چگونه دختران و پسران را می توان در زمینه مسائل زناشویی آینده شان آموزش داد؟

پاسخ اجمالی:
موضوعات مرتبط با تشکیل یک زندگی مستقل و جدید از طرف فرزندان، در دو بخش مسائل ارتباط اجتماعی و عاطفی و مسائل جنسی قابل بررسی می­ باشد و نظر به این که بیشتر اختلافات خانوادگی و عواملی که منجر به موفقیت و یا بروز مشکلاتی در یک ازدواج می ­شوند، در ارتباط با بخش اول آن می­ باشد، لازم است از ابتدای کودکی و از آغاز شکل­گیری شخصیت فرزندان، به شیوه­ای مستمر، آموزش های مرتبط با آن، در اختیار فرزندان قرار گیرد، اما برای آموزش زودهنگام مسائل جنسی؛ آن هم به صورت دقیق و جزئی؛ نمی ­توان فایده­ای در نظر گرفت، به خصوص اگر این آموزش، از طرف والدین فرزند باشد که چه بسا ضررهای چنین آموزشی، بیش از منافع فرضی آن خواهد بود.

پاسخ تفصیلی:
برای پاسخ به پرسشتان، قبل از هر چیز باید بدانیم دو فردی که با هم پیمان ازدواج منعقد می­ نمایند، درصد بسیار کمی از اوقات زندگی مشترکشان را به مسائل جنسی پرداخته و خصوصا بعد از گذشت زمان اندکی از ازدواج، آن چه در روابط آنان اهمیت ویژه دارد، شیوه تعامل و برخورد طرفین با یکدیگر می ­باشد و اگر دقت فرمایید، بیشتر مشکلات بعد از ازدواج؛ که متأسفانه گاهی به طلاق و جدایی نیز می ­انجامد؛ در همین ارتباط بوده و کمتر به روابط جنسی آنان مرتبط است!
با ازدواج، چندین نیاز فطری، غریزی انسان برآورده می­ شود که تنها یکی از آنها، نیاز جنسی است و به نظر می ­رسد، اکنون جوانان ما؛ چه دختر و چه پسر؛ بیش از آن که به آموزش مسائل جنسی نیاز داشته باشند، به آموختن دیگر مسائل همسرداری از جمله برقراری روابط عاطفی با یکدیگر و نیز معیارهای انتخاب همسر نیازمندند.

بر این اساس، سؤال شما را باید در دو قسمت ارزیابی نمود:
1 – والدین و متصدیان امر آموزش، از چه زمانی و تا چه مقدار، باید آموزش ­های مرتبط با شیوه تعامل زوجین با یکدیگر را به کودکان و نوجوانان بیاموزند؟
2 – آموزش مسائل جنسی، از چه زمان و تا چه حد باید باشد؟

که به همین ترتیب، پاسخ های مختصری در اختیارتان قرار خواهیم داد:
1 – در قرآن کریم، ازدواج از آیات الاهی شمرده شده و چنین بیان شده که: و از نشانه­ های خداوند آن است که از میان خودتان، همسرانی برای شما در نظر گرفت، تا بدینوسیله آرامش یابید و میانتان دوستی عمیق و دلسوزی قرار داد، همانا افراد متفکر، با دقت در این موضوع، به نشانه­ ای از آیات الاهی پی خواهند برد[1].
ازدواج، موضوعی است که نه تنها برای مهار نمودن خواهش های جنسی به آن توصیه شده، بلکه نقش آن در تکامل و پیشرفت شخصیت انسان ها، قابل انکار نیست و چه بسا افراد بی­ مسئولیتی که با ازدواج، زندگی­شان متحول شده و مسئولیت پذیر شده ­اند و با کمال تأسف، چه بسا انسان های موفقی که با انتخاب نادرست خود، زندگی خود را دچار مشکلات فراوانی نموده ­اند.
بر این اساس، متصدیان آموزش و به ویژه والدین، موظفند نسل­ های جدید بعد از خود را نسبت به این امور آگاه سازند.
آموزش شیوه ­های همسرداری و احترام به طرف مقابل، چگونگی برخورد با فرزندان، روش ­های مدیریت اقتصادی صحیح خانواده با کمک طرف مقابل و نیز کیفیت مناسب خانه ­داری و در نهایت، ایجاد محیطی امن و آرامش ­بخش در خانواده که یاد خداوند نیز در آن فراموش نشود، از نمونه موضوعاتی است که از ابتدای کودکی و با نظارت بر بازی های کودکانه فرزندان، می­ تواند مورد توجه قرار گرفته و کودکان و نوجوانان؛ چه دختر و چه پسر؛ با توصیه­ های مناسب و مهربانانه، برای عهده­ دار شدن زندگی مستقل،تربیت شوند. بدیهی است هر چه از سنین کودکی آنان دور شده و به سنین ازدواجشان نزدیکتر می ­شویم، باید آموزش­هایمان منطقی­تر و مستدل­تر بوده تا آنان بتوانند با توجه به رشد عقلی خود، آموزه هایمان را مورد تجزیه و تحلیل و حتی انتقاد نیز قرار دهند که در این صورت باید به نظراتشان توجه و ابهامات را نیز برطرف نماییم. بدیهی است که رفتار متقابل والدین با یکدیگر، تأثیری اساسی در شکل­گیری شخصیت فرزندان داشته و هرچه این روابط، دوستانه ­تر و منطقی­تر باشد، فرزندان آنان نیز خواهند آموخت که چگونه با همسر آینده خود برخورد نمایند.
جوانی که در معرض ازدواج است، نمی­ تواند در مدتی کوتاه، اخلاق خود را به گونه ­ای تنظیم نماید که هم در معیارهای انتخاب همسر و هم در شیوه برخورد با او، رفتار صحیحی را در پیش گیرد، بلکه موفقیت او در این زمینه، منوط به آموزش هایی است که در درازمدت به او ارائه شده و به همین دلیل، کیفیت اداره موفق یک زندگی را باید از مدت ها پیش آموخته باشد و هر زمانی که برای شروع چنین آموزش هایی توصیه شود، زودهنگام نخواهد بود.
2 – اما از طرفی، آگاهی به مسائل جنسی نیز از اموری است که نپرداختن به آنها می ­تواند موجب اختلالات جسمی و روحی برای طرفین شود. همان طوری که آموزش زودهنگام مسائل جنسی؛ خصوصا در جامعه اسلامی که روابط آزادانه و بی حد و حصر جنسی در آن معنایی ندارد؛ می ­تواند موجب اختلالات روحی و معنوی برای طرفین باشد، چون علاوه بر آنکه این گونه مسائل، موجب پراکندگی افکار نوجوانان شده و رشد آنان را در سایر زمینه های تحصیلی، اجتماعی و ... کند می­ نماید، می­ تواند موجب از بین رفتن کامل حیا و احترام موجود در روابط میان افراد، از جمله در روابط والدین و فرزندان شود. و باید گفت که حتی اگر اشخاصی که موظف به ارائه آموزش های مختلف به نوجوانان می ­باشند، دریابند که آنان، از طریقی به برخی از این مسائل آگاهی یافته ­اند، باید خود را به نادانی زده و از بیان آن خودداری نمایند و غیر مستقیم برایشان توضیح دهند که از جستجو و بررسی در اموری که در حال حاضر برای آنها مفید نبوده، دست برداشته و در موضوعاتی که می ­تواند به بهتر شدن آینده ­شان کمک نماید، بپردازند! چون در این گونه موارد، برخورد مستقیم با نوجوانان، نه تنها تأثیری نداشته، بلکه موجب کنجکاوی بیش از حد آنان شده و بیشتر ذهنشان را به خود مشغول می­ سازد.
با مقایسه و در کنار هم قرار دادن موضوعات فوق، مشاهده می ­شود که چه بسا ضررهای چنین آموزش زودهنگامی به مراتب بیش از فواید آن باشد! و بنابر این، در بیشتر موارد، چنین آموزش هایی؛ به خصوص اگر از طرف والدین انجام شود؛ قابل توصیه نخواهد بود.
البته نباید به پرسش های نوجوانان در این زمینه، پاسخی دروغین داد، چون در این صورت؛ آنها بعد از درک واقعیت؛ نسبت به دیگر آموزه­های صحیح در امور مختلف نیز دچار شک و تردید خواهند شد، بلکه بهتر است، در حد امکان، پاسخی صحیح اما بسیار مختصر و مؤدبانه در اختیار آنان قرار گرفته و با شیوه­ای غیر مستقیم، آنها به این باور دست یابند که پاسخ دقیق پرسش هایشان را هنگام لزوم، دریافت خواهند نمود. البته این امر، بستگی به مهارت پاسخ ­دهنده دارد که تا چه حد بتواند از انجام این مهم برآید.
بیان این نکته هم لازم است که هر فرزندی که همراه با خانواده خود زندگی می­ نماید، به تدریج با برخی از این گونه مسائل آشنا خواهد شد، بدون این که حساسیت چندانی هم به وجود آید، همانند این که تنها زن و شوهر هستند که می­ توانند در کنار هم خوابیده و یا بدون هیچ مشکلی به بدن یکدیگر نگاه کنند و یا این که هیچ خانمی بدون ازدواج، صاحب فرزند مشروع نخواهد شد و همسر هر شخص، حتی از محارم دیگری همانند پدر و مادر و برادر و خواهر نیز، به او نزدیکتر است و یا چگونگی رشد جنین و ... .
البته در آیات و روایات تأکید شده که برخورد افراد در خانواده باید بگونه ­ای باشد که، رفتار جنسی والدین به دور از چشم فرزندان انجام پذیرد.
خداوند در قرآن، سه زمان را در شبانه ­روز مشخص نموده که باید به فرزندان آموخته شود که در آن مواقع، به هیچ وجه، بدون اجازه وارد اتاق پدر و مادر خود نشوند و بیان این امر را نشانه­ای از دانش و حکمت خود برشمرده­ است[2]. روایات بسیاری از امامان معصوم(ع) نیز در مورد مراقبت در رفتار جنسی و رعایت حداکثر احتیاط در این زمینه وجود دارد[3] که باید مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر، با زندگی نوجوانان در اجتماع نیز؛ به خصوص در زمان فعلی و با توجه به گسترش وسایل ارتباطی؛ آنها خواسته یا ناخواسته، به برخی دیگر از این امور، آگاهی خواهند یافت!
بنابراین، اگر والدین و نیز متصدیان امر آموزش و پرورش، بتوانند نوجوانان را نسبت به تمام موضوعات مرتبط با روابط اجتماعی و محبت­آمیز طرفین، آشنا نموده و کلیات مختصری را نیز در ارتباط با مسائل جنسی در اختیار او قرار دهند، به نظر می­رسد که به وظیفه خود عمل نموده و اگر جوانان؛ از طریق مطالعه کتاب های مربوط و یا دیگر روش­های موجود؛ تا هنگام قطعی شدن ازدواجشان، نتوانستند آگاهی لازم را نسبت به سایر نکات باقیمانده به دست آورند، جای هیچ گونه نگرانی نبوده و می­ توان، در مدت زمانی اندک، این آموزش­ها، از طریق والدین و یا اشخاص مورد اعتمادی غیر از آنها و یا حتی در اختیار قرار دادن کتاب هایی در این زمینه، انجام پذیرد و روایاتی نیز وجود دارد که پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع)، هنگام ازدواج برخی افراد، توصیه­ هایی در ارتباط با روابط جنسی می ­فرمودند[4].

نتیجه ­گیری نهایی: این که آموزش جنسی، تنها زمانی لازم است که جوانان در معرض ازدواج باشند و حتی برخی مسائل آن را می ­توان بعد از ازدواج نیز به آنان آموخت، اما آموزش سایر موضوعات مرتبط با تشکیل خانواده و چگونگی موفقیت در آن را باید از اوائل کودکی آغاز نمود و در طول زمان ادامه داد.

پی نوشتها:
[1] - روم، 21(و من آیاته أن خلق لکم من انفسکم ازواجا ....)
[2] - نور، 58، مهمترین مساله‌ ای که در این سوره، تعقیب شده مساله عفت عمومی و مبارزه با هر گونه آلودگی جنسی است که در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته، آیات مورد بحث نیز به یکی از اموری که با این مساله ارتباط دارد پرداخته و خصوصیات آن را تشریح می‌ کند و آن مساله اذن گرفتن کودکان بالغ و نابالغ به هنگام ورود به اطاق هایی است که مردان و همسرانشان ممکن است در آن خلوت کرده باشند.
نخست می ‌گوید:" ای کسانی که ایمان آورده‌ اید باید مملوک های شما (بردگانتان) و هم چنین کودکانتان که به حد بلوغ نرسیده‌ اند در سه وقت از شما اجازه بگیرند"" قبل از نماز فجر و در نیمروز هنگامی که لباس های (معمولی) خود را بیرون می‌ آورید، و بعد از نماز عشاء"
" این سه وقت، سه وقت پنهانی و خصوصی برای شما است".
بدیهی است این دستور متوجه اولیای اطفال است که آنها را وادار به انجام این برنامه کنند، چرا که آنها هنوز به حد بلوغ نرسیده ‌اند تا مشمول تکالیف الاهی باشند، و به همین دلیل مخاطب در اینجا اولیاء هستند.
ذکر این نکته نیز لازم است که آیه از کودکانی سخن می ‌گوید که به حد تمیز رسیده‌ اند و مسائل جنسی و عورت و غیر آن را تشخیص می‌ دهند، زیرا دستور اذن گرفتن خود دلیل بر این است که این اندازه می ‌فهمند که اذن گرفتن یعنی چه؟. تفسیر نمونه، ج‌14، ص: 538 -540.
[3] - به عنوان نمونه، ر.ک: حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، ج 20، ص 133- 132، روایات 25222 و 25223، مؤسسه آل البیت، قم، 1409 ه ق.
[4] - شیخ صدوق، علل الشرایع، ج 2، ص 518-513، انتشارات مکتبه الداوری، قم، بی­تا .
منبع: www.islamquest.net