چه چیز باعث شده که قوانین قرآن از جامعیت و گستردگی برخوردار باشد؟

با اینکه قرآن مجید در محیطی نازل شد که از جهات مختلف بسته بود، ارتباط محدودی با جهان خارج از جزیره داشت و مسأله قومیت و نژاد و زندگی قبیلگی بر همه چیز آن حاکم بود، محصول چنین محیطی طبعاً باید رنگ قومیت عربی، بلکه رنگ قبیلگی داشته باشد، ولی جالب اینکه قوانین قرآن به هیچ وجه چنین رنگی را ندارد و حتی یک بار خطاب (یا اَیُّهَا الْعَرَبُ) در قرآن دیده نمی شود.
همه جا سخن از عموم انسانها است، خطابها به شکل یا بَنی آدَمَ [ای فرزندان آدم] و یا اَیُّهَا النّاسُ [ای مردم] و یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا [ای کسانی که ایمان آورده‌اید] و یا عِبادی [ای بندگان من] و یا ایُّها الْاِنْسانُ [ای انسان] به این ترتیب مخاطبین قرآن همه جهانیان و قوانین آن ناظر به همه انسانها است.
آیه (وَما اَرْسَلْناکَ اِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ) انبیاء/ 107 [تو را جز رحمت برای جهانیان نفرستادیم] و آیه (تَبارَکَ الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِه لیَکُونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً) فرقان/ 1 [جاوید و پربرکت است خداوندی که قرآن را بر بنده اش نازل کرد تا جهانیان را هشدار دهد] و آیه (اِنْ هُوَ اِلاّ ذِکْرٌ لِلْعالُمینَ) یوسف/ 104 [این فقط تذکری است برای جهانیان] و مانند آن، گواه دیگری بر این مدعا است.
قرآن امتیازات نژادی را در آن محیط نژاد پرست به کلی حذف کرده است و با منطق زیبای (شما همه فرزندان آدمید و از یک پدر و مادر آفریده شده اید) بنابراین همه برادر هستید و متعلق به یک خانواده، پیوند همه انسانها را در سر حد اخوت حفظ می کند، می گوید
(یا اَیُّهَا النّاسُ اِنّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَاُنْثی وَجَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَقَبائِلَ لِتَعارَفُوا اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللهِ اَتْقیکُمْ) حجرات/ 13
[ای مردم! ما همه شما را از یک پدر و مادر آفریدیم، و شما را شعبه ها و فِرَق مختلف قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (ولی بدانید هیچ یک از اینها ملاک شخصیت و افتخار شما نیست) و گرامی ترین شما نزد پروردگار باتقواترین شما است.]
اینها همه از یک سو و از سوی دیگر جامعیت این قوانین به گونه ای است که سراسر زندگی انسانها را در بر می گیرد، از مهمترین مسائل اعتقادی گرفته (توحید) تا ساده ترین مسائل اخلاقی و اجتماعی (مانند پاسخ دادن به سلام و هر گونه تحیت و خوش آمدگویی، مثلاً در یک جا می فرماید (وَاِذا حُیّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها اَوْرَدُّوها اِنَّ اللهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ حَسیباً) نساء/ 86 [هنگامی که کسی با شما تحیت و خوش آمد می گوید، پاسخ او را به گونه ای بهتر بدهید، یا لااقل به همان گونه پاسخ گویید خداوند حساب همه چیز را دارد.]
eporsesh.com