نام‌های درهای جهنم را با ذکر منبع مطرح بفرمایید. و آیا مقصود از درهای جهنم و بهشت، همان طبقه است یا خیر؟
ممکن است درهای جهنم به معنای درهایی باشد که بر حسب اعمال انسان‌ها تنظیم شده است و هر گروهی را به تناسب عمل خود به دوزخ می‌برند، همان‌گونه که درهای بهشت نیز چنین است؛[1] لذا یکی از درهای آن «باب المجاهدین» نام دارد،[2] و در کلام امام علی(ع) نیز آمده است: «إِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّة»؛[3] جهاد دری از درهای بهشت است. درباره ابواب جهنم دو دیدگاه وجود دارد: 1. مقصود از «باب»(در)، «طبقه» است؛ از امام علی(ع) روایت شده است: «جهنم را هفت در؛ یعنی هفت طبقه است که روی یکدیگر قرار دارند». آن‌گاه علی(ع) یکی از دست‌ها را بر روی دست دیگر نهاد و فرمود: «این طور خداوند بهشت را به عرض، گسترش داد و آتش را طبقه طبقه، قرار داده است. طبقه زیرین، "جهنم"، روی آن "لظی"، روی آن "حطمة"، بالای آن "سقر"، بر سر آن "جحیم"، بالای آن "سعیر" و طبقه نخستین "هاویه" است».[4] در این صورت، مقصود از درهای جهنم و بهشت؛ همان طبقات جهنم و بهشت می‌باشد. در این‌باره این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: «طبقات جهنم»، سؤال 18675؛ «بهشت‌های هفت‌گانه»، سؤال 1859. 2. مقصود از «باب»، درجه است؛ گفته‌اند: جهنم را هفت در؛ یعنی هفت درجه است که به ترتیب روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. درجه اول؛ جای اهل توحید است که به قدر اعمال و عمرشان در دنیا عذاب می‌شوند، سپس خارج می‌گردند. درجه دوم؛ جای یهود، درجه سوم؛ جای مسیحیان، درجه چهارم؛ جای صابئین، درجه پنجم؛ جای مجوس، درجه ششم؛ جای مشرکان عرب و درجه هفتم؛ جای منافقان است. چنان‌که خداوند در قرآن می‌فرماید: "إِنَّ الْمُنافِقِینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ"؛[5] منافقان در درجه زیرین جهنم هستند».[6] اما باید توجه داشت که این دو دیدگاه، چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ زیرا طبقات نیز براساس درجه اعمال و خصوصیات انسان‌ها می‌باشد. همان‌طور که ابن عباس گفته است: مقصود از «لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»؛[7] یعنی این‌که؛ برای هر دری از آنها نصیبی معیّن است.[8]   [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏19، ص 551، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏5، ص 2، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [3] . ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات (الإستنفار و الغارات)، ج ‏2، ص 326، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اول، 1410ق. [4] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 519، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش. [5] نساء، 145. [6] . این دیدگاه از ضحاک نقل شده است؛ ر. ک: مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 520؛ ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 342، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1422ق. [7] . « برای هر دری گروهی از پیروان شیطان تقسیم شده‌اند»؛ حجر، 44. [8] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 520.
عنوان سوال:

نام‌های درهای جهنم را با ذکر منبع مطرح بفرمایید. و آیا مقصود از درهای جهنم و بهشت، همان طبقه است یا خیر؟


پاسخ:

ممکن است درهای جهنم به معنای درهایی باشد که بر حسب اعمال انسان‌ها تنظیم شده است و هر گروهی را به تناسب عمل خود به دوزخ می‌برند، همان‌گونه که درهای بهشت نیز چنین است؛[1] لذا یکی از درهای آن «باب المجاهدین» نام دارد،[2] و در کلام امام علی(ع) نیز آمده است: «إِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّة»؛[3] جهاد دری از درهای بهشت است.
درباره ابواب جهنم دو دیدگاه وجود دارد:
1. مقصود از «باب»(در)، «طبقه» است؛ از امام علی(ع) روایت شده است: «جهنم را هفت در؛ یعنی هفت طبقه است که روی یکدیگر قرار دارند». آن‌گاه علی(ع) یکی از دست‌ها را بر روی دست دیگر نهاد و فرمود: «این طور خداوند بهشت را به عرض، گسترش داد و آتش را طبقه طبقه، قرار داده است. طبقه زیرین، "جهنم"، روی آن "لظی"، روی آن "حطمة"، بالای آن "سقر"، بر سر آن "جحیم"، بالای آن "سعیر" و طبقه نخستین "هاویه" است».[4] در این صورت، مقصود از درهای جهنم و بهشت؛ همان طبقات جهنم و بهشت می‌باشد. در این‌باره این پاسخ‌ها را مطالعه کنید: «طبقات جهنم»، سؤال 18675؛ «بهشت‌های هفت‌گانه»، سؤال 1859.
2. مقصود از «باب»، درجه است؛ گفته‌اند: جهنم را هفت در؛ یعنی هفت درجه است که به ترتیب روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. درجه اول؛ جای اهل توحید است که به قدر اعمال و عمرشان در دنیا عذاب می‌شوند، سپس خارج می‌گردند. درجه دوم؛ جای یهود، درجه سوم؛ جای مسیحیان، درجه چهارم؛ جای صابئین، درجه پنجم؛ جای مجوس، درجه ششم؛ جای مشرکان عرب و درجه هفتم؛ جای منافقان است. چنان‌که خداوند در قرآن می‌فرماید: "إِنَّ الْمُنافِقِینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ"؛[5] منافقان در درجه زیرین جهنم هستند».[6]
اما باید توجه داشت که این دو دیدگاه، چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ زیرا طبقات نیز براساس درجه اعمال و خصوصیات انسان‌ها می‌باشد. همان‌طور که ابن عباس گفته است: مقصود از «لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»؛[7] یعنی این‌که؛ برای هر دری از آنها نصیبی معیّن است.[8]   [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏19، ص 551، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏5، ص 2، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [3] . ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات (الإستنفار و الغارات)، ج ‏2، ص 326، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اول، 1410ق. [4] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 519، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش. [5] نساء، 145. [6] . این دیدگاه از ضحاک نقل شده است؛ ر. ک: مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 520؛ ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 342، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1422ق. [7] . « برای هر دری گروهی از پیروان شیطان تقسیم شده‌اند»؛ حجر، 44. [8] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏6، ص 520.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین