این سخن امام علی(ع) که می‌فرماید: «العزّ مع الیأس»؛[1] عزّت با ناامیدی است؛ معنایش این است که هر کس خود را ناامید از خلق خدا کرد و طمع خویش را از ایشان قطع نمود و چشم داشتی به آنان نداشت، این قطع امید باعث آن خواهد شد تا پیش خدا و بندگانش محترم و عزیز شود.[2]
این معنا با روایات دیگر نیز تأیید می‌شود: «تَحَلَّ بِالْیَأْسِ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ تَسْلَمْ مِنْ غَوَائِلِهِمْ وَ تُحْرِزِ الْمَوَدَّةَ مِنْهُم»؛[3] آراسته شو به ناامیدی از آنچه در دست‌های مردم است تا این‌که از آفتهایشان سالم بمانی، و دوستی‌شان را به دست آوری.
این‌که روایت می‌فرماید از آنچه در دست مردم است ناامید شوید تا از آفتهایشان در امان باشید؛ یکی از آن آفات، در سخن معصوم(ع) بیان شده، و آن ذلت و خواری است: «الذّلّ فی مسئلة النّاس»؛[4] ذلت و خواری در خواستن و دست نیاز دراز کردن به سوی مردم است.
آنچه بیان شد؛ از آن‌رو است که قرآن کریم تمامی عزتها از آن خدا می‌داند و می‌فرماید: «...فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعاً».[5]
چرا تمامی عزتها از آن خدا است؛ دلیلش آن است که عزت همواره از «علم» و «قدرت» سرچشمه می‌گیرد و غیر خدا قدرتشان ناچیز و علمشان نیز همانند قدرتشان ناچیز است، و کاری از دستشان ساخته نیست تا بتوانند منشأ عزتی باشند.
این آیه در حقیقت به همه مسلمانان هشدار می‌دهد که عزت خود را در تمام شئون زندگی اعم از شئون اقتصادی، و فرهنگی و سیاسی و...، از خدا بخواهند و به غیر او تکیه نکنند؛ چرا که او سرچشمه همه عزتها است.[6] [1] . تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتی، مصطفی، ص 398، دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول، 1366ش. [2] . آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، حسینی ارموی محدث، جلال الدین، ج 3، ص 289، دانشگاه تهران، تهران. 1366ش. [3] . تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 398، [4] . شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم، ج1، ص 121. [5] نساء، 139. [6] . ر. ک: مکارم، شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 170، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.
