بهترین ذکر از دیدگاه ائمه برای صرف غذای حلال چیست؟

در منابع روایی برای خوردن و آشامیدن، آدابی از سوی پیشوایان دین ذکر شده است که ناظر به شروع غذا با نام خدا و پایان غذا با حمد اوست.
روایات در این زمینه چنین می‌گویند:
1. امام موسای کاظم(ع) می‌‌گوید: پیامبر اسلام(ص) به علی(ع) سفارش نمود: یا علی هنگامی که شروع به خوردن غذا نمودی، بسم اللّه بگو، و هنگام پایان غذا بگو الحمد لله؛ چرا که دو فرشته نگهبانت از تو جدا نمی‌شوند تا حسنات را برایت بنویسند، مگر این‌که خودت آنها را از خویشتن جدا کنی. [1]
2. امام صادق(ع) می‌‌فرماید: هنگامی که سفره پهن شد، بگو بسم اللّه و هنگام  آغاز و پایان غذا نیز بسم الله بگو و هنگامی که سفره جمع شد بگو الحمد لله. [2]
3. راوی می‌گوید هنگامی که غذا برای ما آورده شد، شنیدم که امام کاظم(ع) می‌فرمود: ستایش خدایی را که برای هر چیزی مقرراتی قرار داد.
به امام گفتم: این غذا هنگامی که آماده و خورده می‌شود چه مقرراتی دارد؟
امام فرمود: مقرراتش این است که هنگام پهن‌شدن سفره با نام خدا شروع کنید و زمان جمع‌شدن سفره او را حمد و سپاس گویید. [3]
4. امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که غذا خوردی یا شربتی نوشیدی، بگو الحمد لله. [4]
5. در روایتی دیگر از امام صادق آمده است: خوردن و نوشیدن را با یاد و نام خدا آغاز کن و بعد از پایانش بگو: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی یُطْعِمُ وَ لا یُطْعَمُ» ستایش پروردگاری را سزاست که غذا را در اختیار بندگانش قرار داد، اما هیچ کس به او طعامی تقدیم نخواهد کرد. [5]
6. و نیز حضرتشان می‌فرماید: هنگامی که سفره را در برابر امام سجاد(ع) می‌نهادند می‌گفت:« اللَّهُمَّ هَذَا مِنْ مَنِّکَ وَ فَضْلِکَ وَ عَطَایَاکَ فَبَارِکْ لَنَا فِیهِ وَ سَوِّغْنَاهُ وَ ارْزُقْنَا خَلَفاً إِذَا أَکَلْنَاهُ وَ رُبَّ مُحْتَاجٍ إِلَیْهِ رَزَقْتَ وَ أَحْسَنْت‏ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا لَکَ مِنَ الشَّاکِرِینَ» بار خدایا این از منت و فضل و بخشش توست! آن‌را برای ما پربرکت و گوارا کن و عوضش را به ما ده و چه بسا نیازمندانی که به آنان روزی دادی و احسان کردی. بار خدایا! ما را از شکرگزاران قرار ده! و هنگامی که سفره را برمی‌داشتند می‌فرمود:« الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَمَلَنَا فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقَنَا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَ فَضَّلَنَا عَلَی کَثِیرٍ مِنْ خَلْقِهِ (أَوْ مِمَّنْ خَلَقَ) تَفْضِیلًا» سپاس خدایی را سزاست که ما را در بیابان و دریا گردش داد و از پاکیزه‏‌ها به ما روزی داد و بر بسیاری از آفریدگانش(یا آنچه آفریده) برتری داد. [6]
7.  امام صادق(ع) از امام علی(ع) نقل می‌کند؛ هنگام خوردن غذا تا می‌توانید خدا را یاد کنید و صدای ناهنجار درنیاورید؛ چرا که طعام، نعمت خدا و بخشی از روزی او است که شکر و سپاسش بر شما واجب است. [7]
7. امام صادق از پدر بزرگوارش از حضرت علی(ع) نقل می‌‌کند؛ کسی که هنگام خوردن غذا خدا را یاد کند، هیچ‌گاه از آن غذا مورد سؤال قرار نمی‌‌گیرد. [8]
7. یا در روایتی دیگر آمده است: هر فردی که غذایی بخورد و بعد از آن بگوید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَطْعَمَنِی هَذَا مِنْ رِزْقِهِ مِنْ غَیْرِ حَوْلٍ مِنِّی وَ قُوَّةٍ» سپاس خدایی را که از روزی خویش این غذا را خوراکم کرد بدون آن‌که من (مستقلّاً) توانایی این کار را داشته باشم، گناهان گذشته‌‌اش بخشوده خواهد شد. [9]
آنچه از مجموع روایات به دست می‌آید آن است که دست کم هنگام آغاز خوردن و نوشیدن باید «بسم اللّه» و هنگام پایان آن «الحمد لله» گفت.
گفتنی است یاد خدا و سپاس از نعمت‌هایش به هر زبانی که باشد کفایت می‌‌کند و گفتن عبارت عربی موضوعیت ندارد.   [1] . ر. ک: برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج ‏2، ص 431، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق. [2] . همان، ص 433. [3] . همان، ص 431. [4] . همان، ص 434. [5] . همان. ص 434. [6] . همان، ص 433. [7] . همان، ص 433. [8] . همان، ص 434. [9] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏95، ص 14، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.