همسایه و همجوار خداوند در روز رستاخیز چه کسی می‌باشد؟

اگرچه تمام بهشتیان در جوار رحمت الاهی هستند، اما در منابع اسلامی، گروهی از بهشتیان به صورت ویژه، همسایه خدا به شمار آمده‌اند:
امام باقر(ع) از رسول خدا(ص) همسایگان خداوند را چنین معرفی می‌کند:
هنگامی که قیامت برپا شود، خداوند تمام مردم را در یک سرزمین جمع خواهد کرد. ندا دهنده‌ای از جانب خداوند صدا می‌زند به گونه‌ای که تمام مردم هم‌زمان خواهند شنید. منادی می‌گوید صابران کجایند؟ در این هنگام گروهی از جای خود برمی خیزند. در این لحظه گروهی از فرشتگان از آنها استقبال می‌‏کنند و می‏‌گویند صبر شما چه بود؟ آنها می‌‏گویند ما نفس خود را در اطاعت خداوند به صبر واداشتیم و در معصیت او هم صبر کردیم. در این هنگام منادی صدا می‌‏زند راه آنها را باز کنید تا وارد بهشت شوند و حسابی برای آنها نیست.
پس از آن ندا دهنده‌ دیگری از جانب خداوند صدا می‌زند، به گونه‌‌ای که تمام مردم هم‌زمان خواهند شنید. می‌گوید اهل فضل کجایند؟ گروهی از جای خود برمی‌خیزند. در این لحظه گروهی از فرشتگان از آنها استقبال می‌‏کنند، می‌گویند فضل شما چه بود که به آن خوانده شدید؟ می‌گویند در دنیا با ما جاهلانه رفتار می‌کردند، ولی ما تحمل می‌کردیم، به ما بدی می‌شد ولی ما گذشت می‌نمودیم، ندا از طرف خدا ندا می‌دهد بندگان من راست می‌گویند، راهشان را باز کنید تا وارد بهشت گردند، و برای آنان حسابی نیست.
بعد از آن ندا دهنده‌ دیگری از جانب خداوند صدا می‌زند به گونه‌ای که تمام مردم هم‌زمان خواهند شنید. می‌گوید همسایگان خداوند کجایند؟ در این لحظه عده‌ای از جای خود برمی خیزند، گروهی از فرشتگان از آنها استقبال می‏‌کنند و می‌‏گویند شما در دنیا چکار کردید که امروز همسایه خدا شدید؟! آنان می‌گویند ما در راه خدا نسبت به هم دوست بودیم. ما در راه خدا به همدیگر بذل و انفاق می‌نمودیم. ما در راه خدا کمک و پشتیبان هم بودیم. در این هنگام ندا دهنده‌ای از طرف خدا ندا می‌دهد بندگان من راست می‌گویند، راهشان را باز کنید تا بدون حساب به جوار خدا در بهشت وارد شوند. پس.... به بهشت وارد می‌شوند به غیر حساب. امام باقر(ع) فرمود اینان همسایگان خدا در خانه خدا(بهشت) هستند، در حالی‌که مردم در هراس‌اند آنان هیچ هراسی ندارند، مردم مورد حساب‌رسی قرار می‌گیرند در حالی‌که آنان مورد محاسبه قرار نمی‌گیرند.[1]
ملاصالح مازندرانی در اوصاف همسایگان خداوند در قیامت می‌گوید: «جار اللَّه» کسی است که به خداوند پناه ببرد، به درگاه او تضرع و ناله کند، در تمام کارهایش بر خداوند اعتماد نماید.[2]
همچنین مجلسی در این باره می گوید همسایه خدا یعنی نزدیک به خدا از راه اطاعت و بندگی، یا کسی که خداوند او را پناه داده از عذابش یا کسی که از تمام مشکلات و گرفتاری‌ها در حمایت خداوند است.[3]
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان گفت همسایگان خداوند در قیامت عبارتند از: صابران، انسان‌های با گذشت، انفاق کنندگان در راه خدا، افرادی که در تمام کارها فقط به خدا توکل داشتند، کسانی که از ترس عذاب قیامت به درگاه الهی تضرع می کردند و... .   [1] . شیخ طوسی، الامالی، النص، ص 103، دار الثقافة، قم، چاپ اول، 1414ق. «أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْبَاقِرُ ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ‏ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ جَمَعَ اللَّهُ الْخَلَائِقَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ نَادَی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ وَ یَقُولُ أَیْنَ أَهْلُ الصَّبْرِ قَالَ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمْ زُمْرَةٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ فَیَقُولُونَ لَهُمْ مَا کَانَ صَبْرُکُمْ هَذَا الَّذِی صَبَرْتُمْ فَیَقُولُونَ صَبَّرْنَا أَنْفُسَنَا عَلَی طَاعَةِ اللَّهِ وَ صَبَّرْنَاهَا عَنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ فَیَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ فَیَقُولُ أَیْنَ أَهْلُ الْفَضْلِ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمُ الْمَلَائِکَةُ فَیَقُولُونَ مَا فَضْلُکُمْ هَذَا الَّذِی نُودِیتُمْ بِهِ فَیَقُولُونَ کُنَّا یُجْهَلُ عَلَیْنَا فِی الدُّنْیَا فَنَتَحَمَّلُ وَ یُسَاءُ إِلَیْنَا فَنَعْفُو قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ لِیَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ أَیْنَ جِیرَانُ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ فِی دَارِهِ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمْ زُمْرَةٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ فَیَقُولُونَ مَا ذَا کَانَ عَمَلُکُمْ فِی دَارِ الدُّنْیَا فَصِرْتُمُ بِهِ الْیَوْمَ جِیرَانَ اللَّهِ فِی دَارِهِ فَیَقُولُونَ کُنَّا نَتَحَابُّ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَتَبَاذَلُ فِی اللَّهِ وَ نَتَزَاوَرُ فِی اللَّهِ تَعَالَی قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَعَالَی صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ لِیَنْطَلِقُوا إِلَی جِوَارِ اللَّهِ‏ فِی الْجَنَّةِ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ فَیَنْطَلِقُونَ إِلَی الْجَنَّةِ بِغَیْرِ حِسَابٍ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع فَهَؤُلَاءِ جِیرَانُ اللَّهِ فِی دَارِهِ یَخَافُ النَّاسُ وَ لَا یَخَافُونَ وَ یُحَاسَبُ النَّاسُ وَ لَا یُحَاسَبُون‏». [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏15، ص 851، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ‏1429ق. «من لجأ إلیه، و تضرّع بین یدیه، و اعتمد فی کلّ الامور علیه». [3] . مجلسی، محمد باقر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، سید هاشم، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج ‏26، ص 597، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404 ق.‏ «قوله علیه السلام: فإنّ جار اللَّه، أی القریب إلی اللَّه بالطاعة، أو من آجره اللَّه من عذابه، أو من الشدائد مطلقاً».