با عرض سلام و احترام. در تفسیر المیزان ذیل آیه 166 سوره نساء نوشته شده است؛ کلمه لکن به ما می‌فهماند که در این آیه از مطالب قبل استدراک شده و سپس گفتند؛ استدراک در بحث در معنای استثنای منقطع است. لطفاً درباره این دو کلمه و ارتباطش با آیه مورد بحث توضیح دهید.
«استدراک» در لغت از «درک» به معنای رفع پوشیدگی یا ابهام از سخنی است که قبلاً گفته شده باشد. و استدراک برای رفع توهم شنونده است چه از جهت مثبت و چه از جهت منفی. منظور از استدراک در آیه 166 سوره نساء، دفع توهم مخاطب نسبت به دخول ما بعد، در حکم ماقبل است که این همان معنای استثنای منقطع می‌باشد. در استثنای تام، اگر مستثنی از جنس مستثنی منه و داخل در دلالت منطوقی آن نباشد، آن‌را استثنای منقطع یا منفصل گویند. مانند «فرس» در مثال «جائنی القوم الّا فرساً» که «فرس» از جنس قوم نبوده و داخل در دلالت منطوقی قوم نیست. بر این اساس، این‌که در مقابل انکار مخالفان نسبت به نبوت پیامبر(ص)، خداوند در این آیه به نبوت حضرتشان شهادت داده  و نبوتشان را اثبات می‌کند، استدراکی از جانب پروردگار است و با توجه به این‌که خداوند از اول داخل در یهودیان تکذیب‌کننده در آیات قبل نبوده، چنین استثنایی منقطع می‌باشد.
عنوان سوال:

با عرض سلام و احترام. در تفسیر المیزان ذیل آیه 166 سوره نساء نوشته شده است؛ کلمه لکن به ما می‌فهماند که در این آیه از مطالب قبل استدراک شده و سپس گفتند؛ استدراک در بحث در معنای استثنای منقطع است. لطفاً درباره این دو کلمه و ارتباطش با آیه مورد بحث توضیح دهید.


پاسخ:

«استدراک» در لغت از «درک» به معنای رفع پوشیدگی یا ابهام از سخنی است که قبلاً گفته شده باشد. و استدراک برای رفع توهم شنونده است چه از جهت مثبت و چه از جهت منفی. منظور از استدراک در آیه 166 سوره نساء، دفع توهم مخاطب نسبت به دخول ما بعد، در حکم ماقبل است که این همان معنای استثنای منقطع می‌باشد.
در استثنای تام، اگر مستثنی از جنس مستثنی منه و داخل در دلالت منطوقی آن نباشد، آن‌را استثنای منقطع یا منفصل گویند. مانند «فرس» در مثال «جائنی القوم الّا فرساً» که «فرس» از جنس قوم نبوده و داخل در دلالت منطوقی قوم نیست.
بر این اساس، این‌که در مقابل انکار مخالفان نسبت به نبوت پیامبر(ص)، خداوند در این آیه به نبوت حضرتشان شهادت داده  و نبوتشان را اثبات می‌کند، استدراکی از جانب پروردگار است و با توجه به این‌که خداوند از اول داخل در یهودیان تکذیب‌کننده در آیات قبل نبوده، چنین استثنایی منقطع می‌باشد.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین