سلام، آیا ظهور به معنای ظاهر شدن است، یا به معنای پشت‌‌ها، ریشه هر کدام چیست؟
«ظُهوُر» از ماده «ظهر» و بر وزن «فُعوُل» است که این وزن هم در اوزان مصادر ثلاثی مجرد استعمال شده؛ مانند خروج، جلوس و...، و هم در اوزان جمع مکسّر؛ مانند شُموُس که جمع شَمس و فُلوُس که جمع فَلس است. حال اگر «ظُهوُر» مصدر ‌باشد به معنای آشکار شدن، نمایان شدن و... می‌باشد؛ مانند ظَهَرَ- ظُهُوراً: آشکار شد، نمایان شد، جمع آن «ظُهوُرات» است.[1] چنانچه پروردگار متعال می‌فرماید: «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها»[2] که ظَهَرَ در این آیه به معنای آشکار و نمایان کردن می‌باشد.  و اما اگر «ظُهوُر» را به معنای پشت و آنچه خلاف بطن است بدانیم، در این صورت جمع مکسّر خواهد بود که مفردش «ظَهر» خواهد بود که این مصدر علاوه بر «ظُهوُر» به «أَظْهُر» نیز جمع بسته می‌شود؛ مانند فُلوس و اَفلُس که جمع فَلس هستند.[3] آنچه در قرآن از این واژه مورد استفاده قرار گرفته است، به همان معنای دوم و یا «پشت‌ها» خواهد بود، مانند این آیه: «لَوْ یَعْلَمُ الَّذینَ کَفَرُوا حینَ لا یَکُفُّونَ عَنْ وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَ لا عَنْ ظُهُورِهِمْ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ».[4] گفتنی است که کلمه «ظَهر» علاوه بر ظُهوُر و أَظْهُر به «ظُهْران» نیز جمع بسته می‌شود[5] که در این صورت استعاره‌ای برای حیوانات بارکش خواهد بود.[6]   [1] . مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 590 - 591، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا. [2] . «به زنان با ایمان بگو  زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند.»، نور، 31. [3] . فرهنگ أبجدی عربی-فارسی، متن، ص 590. [4] . «ولی اگر کافران می‌دانستند زمانی که (فرا می‌رسد) نمی‌توانند شعله‌‏های آتش را از صورت و از پشت‌های خود دور کنند، و هیچ‌کس آنان را یاری نمی‌کند.»، انبیاء، 39. [5] . ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 4، ص 520، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق. [6] . طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، محقق، حسینی، سید احمد، ج 3، ص 389، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 590.
عنوان سوال:

سلام، آیا ظهور به معنای ظاهر شدن است، یا به معنای پشت‌‌ها، ریشه هر کدام چیست؟


پاسخ:

«ظُهوُر» از ماده «ظهر» و بر وزن «فُعوُل» است که این وزن هم در اوزان مصادر ثلاثی مجرد استعمال شده؛ مانند خروج، جلوس و...، و هم در اوزان جمع مکسّر؛ مانند شُموُس که جمع شَمس و فُلوُس که جمع فَلس است.
حال اگر «ظُهوُر» مصدر ‌باشد به معنای آشکار شدن، نمایان شدن و... می‌باشد؛ مانند ظَهَرَ- ظُهُوراً: آشکار شد، نمایان شد، جمع آن «ظُهوُرات» است.[1]
چنانچه پروردگار متعال می‌فرماید: «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها»[2] که ظَهَرَ در این آیه به معنای آشکار و نمایان کردن می‌باشد.
 و اما اگر «ظُهوُر» را به معنای پشت و آنچه خلاف بطن است بدانیم، در این صورت جمع مکسّر خواهد بود که مفردش «ظَهر» خواهد بود که این مصدر علاوه بر «ظُهوُر» به «أَظْهُر» نیز جمع بسته می‌شود؛ مانند فُلوس و اَفلُس که جمع فَلس هستند.[3]
آنچه در قرآن از این واژه مورد استفاده قرار گرفته است، به همان معنای دوم و یا «پشت‌ها» خواهد بود، مانند این آیه: «لَوْ یَعْلَمُ الَّذینَ کَفَرُوا حینَ لا یَکُفُّونَ عَنْ وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَ لا عَنْ ظُهُورِهِمْ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ».[4]
گفتنی است که کلمه «ظَهر» علاوه بر ظُهوُر و أَظْهُر به «ظُهْران» نیز جمع بسته می‌شود[5] که در این صورت استعاره‌ای برای حیوانات بارکش خواهد بود.[6]   [1] . مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 590 - 591، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا. [2] . «به زنان با ایمان بگو  زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند.»، نور، 31. [3] . فرهنگ أبجدی عربی-فارسی، متن، ص 590. [4] . «ولی اگر کافران می‌دانستند زمانی که (فرا می‌رسد) نمی‌توانند شعله‌‏های آتش را از صورت و از پشت‌های خود دور کنند، و هیچ‌کس آنان را یاری نمی‌کند.»، انبیاء، 39. [5] . ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 4، ص 520، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق. [6] . طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، محقق، حسینی، سید احمد، ج 3، ص 389، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 590.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین