در پاسخ به این سؤال دو نکته را باید در نظر داشت. 1. رابطه خداوند متعال با جهان: در مورد رابطه خداوند متعال با جهان باید گفت؛ رابطه خداوند با جهان مانند رابطه بنّا با ساختمان نیست که اگر بنا پس از درست کردن ساختمان از بین برود تأثیری در وجود ساختمان ندارد، بلکه رابطه خداوند با جهان مانند رابطه منبع الکتریکی با روشنایی لامپ برق است که لامپ برقی در روشنایی خود لحظه به لحظه محتاج منبع الکتریسته است. مثال دیگر برای بیان رابطه خداوند با جهان رابطه قدرت ذهنی انسان با تصویرهای ذهنی است که وجود تصویرهای ذهنی در عالم ذهن با توجه ذهن پدید می‌آیند و اگر لحظه‌ای توجه ذهن از آن صورت ذهنی برداشته شود، تصویر ذهنی نیز در جا از بین می‌رود؛ به همین جهت اهل معرفت در مورد خداوند می‌گویند: به اندک التفاتی زنده دارد آفرینش را اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالب‌ها. دلیل فلسفی این مطلب نیز روشن است؛ زیرا بر اساس مبانی حکمت متعالیه نیاز و وابستگی به خداوند در نهاد و ذات همه‌ی ممکنات و مخلوقات نهفته است، بلکه ماهیت و ذات ممکنات عین فقر الی الله است.[1] بنابراین جهان هستی برای کمتر از یک‌صد هزارم ثانیه نیز نمی‌تواند بدون توجه خداوند باقی و برقرار باشد؛ زیرا فرض باقی بودن جهان بدون توجه و عنایت خداوند اجتماع نقیضین و پارادکس است. 2. صفات خداوند: اما در مورد صفات خداوند نیز واضح است که خداوند ازلی، ابدی، حی و قیوم است. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخ‌های 2217(اثبات ازلی و ابدی بودن خداوند) و 479(شناخت خدا). [1] . برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخ‌های 80(فرض ممکن الوجود در کنار واجب الوجود)، و 11579(وجود ابدی).
این سخن چگونه رد میشود: خدا جهان را خلق کرده و آنرا رها ساخته، حال نمیدانیم خدا زنده هست یا نیست، اصلاً اهمیتی ندارد؟
در پاسخ به این سؤال دو نکته را باید در نظر داشت.
1. رابطه خداوند متعال با جهان: در مورد رابطه خداوند متعال با جهان باید گفت؛ رابطه خداوند با جهان مانند رابطه بنّا با ساختمان نیست که اگر بنا پس از درست کردن ساختمان از بین برود تأثیری در وجود ساختمان ندارد، بلکه رابطه خداوند با جهان مانند رابطه منبع الکتریکی با روشنایی لامپ برق است که لامپ برقی در روشنایی خود لحظه به لحظه محتاج منبع الکتریسته است. مثال دیگر برای بیان رابطه خداوند با جهان رابطه قدرت ذهنی انسان با تصویرهای ذهنی است که وجود تصویرهای ذهنی در عالم ذهن با توجه ذهن پدید میآیند و اگر لحظهای توجه ذهن از آن صورت ذهنی برداشته شود، تصویر ذهنی نیز در جا از بین میرود؛ به همین جهت اهل معرفت در مورد خداوند میگویند: به اندک التفاتی زنده دارد آفرینش را
اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالبها. دلیل فلسفی این مطلب نیز روشن است؛ زیرا بر اساس مبانی حکمت متعالیه نیاز و وابستگی به خداوند در نهاد و ذات همهی ممکنات و مخلوقات نهفته است، بلکه ماهیت و ذات ممکنات عین فقر الی الله است.[1] بنابراین جهان هستی برای کمتر از یکصد هزارم ثانیه نیز نمیتواند بدون توجه خداوند باقی و برقرار باشد؛ زیرا فرض باقی بودن جهان بدون توجه و عنایت خداوند اجتماع نقیضین و پارادکس است.
2. صفات خداوند: اما در مورد صفات خداوند نیز واضح است که خداوند ازلی، ابدی، حی و قیوم است. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخهای 2217(اثبات ازلی و ابدی بودن خداوند) و 479(شناخت خدا). [1] . برای اطلاع بیشتر رجوع شود به پاسخهای 80(فرض ممکن الوجود در کنار واجب الوجود)، و 11579(وجود ابدی).
- [سایر] چرا خداوند این جهان را زود تر خلق نکرده بود؟ چه کسی خدا را خلق کرده است؟
- [سایر] با اینکه خدا بی نیاز است چرا جهان را خلق کرده است؟
- [سایر] وقتی می گوییم خدا این جهان را خلق کرده است فرض را بر این گذاشته ایم که این جهان قبلا نبوده است و خداوند بعدا آنرا خلق کرده است. ما از کجا می دانیم این جهان و یا شکل دیگری از آن قبلا نبوده است. این موضوع اول باید ثابت شود.
- [سایر] پس از روز قیامت، آیا خداوند متعال جهان دیگری همراه با انسان های دیگر خلق می کند که در آن جا زندگی کنند و روز رستاخیز داشته با شند؟
- [سایر] آیا اگر خدا متعدد باشد ولی بر اثر علم به واقع و نزاهت از جاه طلبی جهان را خلق و اداره کنند باز هم فساد میشود؟
- [سایر] پس از روز قیامت، آیا خداوند متعال جهان دیگری همراه با انسان های دیگر خلق می کند که در آن جا زندگی کنند و روز رستاخیز داشته با شند؟
- [آیت الله نوری همدانی] الف اینکه می گویند خلقت آدم پس از خلقت انسان بوده یعنی چه ؟ آیا انسان با آدم فرق دارد ؟ ب خداوند می فرماید که (ای محمّد ! اگر تو نبودی جهان را خلق نمی کردم ) لطفا بفرمایید که چرا خداوند ، جهان را آفریده و بعد از یک مدتی بسیار طولانی آدم را خلق کرده و باز بعد از یک مدت طولانی پیامبر( صلی الله علیه و آله وسلم ) را فرستاده و بعد ایشان را از این جهان بردند ، چرا خداوند از همان ابتدا پیامبر را خلق نفرمودند ؟
- [سایر] فرض کنیم خداوند در روز X این جهان را خلق کرد در میلیاردها سال قبل از این روز چرا خداوند این جهان را خلق نکرده بود؟ (خداوند کجا بود؟) علاوه پیدایش هر چیزی در این جهان منشأ دارد مثلاً علت اینکه من به این دنیا آمده ام پدر و مادرم هست و آنطوری که ما می دانیم ما را خداوند آفریده است حال خود خداوند چه جوری به وجود آمده است؟ (آیا خداوند از اول وجود داشته؟ چه جوری؟ و آن اول کی بوده؟)
- [سایر] آیا انسان تنها یکبار به دنیا می آید و می میرد؟ چرا خداوند در قرآن از دوبار میراندان و دوبار زنده کردن سخن رانده است؟
- [سایر] در آیه 30 سوره مدّثر درباره 19 فرشته گمارده شده بر دوزخ سخن گفته شده است. سؤالم این است که؛ دانستن تعداد این فرشتگان به ما چه کمکی میکند و اینکه 1 یا 19 یا 29 تا بودن این فرشتگان چه اهمیتی دارد؟ این آیه حامل چه پیامی برای خواننده است؟ قطعاً خداوند خالق جهان در قرآن کلامی را بیان نمیکند که کاربردی نداشته باشد. پس مفهوم و دلیل آن چیست؟