چطور می توان حقانیت و صحت تمام مطالب قرآن را ثابت کرد؟

از آنجا که ما اعتقاد داریم خداوند صادق بوده و جز کلام راست و درست سخنی نمی گوید و هر چه می گوید حق و صحیح می باشد, اگر اثبات کنیم که تمام مطالب قرآن از سوی خداوند متعال بوده و هر اکنون نیز آنچه به نام قرآن در دسترس همگان است , همان قرآنی می باشد که از سوی خداوند نازل گشته و هیچ عنصر غیرخدایی چه به عمد و چه به خطا در آن راه نیافته است , می توانیم اثبات کنیم که تمام مطالب قرآن حق و صحیح است . اما اثبات این که قران کلام خداوند است با توجه به امور ذیل روشن می گردد. پرسش شما در حقیقت به حجیت صدوری قرآن باز می گردد; یعنی , این که قرآن سند الهی و حجت خدا بر انسان بوده و هم اکنون آنچه به نام قرآن در دسترس همگان است , همان قرآنی می باشد که از سوی خداوند نازل گشته و هیچ عنصر غیرخدایی , چه به عمد و چه به خطا - در آن راه نیافته است . برای اثبات این مدعا چهار مطلب به عنوان ادله ی حجیت صدوری قرآن مطرح است :
یکم - قرآن کتاب خداست ,
دوم - قرآن مصون از تحریف است ,
سوم - وحی مصون از خطا می باشد,
چهارم - رسول اکرم (ص ) معصوم است .
بدون شک شما اذعان خواهید کرد که طرح تمامی مطالب عمیق و در عین حال گسترده ی چهار مطلب مذکور, در این نوشتار محدود میسور نیست ; اما در عین حال سعی می کنیم مطالب اساسی در این باب را فراروی ذهن پرسشگر شما قرار دهیم .
یکم - قرآن کتاب خداست . این مدعا در سطوح مختلف قابل طرح بوده معانی عمیق متعددی دارد:
1. مفاد و محتوای قرآن از سوی خداوند است .
2. علاوه بر آن , تک تک الفاظ نیز از سوی خداوند است .
3. ترکیبات این الفاظ که در قالب آیات آمده اند, نیز از سوی خداوند است .
4. مجموعه ی این آیات که به صورت سوره ها تجلی کرده است هم از ناحیه خداوند می باشد (جمع قران ).
5. چینش و ترتیب سوره ها در کنار یکدیگر و تشکیل قرآن موجود نیز از ناحیه خداوند است . برای اثبات این پنج آموزه از دلایل نقلی (اعم از روایات معصومان و خود آیات قرآن ) صرف نظر کرده , تنها به دلیل عقلی که تحت عنوان ((وجوه اعجاز قرآن )) شناخته می گردد, بسنده می کنیم . وجوه مختلفی برای اعجاز قرآن گفته شده که می توان آنها را به سه بخش طبقه بندی کرد: الف ) اعجاز لفظی قرآن , ب ) اعجاز محتوایی قرآن , ج ) اعجاز قرآن از جهت آورنده ی آن , (نگا: دکتر سید مصطفی ثامنی , وجوه اعجاز قرآن , (مجموعه مقالات دومین کنفرانس تحقیقاتی علوم و مفاهیم قرآن کریم ), ص 168 - 178).
الف ) اعجاز لفظی قرآن در دو ساحت مطرح است : ((اعجاز بلاغی قرآن )) که مقصود نظم , اسلوب بیانی و بلاغت و فصاحت و اموری در این زمینه است ; و ((اعجاز عددی )) که اخیرا" مطرح شده و از طریق کامپیوتر انجام می پذیرد و می کوشد تا با بیان ارتباطات عددی خاص میان الفاظ و حروف قرآن , نشان دهد که این روابط عددی نمی تواند در سخن بشری تحقق یابد. این دو نوع اعجاز لفظی قرآن , ثابت می کند که الفاظ و ترکیبات قرآن الهی است . علاوه بر آن که روشن می سازد که آن مقدار از آیاتی که به یکدیگر مرتبط بوده و در یک سیاق اند, از ناحیه خداوند می باشد. اما این نوع اعجاز از اثبات نوع قرار گرفتن سوره ها و پیدایش آنها ناتوان است .
ب ) اعجاز محتوایی قرآن که به حقایقی چون : عدم وجود اختلاف در قرآن , اخبار برخی آیات از غیب و مطالبی که در آینده رخ داده یا می دهد, طرح برخی از علوم و معارف که لااقل در آن زمان هیچ بشری نمی توانسته به آنها دسترسی پیدا کند و عجز از ابطال معارف و علومی که در قرآن آمده , اشاره دارد. این نوع اعجاز حقانیت قرآن و آسمانی بودن آن را اثبات می کند; ولی از اثبات حقانیت قرآنی با چنین نظم و ترتیب آیات و سوره ها, ناتوان است .
ج ) اعجاز قرآن از جهت آورنده ی آن ; که بر این مطلب تکیه دارد که رسول گرامی اسلام (ص ) فردی امی بوده است و چگونه می توانسته از پیش خود چنین کتابی را بیاورد. این نوع اعجاز نیز تنها اثبات می کند که مفاد قرآن از ناحیه ی خداوند است ; اما این که این الفاظ هم از سوی اوست , ثابت نمی شود. پس وجوه اعجاز قرآن تنها آموزه ی اول از آن پنج آموزه را اثبات می کند; اما آیا راه دیگری برای اثبات چهار آموزه دیگر نیست ؟ چرا, اما این دلیل با تکیه بر تاریخ و اسناد و مدارک مطمئن و یقین آور, چهار آموزه ی بعدی را اثبات می نماید. بسیاری از علمای شیعه به ویژه متأخران و محققان معاصر با دلیل موجه , معقول و اطمینان آور معتقدند که قرآن در زمان پیامبر(ص ) و با نظارت ایشان و در پرتو هدایت الهی به همین کیفیتی که در دسترس ما می باشد, جمع آوری شده است و در واقع , پیدایش سوره ها و ترتیب آنها و آیات در پرتو وحی الهی و از سوی خداوند بوده است , (سید عبدالوهاب طالقانی , علوم قرآن و فهرست منابع , ص 83).
دوم - قرآن مصون از تحریف است . این مطلب نیز در دو سطح مطرح است :
1. در قران تحریف به زیادت رخ نداده است ,
2 . در قرآن تحریف به نقصان نیز صورت نگرفته است .
برای اثبات این دو مدعا نیز دلایل گوناگونی با رهیافت های متفاوت ارائه گردیده که به دلیل مجال اندک از آن صرف نظر کرده , تنها به دلیل عقلی در این باب بسنده می کنیم . برای تبیین این دلیل , ذکر چهار مقدمه ضروی است :
1. دین مرسل , مجموعه اموری است که از سوی خداوند برای هدایت بشر از طریق انبیا فرستاده شده است .
2. هر دین مرسلی قبل از آخرین آن , بخشی از (دین نفس الامری) را که برای هدایت بشر متناسب با روزگار نزول آن دین لازم بوده , به ارمغان آورده است . (دین نفس الامری) یعنی آنچه در علم الهی و مشیت ربانی برای هدایت انسان به سوی رستگاری وجود دارد.
3. حکمت تعداد ادیان مرسل , علاوه بر آوردن عناصر جدید از دین نفس الامری , متناسب با روزگار خود, تصحیح آن بخش از شریعت قبلی می باشد که گرفتار تحریف گشته است .
4. سلسله ادیان الهی آن گاه پایان می پذیرد و در یک دین به منزله ی (دین خاتم) ظهور می کند که اولا", کامل باشد; یعنی , جامع و حاوی همه ی معارفی باشد که بشر تا روز قیامت برای سعادت واقعی خود بدان محتاج بوده , یا خواهد بود; به طوری که هیچ عنصر هدایتی باقی نمانده , جز آن که در آن دین بیان شده باشد. ثانیا" در طول تاریخ مصون از تحریف باشد. به هر روی , اگر هر یک از این دو عنصر منتفی گردد, عقل خواهد گفت این دین هنوز آخرین دین نمی باشد. نتیجه این چهار اصل موضوعی - که به دلیل ضیق مقال از تبیین ادله ی اثبات آن معذوریم - این آموزه است که ((دین خاتم مصون از تحریف است )) اما چه شرطی لازمه ی مصونیت دین از تحریف است ؟ بدون شک باید منبع اصلی شناخت دین و سند بی بدیل آیین آورنده ی دین که به منزله ی مجموعه ی هدایت الهی تلقی می گردد; یعنی , کتاب آن , مصون از تحریف باشد. با توجه به این تحلیل , می گوییم : از آن جا که قرآن , کتاب اسلام است و دین اسلام , دین خاتم است , نتیجه گرفته می شود که قرآن , کتاب دین خاتم است و چون کتاب دین خاتم , مصون از تحریف است , نتیجه می گیریم که قرآن , مصون از تحریف به هر بیان سطحی و شکلی است , (مهدی هادوی تهرانی , مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم , ص 66 - 67).
سوم - وحی مصون از خطا می باشد. این مطلب نیز با دلایل متفاوتی اثبات شده است که نمی توان به همه ی آنها پرداخت ; اما از همه مهم تر این دلیل است که اگر کسی به حقیقت وحی توجه کند و مفاد آن را خوب دریافته , تصور صحیح از آن داشته باشد, بالبداهه به مصونیت آن از خطا اعتراف کرده , این آموزه را تصدیق خواهد نمود. حقیقت ((وحی )) نوعی علم شهودی و حضوری است که در آن خود حقایق هستی در محضر شاهد و کاشف حاضر است ; به خلاف علم حصولی که فقط صورتی از علوم در ذهن ما وجود دارد و در واقع این صورت ذهنی است که پلی است برای ارتباط ما با جهان خارج . از این رو چون واسطه در نزد ذهن ما حاضر است , امکان دارد به دلیل تفسیر اشتباه ما در تطبیق آن با صورت خارج , به خطا بیفتد. اما در علم حضوری چون نفس معلوم , مکشوف و مشهود در نزد عالم , کاشف و شاهد حاضر است و واسطه ای در کار نیست , امکان خطا معنا ندارد و چون حقیقت وحی , کشف و شهود عالم غیب است , در آن خطا معنا ندارد, (محمد باقر سعیدی روشن , تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت , صص 22 - 28).
چهارم - رسول اکرم (ص ) معصوم است . این مدعا نیز در بیانی کوتاه بدین شکل اثبات می گردد که با توجه به صفات خداوند متعال ; یعنی , علم , قدرت , حکمت و تنزه او از زشتی ها و با عنایت به حکمت نبوت و انزال کتب و ارسال رسل که هدایت و راهنمایی مردم می باشد; عقل می گوید که پیامبر خدا باید از هرگونه گناه و اشتباه عمدی و هرگونه خطا, سهو, نسیان و غفلت در هر دریافت و رساندن وحی الهی , معصوم باشد; چرا که اگر چنین نباشد و پیامبر در هر یک از ساحت های فوق معصوم نباشد, اعتماد مردم بر پیام رسانی و الهی بودن همه ی تکالیف و پیام ها از میان می رود; و این اغراء به گمراهی مردم و لغو و عبث گویی , از ساحت قدس ربوبی منزه است , (پژوهشی در عصمت معصومان , ص 109 - 112). نتیجه آن که با اثبات آن که قرآن در تمام سطوحش کتاب خدا و از هر گونه تحریف مصون است و از آن جا که در حقیقت وحی که از طریق آن هدایت ها و ارشادهای لازم به مردم ابلاغ می شده ; امکان خطا متصور نیست ; و با عنایت به این مسأله که شخص رسول اکرم (ص ) معصوم است ; روشن می گردد که قرآن حاضر توسط خداوند بر رسول اکرم (ص ) نازل گشته و این کتاب کلام خدا است . به هر حال کوشش کردیم تا افق هایی از مبانی و دلایل مسأله را بر روی شما بگشاییم . امیدواریم که ما و شما با پی بردن به حقایق قرآن , همه ی وسوسه ها و زشتی ها را از خود بزداییم .
eporsesh.com