شرح پرسش: با در نظر گرفتن این مطلب که فرد مؤمنی کسی است که چهره ای بشاش دارد، اما مادامی که وی غم و اندوه خویش را درون قلبش پنهان می کند، آیا بهتر آن است که این غم و اندوه را از همسر خود مخفی نموده و تنها با خدای خویش در میان بگذارد، یا آن که همسر خود را در چنین احساساتی که حاوی غم و اندوه و حزن است سهیم نماید؟ به نظر شما کدامیک رجحان و برتری دارد؟ پاسخ اجمالی: یک از صفاتی که برای مؤمن در روایات ذکر شده است، این است که هنگام برخورد با دیگران با چهره باز و خندان روبرو شود و اندوه خود را از آنان پنهان دارد و این صفت سبب گرایش و جذب و دوستی می شود. گفتنی است، این مطلب در زندگی مشترک و خانوادگی به گونه دیگر است، از آن جا که زن و شوهر شریک غم و شادی هم هستند، هر مقدار وابستگی عاطفی و محبت بین آنها شدیدتر باشد از مشکلات یکدیگر بیشتر آگاه خواهند بود، و دلیلی برای مخفی نگه داشتن مصیبت ها وجود ندارد؛ زیرا هدف از گشاده رویی و کتمان غصه ها ایجاد انس و محبت بیشتر در میان افراد است که این امر در بین آنها حاصل است و آگاهی از اسرار بین آنان سبب می شود که با کمک هم دیگر در رفع مشکلات کوشا باشند. البته این مسئله در باره همسرانی است که متعهد به رعایت اصول اخلاقی و شرعی در زندگی مشترک هستد و اگر خدای ناخواسته زن و شوهر تفاهم اخلاقی و دینی با یک دیگر نداشته باشند، همان بهتر که چنین ارتباطی بین آنها برقرار نباشد. پاسخ تفصیلی: یکی از اموری که در تعالی و رشد ما تأثیر بسزائی دارد، خوش اخلاقی است تا آن جا که در بین تمام امور نیکویی که می توانست علت بعثت پیامبر (ص) باشد، این مطلب سر لوحه قرار گرفته است. حضرت رسول (ص) می فرماید: "من مبعوث شدم تا خصلت های پسندیده اخلاقی را تکمیل کنم".‌[1] در این جا پیامبر از میان تمام خصلت های نیک به این امر اشاره می کنند، که یکی از نمونه های خوش اخلاق بودن گشاده رو بودن و با چهره بشاش با مردم برخورد کردن است، و در روایات به تعبیرات زیر از آن نام برده شده است: خصلت مؤمن،[2] خصلت آزادگان و کریمان، اول نیکوئی، خاموش کننده آتش دشمنی، رشته دوستی، سبب انس و الفت، و مثل مهمان کردن است؛ یعنی خوشرویی ثواب مهمانی دادن را دارد.[3] صفت دیگری که در آموزه های دینی به آن سفارش شده است؛ این است که مؤمن اندوه و مصائب خود را در دل نگه دارد و از دیگران مخفی کند. رعایت این امر آثار فراوانی دارد؛ از جمله: امام باقر (ع)می فرماید: چهار چیز از گنج های گران بها است: پنهان داشتن حاجت و نیاز، پنهان داشتن صدقه، پنهان داشتن بیماری، پنهان داشتن مصیبت و گرفتاری.[4] گفتنی است طرح این موضوع، یعنی مطلع ساختن همسر از حزن و اندوه درونی، بستگی به نوع ارتباط و علاقه آنان به یکدیگر دارد، زن و شوهر هر اندازه از نظر اعتقادی و اخلاقی به هم نزدیک تر باشند، به همان میزان اطلاع داشتن از مشکلات هم مفیدتر است؛ زیرا از آن جا که آنان شریک زندگی هم هستند می توانند به کمک هم، کاستی های زندگی را بر طرف کنند و زندگیشان شیرین تر شود. مطلع کردن همسر متعهد و آشنا به وظایف اسلامی از مشکلات زندگی، سبب استحکام خانواده و ثمره آن رضایت پروردگار و دخول در بهشت است. در این زمینه به این روایت توجه نمایید: مردی به محضر پیغمبر (ص) آمد و گفت: یا رسول اللَّه! همسری دارم که چون به خانه می روم به پیشوازم می‌آید و وقتی بیرون می روم بدرقه‌ام می‌نماید، و اگر مرا غصه‌دار بیند؛ می‌گوید: غم مخور، اگر غم روزی می‌خوری؛ خداوند آن را به عهده گرفته، و اگر برای آخرت غم داری و فکر می کنی، خداوند بر فکر و غم تو بیفزاید، پیغمبر (ص)، فرمود: او را بشارت بهشت ده، و به وی بگو که تو یکی از کارگزاران خداوند هستی و در هر روز پاداش هفتاد شهید برای تو خواهد بود.[5] پی نوشتها: [1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 67، ص 371، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ه ق. [2]. همان، ج 64، ص 305. [3]. آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم، ج 1، ص 434، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366 ه ش. [4]. بحار الانوار، ج 75، ص 175. [5]. طبرسی، حسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، ج 1، ص 200، انتشارات شریف رضی، قم، 1412 ه ق. منبع: www.islamquest.net
در روایت آمده است: مؤمنان در ارتباط با هم با چهره باز و خندان روبرو می شوند، آیا این مسئله در زندگی زن و شوهر نیز جاری است؟
شرح پرسش:
با در نظر گرفتن این مطلب که فرد مؤمنی کسی است که چهره ای بشاش دارد، اما مادامی که وی غم و اندوه خویش را درون قلبش پنهان می کند، آیا بهتر آن است که این غم و اندوه را از همسر خود مخفی نموده و تنها با خدای خویش در میان بگذارد، یا آن که همسر خود را در چنین احساساتی که حاوی غم و اندوه و حزن است سهیم نماید؟ به نظر شما کدامیک رجحان و برتری دارد؟
پاسخ اجمالی:
یک از صفاتی که برای مؤمن در روایات ذکر شده است، این است که هنگام برخورد با دیگران با چهره باز و خندان روبرو شود و اندوه خود را از آنان پنهان دارد و این صفت سبب گرایش و جذب و دوستی می شود. گفتنی است، این مطلب در زندگی مشترک و خانوادگی به گونه دیگر است، از آن جا که زن و شوهر شریک غم و شادی هم هستند، هر مقدار وابستگی عاطفی و محبت بین آنها شدیدتر باشد از مشکلات یکدیگر بیشتر آگاه خواهند بود، و دلیلی برای مخفی نگه داشتن مصیبت ها وجود ندارد؛ زیرا هدف از گشاده رویی و کتمان غصه ها ایجاد انس و محبت بیشتر در میان افراد است که این امر در بین آنها حاصل است و آگاهی از اسرار بین آنان سبب می شود که با کمک هم دیگر در رفع مشکلات کوشا باشند.
البته این مسئله در باره همسرانی است که متعهد به رعایت اصول اخلاقی و شرعی در زندگی مشترک هستد و اگر خدای ناخواسته زن و شوهر تفاهم اخلاقی و دینی با یک دیگر نداشته باشند، همان بهتر که چنین ارتباطی بین آنها برقرار نباشد.
پاسخ تفصیلی:
یکی از اموری که در تعالی و رشد ما تأثیر بسزائی دارد، خوش اخلاقی است تا آن جا که در بین تمام امور نیکویی که می توانست علت بعثت پیامبر (ص) باشد، این مطلب سر لوحه قرار گرفته است. حضرت رسول (ص) می فرماید: "من مبعوث شدم تا خصلت های پسندیده اخلاقی را تکمیل کنم".[1] در این جا پیامبر از میان تمام خصلت های نیک به این امر اشاره می کنند، که یکی از نمونه های خوش اخلاق بودن گشاده رو بودن و با چهره بشاش با مردم برخورد کردن است، و در روایات به تعبیرات زیر از آن نام برده شده است:
خصلت مؤمن،[2] خصلت آزادگان و کریمان، اول نیکوئی، خاموش کننده آتش دشمنی، رشته دوستی، سبب انس و الفت، و مثل مهمان کردن است؛ یعنی خوشرویی ثواب مهمانی دادن را دارد.[3]
صفت دیگری که در آموزه های دینی به آن سفارش شده است؛ این است که مؤمن اندوه و مصائب خود را در دل نگه دارد و از دیگران مخفی کند. رعایت این امر آثار فراوانی دارد؛ از جمله: امام باقر (ع)می فرماید: چهار چیز از گنج های گران بها است: پنهان داشتن حاجت و نیاز، پنهان داشتن صدقه، پنهان داشتن بیماری، پنهان داشتن مصیبت و گرفتاری.[4]
گفتنی است طرح این موضوع، یعنی مطلع ساختن همسر از حزن و اندوه درونی، بستگی به نوع ارتباط و علاقه آنان به یکدیگر دارد، زن و شوهر هر اندازه از نظر اعتقادی و اخلاقی به هم نزدیک تر باشند، به همان میزان اطلاع داشتن از مشکلات هم مفیدتر است؛ زیرا از آن جا که آنان شریک زندگی هم هستند می توانند به کمک هم، کاستی های زندگی را بر طرف کنند و زندگیشان شیرین تر شود.
مطلع کردن همسر متعهد و آشنا به وظایف اسلامی از مشکلات زندگی، سبب استحکام خانواده و ثمره آن رضایت پروردگار و دخول در بهشت است. در این زمینه به این روایت توجه نمایید: مردی به محضر پیغمبر (ص) آمد و گفت: یا رسول اللَّه! همسری دارم که چون به خانه می روم به پیشوازم میآید و وقتی بیرون می روم بدرقهام مینماید، و اگر مرا غصهدار بیند؛ میگوید: غم مخور، اگر غم روزی میخوری؛ خداوند آن را به عهده گرفته، و اگر برای آخرت غم داری و فکر می کنی، خداوند بر فکر و غم تو بیفزاید، پیغمبر (ص)، فرمود: او را بشارت بهشت ده، و به وی بگو که تو یکی از کارگزاران خداوند هستی و در هر روز پاداش هفتاد شهید برای تو خواهد بود.[5]
پی نوشتها:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 67، ص 371، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ه ق.
[2]. همان، ج 64، ص 305.
[3]. آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم، ج 1، ص 434، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366 ه ش.
[4]. بحار الانوار، ج 75، ص 175.
[5]. طبرسی، حسن بن الفضل، مکارم الاخلاق، ج 1، ص 200، انتشارات شریف رضی، قم، 1412 ه ق.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] آیا زن و شوهر مؤمن بعد از مرگ با هم زندگی می کنند؟
- [آیت الله سیستانی] ارتباط زن و شوهر تا چه حدی است یعنی تا چه اندازه ای به هم محرمند؟
- [سایر] رضایت زن و شوهر از یکدیگر تا چه اندازه در ایمان آنان موثر است؟
- [سایر] روشهای پایداری زندگی زناشویی بین زن و شوهر چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زن حق دارد از زندگی در خانه ای که در آنجا پدر شوهر و مادر شوهر زندگی می کنند امتناع و درخواست منزل جداگانه بکند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا هدایایی که در طول زندگی زناشویی زن و شوهر به آنان هدیه می شود، ملک شوهر است یا زن و یا هر دو؟
- [آیت الله بهجت] آیا هدایایی که در طول زندگی زناشویی زن و شوهر به آنان هدیه می شود، ملک شوهر است یا زن یا هر دو؟
- [آیت الله بهجت] آیا احکام مربوط به حقوق زن و شوهر در مدت زمان عقد، قبل از عروسی آنان نیز جاری است؟
- [سایر] آیا در قرآن مجید درباره زندگی مشترک زن و شوهر و همسرداری آیه ای داریم؟
- [سایر] زن و شوهر از لحاظ اخلاقی چگونه باشند تا زندگی خوب و شیرین داشته باشند.
- [آیت الله اردبیلی] زن در توطّن (انتخاب وطن) به طور مطلق تابعیّت شوهر را ندارد، بلکه در صورتی که زن و شوهر بنا داشته باشند با هم زندگی کنند، محلّی که زن به همراه شوهرش در آن زندگی میکند برای وی وطن محسوب میشود، ولی اگر از روی نافرمانی و نُشوز یا با توافق شوهر نخواهد در وطن شوهر زندگی کند، هر جا را که برای خود وطن قرار دهد، وطن او میباشد؛ همچنین (اولاد) در صورتی که بالغ و رشید باشند یعنی خودشان اهل درک و تشخیص باشند میتوانند در انتخاب وطن و محلّ زندگی مستقل بوده و از تابعیّت پدر و مادر خارج شوند.
- [آیت الله اردبیلی] طلاق در اسلام مورد نکوهش و مذمّت شدید واقع شده و در برخی روایات از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل شده است که: (هیچ چیزی نزد خداوند محبوبتر از خانهای نیست که با ازدواج آباد شود و هیچ چیزی در نزد خداوند مبغوضتر از خانهای نیست که با طلاق ویران گردد)(1) ولی اگر ادامه زندگی زناشویی به خاطر اختلافات شدید و غیر قابل اصلاح موجب سختی و حرج بشود، به گونهای که ترک زندگی زناشویی تنها راه خلاصی از مشقتها و اختلافات و فشارهای روانی بین زن و شوهر باشد، اسلام طلاق را راه نجاتی برای ادامه زندگی زن و شوهر دانسته است.
- [آیت الله اردبیلی] بر زنی که طلاق رجعی داده شده، احکام همسر شرعی جاری است، بنابر این نفقه و زکات فطره او بر شوهر واجب است و از یکدیگر ارث میبرند و شوهر حق ندارد در عدّه با خواهر او یا زن پنجم ازدواج نماید، ولی در مدّت عدّه طلاق بائن نفقه زن بر شوهر واجب نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن در طول زندگی مشترک کار کرده باشد یا مالی بدست آورده باشد ملک خودش میباشد وجزء اموال شوهر محسوب نمی شود.
- [آیت الله اردبیلی] مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد، در صورتی که جزیی از هزینه معمول زندگی به حساب نیاید، بر عهده شوهر نیست، مگر این که سفر او لازم باشد یا رفتن به چنین سفری جزیی از مخارج معمول زندگی یا جزیی از شئون زن باشد که در این صورت مخارج آن بر عهده مرد است و همچنین اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد، باید خرج سفر او را بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر زن در کارهایی که در مسئله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکاراست و حق غذا، لباس، منزل و همخوابی ندارد، ولی مهر او از بین نمیرود.
- [آیت الله اردبیلی] زنی که عقد دائم شده، نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود، امّا اگر بیرون رفتن زن برای حوائج شخصی و لازم، منافاتی با حقوق شوهر نداشته باشد، بیرون رفتن او حرام نیست، ولی زن باید خود را برای هر لذّت متعارفی که شوهر او میخواهد، تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از آمیزش با او جلوگیری نکند و اگر زن در این موارد از شوهر اطاعت کند، تهیّه غذا و لباس و منزل او و لوازم دیگری که عرفا جزیی از هزینه زندگی زن میباشد، بر شوهر واجب است و اگر تهیّه نکند چه توانایی داشته باشد و چه نداشته باشد مدیون زن است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر هزینههای زن را روزانه یا ماهانه به وی داده باشد و زن در مصرف آن صرفهجویی کرده و از این راه وجوهی پس انداز نموده باشد، آنچه پسانداز کرده جزء اموال اوست؛ ولی اگر شوهر وجوهی را به عنوان مخارج زندگی در منزل بگذارد و زن مخارج روزانه منزل را از آن بردارد، چنانچه چیزی صرفه جویی شود و باقی بماند، متعلّق به شوهر است و زن نمیتواند برای خود بردارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] جایز نیست نطفه مرد اجنبی را به زنی تلقیح نمایند چه عمل تلقیح به وسیله اجنبی انجام شود و یا به وسیله شوهر زن و عمل تلقیح در فرض مذکور هر چند حرام است ولی زنا نیست و اگر زن تلقیح شده بچه دار گردد ان بچه فرزند صاحب نطفه است و تمام احکام اولاد بر او جاری است و زنی هم که به وسیله تلقیح بچه دار شده مادر ان بچه است و احکام اولاد بر او جاری است
- [آیت الله سیستانی] مخارج زن در سفر اگر بیشتر از مخارج او در وطن باشد ، چنانچه با اذن شوهر سفر رفته باشد بر عهده شوهر است ، ولی پول ماشین ، و یا هواپیما و مانند اینها و بقیه مخارجی که سفر کردن او متوقف بر آنهاست ، بر خودش میباشد ، ولی اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد ، باید خرج سفر او را هم بدهد ، و همچنین اگر سفر ضروری از نظر شئون زندگی باشد ، مانند سفر برای معالجه .