توبه نصوح
کلمه توبه در اصل، از واژه «توب» مشتق شده است.
آیا انتساب توبه نصوح به شخصی به نام نصوح صحیح است؟
شرح پرسش: در افواه مردم داستانی در باره شخصی به نام نصوح است که آیه توبه نصوح را به او نسبت می دهند! آیا این داستان سندیت دارد؟ اگر مستند است سند آن چیست؟ پاسخ : کلمه نصوح از ماده "نصح" به معنای خالص است.[1] اصطلاح توبه نصوح در سوره تحریم آیه 8 آمده و احادیث بسیاری نیز در بیان توبه نصوح وجود دارد. از امام صادق (ع) در مورد توبه نصوح سوال شد. آن حضرت فرمودند: توبه کردن بنده از گناه و برگشت نکردن به آن است.[2] در بعضی از روایات روزه گرفتن در روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را مصداق توبه نصوح دانسته اند[3] که به نظر می رسد در بیان یکی از مصادیق برای توبه نصوح هستند. مفسران نیز بنابر همین روایات، توبه نصوح را به معنای توبه خالص و واقعی گرفته اند.[4] البته در شرایط این توبه، بیانات بسیاری وجود دارد که برای اطلاع، به کتاب های اخلاقی رجوع کنید. البته تعدادی از مفسران متأخر،[5] در ذیل این آیه داستان شخصی به نام نصوح را به نقل از کتاب مثنوی معنوی مطرح کرده اند: بود مردی پیش ازین نامش نصوح بد زدلاکئ زن او را فتوح‌ بود روی او چو رخسار زنان مردئ خود را همی کرد او نهان[6] کتاب مثنوی معنوی اگر چه تلاش دارد احادیث و داستان های اسلامی را از طریق هنر شعر به مخاطب برساند، اما به صرف وجود داستانی در این کتاب نمی توان آن را پذیرفت و واقعی دانست. در نهایت داستان نصوح بر فرض واقعیت داشتن، تنها نمونه و مصداقی از این آیه بوده و آیه تفسیر و معنای دیگری دارد. پی نوشت: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‌7، ص 71، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش. [2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‌ 2، ص 432، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق. [3]. ابن بابویه، محمد بن علی‌، معانی الأخبار، ص 174، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، جامعه مدرسین، قم‌، 1403 ق‌. [4]. طبرسی، فضل بن حسن‌، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌ 10، ص 477، با مقدمۀ بلاغی، محمد جواد، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 ش؛ طوسی، محمد بن حسن‌، التبیان فی تفسیر القرآن‌، ج ‌10، ص 51، مقدمه: تهرانی، آقابزرگ، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ‌دار احیاء التراث العربی‌، بیروت‌، بی تا. [5]. حقی، بروسوی اسماعیل، ‌تفسیر روح البیان‌، ج 10، ص63، دارالفکر، بیروت‌، بی تا. [6]. مثنوی معنوی، دفتر پنجم. منبع:islamquest.net
شرح پرسش: در افواه مردم داستانی در باره شخصی به نام نصوح است که آیه توبه نصوح را به او نسبت می دهند! آیا این داستان سندیت دارد؟ اگر مستند است سند آن چیست؟ پاسخ : کلمه نصوح از ماده "نصح" به معنای خالص است.[1] اصطلاح توبه نصوح در سوره تحریم آیه 8 آمده و احادیث بسیاری نیز در بیان توبه نصوح وجود دارد. از امام صادق (ع) در مورد توبه نصوح سوال شد. آن حضرت فرمودند: توبه کردن بنده از گناه و برگشت نکردن به آن است.[2] در بعضی از روایات روزه گرفتن در روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را مصداق توبه نصوح دانسته اند[3] که به نظر می رسد در بیان یکی از مصادیق برای توبه نصوح هستند. مفسران نیز بنابر همین روایات، توبه نصوح را به معنای توبه خالص و واقعی گرفته اند.[4] البته در شرایط این توبه، بیانات بسیاری وجود دارد که برای اطلاع، به کتاب های اخلاقی رجوع کنید. البته تعدادی از مفسران متأخر،[5] در ذیل این آیه داستان شخصی به نام نصوح را به نقل از کتاب مثنوی معنوی مطرح کرده اند: بود مردی پیش ازین نامش نصوح بد زدلاکئ زن او را فتوح‌ بود روی او چو رخسار زنان مردئ خود را همی کرد او نهان[6] کتاب مثنوی معنوی اگر چه تلاش دارد احادیث و داستان های اسلامی را از طریق هنر شعر به مخاطب برساند، اما به صرف وجود داستانی در این کتاب نمی توان آن را پذیرفت و واقعی دانست. در نهایت داستان نصوح بر فرض واقعیت داشتن، تنها نمونه و مصداقی از این آیه بوده و آیه تفسیر و معنای دیگری دارد. پی نوشت: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‌7، ص 71، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش. [2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‌ 2، ص 432، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق. [3]. ابن بابویه، محمد بن علی‌، معانی الأخبار، ص 174، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، جامعه مدرسین، قم‌، 1403 ق‌. [4]. طبرسی، فضل بن حسن‌، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌ 10، ص 477، با مقدمۀ بلاغی، محمد جواد، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 ش؛ طوسی، محمد بن حسن‌، التبیان فی تفسیر القرآن‌، ج ‌10، ص 51، مقدمه: تهرانی، آقابزرگ، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ‌دار احیاء التراث العربی‌، بیروت‌، بی تا. [5]. حقی، بروسوی اسماعیل، ‌تفسیر روح البیان‌، ج 10، ص63، دارالفکر، بیروت‌، بی تا. [6]. مثنوی معنوی، دفتر پنجم. منبع:islamquest.net
پاسخ:
شرح پرسش:
در افواه مردم داستانی در باره شخصی به نام نصوح است که آیه توبه نصوح را به او نسبت می دهند! آیا این داستان سندیت دارد؟ اگر مستند است سند آن چیست؟
پاسخ :
کلمه نصوح از ماده "نصح" به معنای خالص است.[1] اصطلاح توبه نصوح در سوره تحریم آیه 8 آمده و احادیث بسیاری نیز در بیان توبه نصوح وجود دارد.
از امام صادق (ع) در مورد توبه نصوح سوال شد. آن حضرت فرمودند: توبه کردن بنده از گناه و برگشت نکردن به آن است.[2]
در بعضی از روایات روزه گرفتن در روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را مصداق توبه نصوح دانسته اند[3] که به نظر می رسد در بیان یکی از مصادیق برای توبه نصوح هستند.
مفسران نیز بنابر همین روایات، توبه نصوح را به معنای توبه خالص و واقعی گرفته اند.[4] البته در شرایط این توبه، بیانات بسیاری وجود دارد که برای اطلاع، به کتاب های اخلاقی رجوع کنید.
البته تعدادی از مفسران متأخر،[5] در ذیل این آیه داستان شخصی به نام نصوح را به نقل از کتاب مثنوی معنوی مطرح کرده اند:
بود مردی پیش ازین نامش نصوح
بد زدلاکئ زن او را فتوح
بود روی او چو رخسار زنان
مردئ خود را همی کرد او نهان[6]
کتاب مثنوی معنوی اگر چه تلاش دارد احادیث و داستان های اسلامی را از طریق هنر شعر به مخاطب برساند، اما به صرف وجود داستانی در این کتاب نمی توان آن را پذیرفت و واقعی دانست.
در نهایت داستان نصوح بر فرض واقعیت داشتن، تنها نمونه و مصداقی از این آیه بوده و آیه تفسیر و معنای دیگری دارد.
پی نوشت:
[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 71، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 432، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الأخبار، ص 174، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، جامعه مدرسین، قم، 1403 ق.
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 477، با مقدمۀ بلاغی، محمد جواد، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 ش؛ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 51، مقدمه: تهرانی، آقابزرگ، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا.
[5]. حقی، بروسوی اسماعیل، تفسیر روح البیان، ج 10، ص63، دارالفکر، بیروت، بی تا.
[6]. مثنوی معنوی، دفتر پنجم.
منبع:islamquest.net
- [سایر] آیا انتساب توبه نصوح به شخصی به نام نصوح صحیح است؟
- [سایر] توبه «نصوح» یعنی چه؟
- [سایر] در افواه مردم داستانی در باره شخصی به نام نصوح است که آیه توبه نصوح را به او نسبت می دهند! آیا این داستان سندیت دارد؟ اگر مستند است سند آن چیست؟
- [آیت الله مظاهری] آیا کسی که توبه نصوح می‌کند و به گناهی باز نمیگردد، در برزخ عذاب می‌شود؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ادعای شخصی با داشتن شجره نامه برای انتساب او به رسول خدا کافی است؟
- [آیت الله سبحانی] انتساب سادات چگونه است؟
- [سایر] علت انتساب بالعرض شرور عالم به خداوند چیست؟
- [سایر] در سن 30 سالگی در حالیکه متآهل بوده ام با زن شوهرداری زنا کردم که با توبه نصوح امید دارم خدا مرا ببخشد. از آنجا که با هم نسبت دوری داریم آیا پسر من میتواند در آینده با دختر آن خانم ازدواج کند؟
- [سایر] چگونه به تاریخ و احادیث نقلی، از جهت صحت انتساب به معصومین(ع) یقین حاصل کنیم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا انتساب القاب زننده و موهن، به دشمنان دین و انقلاب رواست؟
- [آیت الله مظاهری] مستحب است کسی که گوش به غنا یا موسیقی داده است برای توبه از آن، غسل توبه کند و دو رکعت نماز توبه بخواند و بعد از آن توبه و استغفار و عذرخواهی از خدای متعال بنماید، بلکه این غسل و نماز برای توبه از هر گناهی مستحب است. [1]. لقمان، 6.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر فراموش کند اب غصبی است و با ان وضو بگیرد وضوی او صحیح است ولی کسی که خودش اب را غصب کرده اگر غصبی بودن ان را فراموش کند و وضو بگیرد در صورتی که از غصب توبه نکرده باشد وضوی او باطل است و در صورتی که توبه کرده باشد بطلان وضو محل اشکال است
- [آیت الله مظاهری] توبه سرزنشکننده متوقّف بر رضایت سرزنششونده است، مگر اینکه راضی نشود یا دسترسی به او نباشد که در این صورت، توبه تنها کفایت می‌کند و بهتر است که علاوه بر توبه از آن گناه، برای او دعا و استغار نماید.
- [آیت الله مظاهری] کسی که برای معصیت سفر کرده در موقع برگشتن اگر توبه کرده باید نماز را شکسته بخواند، و اگر توبه نکرده باید تمام بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی با زن شوهرداری (نعوذ بالله) زنا کند برای توبه کردن لازم نیست به آن مرد بگوید، بلکه باید در پیشگاه خدا توبه حقیقی کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نداند که لباس او غصبی است و با ان ستر عورت کند و نماز بخواند نمازش صحیح است و همچنین در صورتی که فراموش کند و خود غاصب نباشد و اما اگر غاصب فراموش کند که غصب کرده و با لباس غصبی ستر عورت کند و نماز بخواند در صورتی که از غصب توبه نکرده باشد نماز او باطل است و اگر توبه کرده باشد بطلان نماز محل اشکال است
- [آیت الله وحید خراسانی] تیمم به چیز غصبی یا بر چیزی که در ملک غصبی است هر چند نداند غصب است باطل است و همچنین در فضای غصبی بنابر احتیاط واجب و در صورت فراموشی یا غفلت از غصب صحیح است مگر ان که خودش غاصب بوده و از غصب توبه نکرده باشد که تیممش بر چیز غصبی یا بر چیزی که در ملک غصبی است باطل و اگر توبه کرده باشد بنابر احتیاط باطل است
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی قطع رحم نموده است و بخواهد توبه کند، باید علاوه بر توبه و طلب بخشش از خداوند متعال، در صورت امکان رضایت کسی را که با او قطع رحم نموده است فراهم سازد و از شرائط توبه قطع رحم، صله رحم است. [1]. رعد، 25.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که برای معصیت سفر کرده، هنگامی که از سفر برمی‌گردد توبه کرده باشد، باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده باشد، باید تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که از سفر معصیت بر می گردد اگر توبه کرده و تا محلی که می خواهد بر گردد هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند، همچنین اگر توبه نکرده ولی در بازگشت آلوده به معصیت نیست.