آیا در قران به صورت مستقیم به چادر به عنوان حجاب اشاره شده است؟
در سوره نور، آیه 31 در مورد حجاب خداوند می‌فرماید: (و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن الا ماظهر منها ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن...؛ و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که از آن پیداست و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو [اندازند...). (این آیه در چند بخش به وظیفه زنان در زمینه نگاه، پوشش و... پرداخته است). 1- آیه درباره احکام نگاه کردن بانوان به مردان است. 2- آیه: [ولا یبدین زینتهن الا ماظهر منها...] درباره احکام حفظ و رعایت حجاب شرعی در مقابل نامحرم است. واژه (ابداء) که در آیه شریفه آمده است به معنای اظهار و آشکار نمودن است و مراد از (زینت) در آیه شریفه مواضع و جایگاه‌های زینت است؛ مانند: محل زینت‌های گوناگون از بدن که ابداء و آشکار نمودن آنها جایز نیست مگر مواردی که استثناء شده است؛ مانند: محل انگشتری (که انگشتان دست و خود دست است) و محل سرمه کشیدن (که چشمان است). واژه (خُمُر) که در آیه شریفه وارد شده است لباس و جامه‌ای است که بانوان با آن سر خود را می‌پوشانند و بر سینه خود آویزان می‌نمایند و معنای این قسمت از آیه چنین است که با اطراف خمر و مقنعه خود سرها و موها و شانه و سینه خود را بپوشانند. برای آگاهی بیشتر ر.ک: المیزان، ج 15، ص 111 و 112. دانشمندان و فقیهان نیز در بحث از آیه شریفه، روایات وارده را متذکر شده و مورد بحث قرار داده‌اند؛ از جمله مرحوم آیت‌اللّه‌حکیم در ج 14 کتاب فقهی مشهور (مستمسک العروة‌الوثقی)، ص 27 می‌گوید: در روایت صحیحه فضیل از امام صادق(ع) می‌گوید: (از حضرت درباره نگاه به ساق دست زنان پرسیدم که آیا از جمله زینتی است که خدای سبحان در قرآن می‌فرماید: (ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن)؟ حضرت فرمود: (آری آنچه به زیر خمار و مقنعه است زینت است و آنچه زیر دستبند است زینت است). (به نقل از وسائل‌الشیعه، کتاب نکاح، ابواب مقدمات نکاح، باب 109، ح 1) مقصود این است که صورت و دو کف جزء زینتی که باید پوشیده شود نیست و سر و گردن و ساق جزو زینتی است که باید پوشیده شود (خلاصه فرمایش آقای حکیم) در روایت موثقه زرارة از امام صادق(ع) در آیه شریفه که فرمود: (الا ما ظهر منها) می‌فرماید: (زینت ظاهر و آشکار سرمه و انگشتری است) (به نقل از همان منبع حدیث 3) و این دو در صورت و در کف می‌باشند (و هم‌چنین به حدیث 4 و 5 باب نیز که مضمون مشابه دارند استدلال نموده است) نتیجه: بیشتر فقها از این بخش آیه استفاده کرده‌اند که پوشش برای زن به جز صورت و کفین در صورتی که باز بودن منشأ فساد و انحراف نشود در مقابل نامحرم واجب است. 3- ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن... حکم مواردی را که زنان می‌توانند در آنجا حجاب خود را برگیرند و زینت پنهان خود را آشکار سازند بیان کرده است. 4- ولایضربن بارجلهن... برای حفظ عفت عمومی و دور نگه‌داشتن افراد جامعه از عوامل شهوت‌زا، به زنان دستور داده شده است حتی از رساندن صدای خلخالی را که در پای دارند به گوش مردان بیگانه خودداری کنند. می‌دانید که تصریح به خلخال پا، تخصیص را نمی‌رساند بلکه هر چیزی را که سبب شعله‌ور شدن آتش شهوت است شامل می‌شود. پس آنچه در قرآن و روایات به آن پرداخته شده اصل پوشش است و تصریحی به چادر یا مانتو نشده. هر پوششی که موجب جلب نظر نامحرم و مفسده نباشد از نظر اسلام پذیرفته است و معلوم است که پوشش های جائز همه در یک سطح نیستند و بعضی بهتر می باشند و آنها که چادر را معرفی می کنند از جهت بهتر بودن آن نسبت به بقیه پوشش ها است. برای آگاهی بیشتر ر.ک: 1- المیزان، ج 16، ص 339 2- تفسیر نمونه، ج 14، ص 434 - 454 3- مسأله حجاب، شهید مطهری eporsesh.com
عنوان سوال:

آیا در قران به صورت مستقیم به چادر به عنوان حجاب اشاره شده است؟


پاسخ:

در سوره نور، آیه 31 در مورد حجاب خداوند می‌فرماید: (و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن الا ماظهر منها ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن...؛ و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که از آن پیداست و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو [اندازند...). (این آیه در چند بخش به وظیفه زنان در زمینه نگاه، پوشش و... پرداخته است).
1- آیه درباره احکام نگاه کردن بانوان به مردان است.
2- آیه: [ولا یبدین زینتهن الا ماظهر منها...] درباره احکام حفظ و رعایت حجاب شرعی در مقابل نامحرم است.
واژه (ابداء) که در آیه شریفه آمده است به معنای اظهار و آشکار نمودن است و مراد از (زینت) در آیه شریفه مواضع و جایگاه‌های زینت است؛ مانند: محل زینت‌های گوناگون از بدن که ابداء و آشکار نمودن آنها جایز نیست مگر مواردی که استثناء شده است؛ مانند: محل انگشتری (که انگشتان دست و خود دست است) و محل سرمه کشیدن (که چشمان است).
واژه (خُمُر) که در آیه شریفه وارد شده است لباس و جامه‌ای است که بانوان با آن سر خود را می‌پوشانند و بر سینه خود آویزان می‌نمایند و معنای این قسمت از آیه چنین است که با اطراف خمر و مقنعه خود سرها و موها و شانه و سینه خود را بپوشانند.
برای آگاهی بیشتر ر.ک: المیزان، ج 15، ص 111 و 112.
دانشمندان و فقیهان نیز در بحث از آیه شریفه، روایات وارده را متذکر شده و مورد بحث قرار داده‌اند؛ از جمله مرحوم آیت‌اللّه‌حکیم در ج 14 کتاب فقهی مشهور (مستمسک العروة‌الوثقی)، ص 27 می‌گوید: در روایت صحیحه فضیل از امام صادق(ع) می‌گوید: (از حضرت درباره نگاه به ساق دست زنان پرسیدم که آیا از جمله زینتی است که خدای سبحان در قرآن می‌فرماید: (ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن)؟ حضرت فرمود: (آری آنچه به زیر خمار و مقنعه است زینت است و آنچه زیر دستبند است زینت است). (به نقل از وسائل‌الشیعه، کتاب نکاح، ابواب مقدمات نکاح، باب 109، ح 1) مقصود این است که صورت و دو کف جزء زینتی که باید پوشیده شود نیست و سر و گردن و ساق جزو زینتی است که باید پوشیده شود (خلاصه فرمایش آقای حکیم) در روایت موثقه زرارة از امام صادق(ع) در آیه شریفه که فرمود: (الا ما ظهر منها) می‌فرماید: (زینت ظاهر و آشکار سرمه و انگشتری است) (به نقل از همان منبع حدیث 3) و این دو در صورت و در کف می‌باشند (و هم‌چنین به حدیث 4 و 5 باب نیز که مضمون مشابه دارند استدلال نموده است)
نتیجه:
بیشتر فقها از این بخش آیه استفاده کرده‌اند که پوشش برای زن به جز صورت و کفین در صورتی که باز بودن منشأ فساد و انحراف نشود در مقابل نامحرم واجب است.
3- ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن... حکم مواردی را که زنان می‌توانند در آنجا حجاب خود را برگیرند و زینت پنهان خود را آشکار سازند بیان کرده است.
4- ولایضربن بارجلهن... برای حفظ عفت عمومی و دور نگه‌داشتن افراد جامعه از عوامل شهوت‌زا، به زنان دستور داده شده است حتی از رساندن صدای خلخالی را که در پای دارند به گوش مردان بیگانه خودداری کنند. می‌دانید که تصریح به خلخال پا، تخصیص را نمی‌رساند بلکه هر چیزی را که سبب شعله‌ور شدن آتش شهوت است شامل می‌شود. پس آنچه در قرآن و روایات به آن پرداخته شده اصل پوشش است و تصریحی به چادر یا مانتو نشده. هر پوششی که موجب جلب نظر نامحرم و مفسده نباشد از نظر اسلام پذیرفته است و معلوم است که پوشش های جائز همه در یک سطح نیستند و بعضی بهتر می باشند و آنها که چادر را معرفی می کنند از جهت بهتر بودن آن نسبت به بقیه پوشش ها است.
برای آگاهی بیشتر ر.ک:
1- المیزان، ج 16، ص 339
2- تفسیر نمونه، ج 14، ص 434 - 454
3- مسأله حجاب، شهید مطهری
eporsesh.com





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین