http://rasekhoon.net

نظر واژه‌شناسان و مفسران مسلمان درباره ریشه و معنای واژه تورات چیست؟
توراة یا توراه واژه‌ای‌ عبری است و در زبان عربی به عنوان واژه‌ای دخیل به شمار می‌آید، اما در کتاب‌های لغت عربی - مانند بسیاری از واژه‌های مشابه - به نظام اشتقاق تصریفی رفته و معناهایی نیز برای آن عنوان شده که شاید برگرفته از همان زبان اصلی باشد: (تورات)(توراة) از ریشه (وری) است و (وری)؛ یعنی: مردمانی که در هر زمان بر روی زمین زندگی می‌کنند (مردم هر عصری) نه گذشتگان و نه آیندگان، مثل این‌که مردم هر عصر زمین را پوشانده‌اند.[1] (وَرَّی - تَوْرِیَةً [وری‌] النارَ)؛ یعنی: آتش را بر افروخت.[2] (وَرَی الزَّنْدُ)؛ یعنی: آتش‌ناک شد آتش‌زنه.[3] ‌(ورّی الأمر)؛ یعنی: آن امر را پنهان ساخت.[4] کلمه (تورات) در کتاب‌های لغت و تفاسیر قرآن به معانی زیر آمده است: 1. (تورات) به معنای شریعت و تعلیم است که از زبان عبرانی وارد زبان عربی شده است.[5] 2. تورات، اسم اعجمی(غیر عربی) است.[6] 3. معنای (تورات) ضیاء و نور است، همان‌گونه که اعراب معتقدند. و در قرآن آیه (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسی‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً)[7] دلیل بر این سخن است... اصل کلمه (توراة) از (توریة) بر وزن (تَفعلة) - به فتح تاء و سکون واو، و فتح راء و یاء – است.[8] 4. واژه (توراة)؛ بر وزن (تَفعلة) و در زبان فارسی بر وزن (فَوعلة) است. 5. اسفار پنج‌گانه موسی.[9] که عبارت است از: 1-5. ژنز یا سِفْرِ تکوین تا استقرار عبرانیان در مصر 2-5. جلای وطن یا سِفْرِ خروج 3-5. سِفْرِ لاویان یا احکام صریح مذهبی 4-5. سِفْرِ اعداد یا شرح نیروی مادی قوم 5-5. سِفْرِ تثنیه یا مکمّل کتاب‌های یادشده قبل.[10] مجموعه اسفار پنج‌گانه و ملحقات تورات را عهد قدیم یا عهد عتیق می‌گویند. قرآن کریم واژه (تورات) را بر آنچه از سوی خداوند به موسی از طریق وحی فرو فرستاده، به‌کار می‌برد.[11] آنچه قرآن بدان اشارت برده است، غیر از تورات کنونی است. بنابر آیات قرآنی: یک. کتاب حضرت موسی(ع) در الواح به او نازل شده و از هر موضوعی اندرزی و احکامی در آن بوده است.[12] دو. تورات؛ سراسر نور و هدایت بوده و پیامبران و علمای بنی اسرائیل به وسیله آن میان مردم داوری و حکم می‌کرده‌اند.[13] سه. حضرت عیسی(ع) نیز تورات را تصدیق کرده است.[14] چهار. اگر یهودیان به کتاب خویش عمل می‌کردند، آسمان و زمین باب روزی خویش را بر آنان می‌گشود.[15] پی نوشتها: [1]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ‌8، ص 305، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1410ق؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن‌، ص 866، بیروت، دار القلم‌، چاپ اول. [2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌15، ص 388، بیروت، دار صادر، چاپ سوم؛ بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 981، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1375ش. [3]. زمخشری، محمود بن عمر، مقدمة الادب‌، ص 120، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران‌، چاپ اول. [4]. حمیری، نشوان بن سعید،شمس العلوم‌، ج 11، ص 7141، دمشق، ‌دار الفکر، چاپ اول؛ [5]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ‌1، ص 435، بیروت، قاهره، لندن‌، دار الکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‌، چاپ سوم، 1430ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‌3، ص 9، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق. [6]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‌1، ص 335، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق. [7]. انبیاء، 48. [8]. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‌7، ص 131، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق؛ لسان العرب، ج ‌15، ص 389. [9]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 434‌؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 272. [10]. لغت نامه دهخدا، واژه (تورات). [11]. آل عمران، 3؛ مائده، 44. [12]. اعراف، 145. [13]. مائده، 44؛ آل عمران، 3. [14]. آل عمران، 50؛ مائده، 46. [15]. مائده، 66. منبع: www.islamquest.net
عنوان سوال:

نظر واژه‌شناسان و مفسران مسلمان درباره ریشه و معنای واژه تورات چیست؟


پاسخ:

توراة یا توراه واژه‌ای‌ عبری است و در زبان عربی به عنوان واژه‌ای دخیل به شمار می‌آید، اما در کتاب‌های لغت عربی - مانند بسیاری از واژه‌های مشابه - به نظام اشتقاق تصریفی رفته و معناهایی نیز برای آن عنوان شده که شاید برگرفته از همان زبان اصلی باشد:
(تورات)(توراة) از ریشه (وری) است و (وری)؛ یعنی: مردمانی که در هر زمان بر روی زمین زندگی می‌کنند (مردم هر عصری) نه گذشتگان و نه آیندگان، مثل این‌که مردم هر عصر زمین را پوشانده‌اند.[1] (وَرَّی - تَوْرِیَةً [وری‌] النارَ)؛ یعنی: آتش را بر افروخت.[2] (وَرَی الزَّنْدُ)؛ یعنی: آتش‌ناک شد آتش‌زنه.[3] ‌(ورّی الأمر)؛ یعنی: آن امر را پنهان ساخت.[4]
کلمه (تورات) در کتاب‌های لغت و تفاسیر قرآن به معانی زیر آمده است:
1. (تورات) به معنای شریعت و تعلیم است که از زبان عبرانی وارد زبان عربی شده است.[5]
2. تورات، اسم اعجمی(غیر عربی) است.[6]
3. معنای (تورات) ضیاء و نور است، همان‌گونه که اعراب معتقدند. و در قرآن آیه (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسی‌ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً)[7] دلیل بر این سخن است... اصل کلمه (توراة) از (توریة) بر وزن (تَفعلة) - به فتح تاء و سکون واو، و فتح راء و یاء – است.[8]
4. واژه (توراة)؛ بر وزن (تَفعلة) و در زبان فارسی بر وزن (فَوعلة) است.
5. اسفار پنج‌گانه موسی.[9] که عبارت است از:
1-5. ژنز یا سِفْرِ تکوین تا استقرار عبرانیان در مصر
2-5. جلای وطن یا سِفْرِ خروج
3-5. سِفْرِ لاویان یا احکام صریح مذهبی
4-5. سِفْرِ اعداد یا شرح نیروی مادی قوم
5-5. سِفْرِ تثنیه یا مکمّل کتاب‌های یادشده قبل.[10]
مجموعه اسفار پنج‌گانه و ملحقات تورات را عهد قدیم یا عهد عتیق می‌گویند.
قرآن کریم واژه (تورات) را بر آنچه از سوی خداوند به موسی از طریق وحی فرو فرستاده، به‌کار می‌برد.[11] آنچه قرآن بدان اشارت برده است، غیر از تورات کنونی است.
بنابر آیات قرآنی:
یک. کتاب حضرت موسی(ع) در الواح به او نازل شده و از هر موضوعی اندرزی و احکامی در آن بوده است.[12]
دو. تورات؛ سراسر نور و هدایت بوده و پیامبران و علمای بنی اسرائیل به وسیله آن میان مردم داوری و حکم می‌کرده‌اند.[13]
سه. حضرت عیسی(ع) نیز تورات را تصدیق کرده است.[14]
چهار. اگر یهودیان به کتاب خویش عمل می‌کردند، آسمان و زمین باب روزی خویش را بر آنان می‌گشود.[15]

پی نوشتها:
[1]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ‌8، ص 305، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1410ق؛ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن‌، ص 866، بیروت، دار القلم‌، چاپ اول.
[2]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌15، ص 388، بیروت، دار صادر، چاپ سوم؛ بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 981، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1375ش.
[3]. زمخشری، محمود بن عمر، مقدمة الادب‌، ص 120، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران‌، چاپ اول.
[4]. حمیری، نشوان بن سعید،شمس العلوم‌، ج 11، ص 7141، دمشق، ‌دار الفکر، چاپ اول؛
[5]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ‌1، ص 435، بیروت، قاهره، لندن‌، دار الکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‌، چاپ سوم، 1430ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‌3، ص 9، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[6]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‌1، ص 335، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق.
[7]. انبیاء، 48.
[8]. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‌7، ص 131، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق؛ لسان العرب، ج ‌15، ص 389.
[9]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 434‌؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص 272.
[10]. لغت نامه دهخدا، واژه (تورات).
[11]. آل عمران، 3؛ مائده، 44.
[12]. اعراف، 145.
[13]. مائده، 44؛ آل عمران، 3.
[14]. آل عمران، 50؛ مائده، 46.
[15]. مائده، 66.
منبع: www.islamquest.net





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین