دو توصیف بالا که یک حقیقت را در دو عبارت از آن روز بزرگ عرضه می کند، مطلب تکاندهنده ای را بازگون می کند که ایمان به آن در تربیت انسانها بسیار مؤثر است.
در آیه نخست می گوید [آن روز روزی است که اسرار نهان آشکار می شود]! (یَوْمَ تُبْلَی السَّرائِرُ).
در آیه دوم می گوید [آن روز روزی است که پرده ها و حجابها کنار می رود، و همه انسانها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر می شوند] (یَوْمَهُمْ بارِزُونَ).
در آن روز چیزی مخفی نمی ماند، چرا که از یکسو موانع مادی همچون کوهها و تپه ها برچیده می شود، و زمین به صورت (قاع صفصف) (بیابان هموار و بدون پستی و بلندی) در می آید (طه/106).
و از سوی دیگر انسانها از قبرها بیرون می ریزند و زمین آنچه را در دل دارد بیرون می فرستد. (وَاَخْرَجَتِ الْاَرْضُ اَثْقالَها). زلزال/2
و از سوی سوم نامه های اعمال انسانها و امتها گشوده می شود و محتوای آنها در برابر همگان آشکار می گردد (وَاِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ). تکویر/10
دست و پاها و اعضای بدن و حتی پوست تنها به سخن در می آیند، فریاد می کشند و افشاگری می کنند.
زمین و زمان سخن می گویند، و گواهان اعمال، به اعمال انسانها گواهی می دهند، نه تنها اعمال انسان که نیات و عقائد آنها نیز در آن روز همگی بر ملا می شود. و به راستی روز رسوائی عجیبی برای بدکاران و روز افتخار بزرگی برای نیکوکاران است.
باید توجه داشت که (تُبْلی) از ماده (بلاء) به معنی امتحان است، و از آنجا که به هنگام آزمون، حقایق اشیاء روشن می شود، در اینجا به معنی آشکار شدن تفسیر گردیده است.
در حدیث (معاذ بن جبل) می خوانیم، می گوید (از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) پرسیدم منظور از (سرائر) که بندگان خدا در آخرت به آن آزمایش می شوند چیست؟ فرمودند: سرائر شما، اعمال شما است، همچون نماز و روزه و زکات و وضو و غسل جنابت و هر واجب دیگر، زیرا اعمال همه پنهان است، انسان ممکن است بگوید نماز خوانده ام و نخوانده باشد، و بگوید وضو گرفته ام و نگرفته باشد، این است معنی آشکار شدن اسرار نهان در آن روز)! (مجمع البیان 10/471.)
البته باید توجه داشت آنچه در حدیث شریف فوق آمده است به صورت بیان مثالهائی از این حقیقت کلی است، وگرنه آیه شریفه تمام (عقائد) و (نیات) و (اعمال انسانها) را اعم از نیک و بد شامل می گردد.
eporsesh.com
