تعبیر «تفسیر انفسی» ظاهراً بر گرفته از این آیه شریفه قرآن است که می‌فرماید: «به زودی نشانه‌های خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان می‌دهیم تا برای آنان آشکار گردد که او حق است. آیا کافی نیست که پروردگارت بر همه چیز شاهد و گواه است؟!».[1]
در این آیه شریفه آیات و نشانه‌های انفسی خداوند متعال در برابر نشانه‌های آفاقی بیان شده است. منظور از «آیات آفاقی» همچون آفرینش خورشید و ماه و ستارگان با نظام دقیقی که بر آنها حاکم است، و آفرینش انواع جانداران و گیاهان و کوهها و دریاها با عجایب و شگفتی‌های بی‌شمارش، و موجودات گوناگون اسرارآمیزش، که هر زمان راز تازهای از خلقت آنها کشف می‌شود، و هر یک آیه و نشانه است بر حقانیت ذات پاک او.
منظور از «آیات انفسی» همچون آفرینش دستگاه‌های مختلف جسم انسان و نظامی که بر ساختمان حیرتانگیز مغز و حرکات منظم قلب و عروق و بافت‌ها و استخوان‌ها، و انعقاد نطفه و پرورش جنین در رحم مادران، و از آن بالاتر اسرار و شگفتی‌های روح انسان می‌باشد، که هر گوشهای از آن کتابی است از معرفت پروردگار و خالق.[2]
بنابراین منظور از «تفسیر انفسی» قرآن کریم، تفسیری است که در آنها به جنبه معنوی، روحی، اخلاقی و عرفانی پرداخته شده است و می‌توان گفت که بیشتر تفاسیر در برخی فرازهای خود به چنین تفسیری پرداخته‌اند. [1] . «سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ شَهیدٌ». فصلت، 53. [2] . ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج20، ص 330، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
