آیا قرآن و احادیث نیاز به تفسیر دارند یا هرکس به اندازة درک خود باید از ترجمة آن مطالبی را درک نماید؟

حدیث اصطلاحا كلامی است كه حاكی قول یا فعل یا تقریر معصوم (ع) باشد و بر آن خبر و سنت و روایت نیز اطلاق شده.شیخ بهائی در وجیزه فرموده الحدیث كلام یحكی قول المعصوم او فعله او تقریره.سپس فرماید: و اما نفس الفعل و التقریر فیطلق علیهما اسم السنه لا الحدیث.در مجمع البحرین حدیث را مرادف كلام دانسته و وجه تسمیه باین نام را تجدید و حدوث آن گرفته.در قاموس آمده (الحدیث: الخبر و الجدید) در مصباح المنیر فرموده الحدیث ما یتحدث به و ینقل و منه حدیث الولایه.فراء گوید: واحد احادیث احدوثه است ولی بر خلاف قاعده در جمع حدیث استعمال شده.صاحب کشاف آنرا اسم جمع دانسته.ابو حیان در تفسیر خود بنام (البحر) آنرا جمع حدیث (منتهی بر خلاف قیاس) گرفته مانند اباطیل جمع باطل [۱]

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

حاجت‌ در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.

ادراک در دو معنای رسیدن به چیزی و رسیدن چیزی به کار رفته است. از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، زکات، حج، مزارعه و صید و ذباحه سخن رفته است.

دارُ الکُتُب‌ِ الْاِسْلامیّه ناشر باسابقه کتاب‌های شیعی در ایران است. این مرکز در سال ۱۳۱۷ش توسط شیخ محمد آخوندی تأسیس شده و تاکنون نزدیک به دو هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. مجموعه «بحارالانوار»، «تفسیر نمونه»، «عیون اخبار الرضا»، «الغدیر» و «اصول کافی» از جمله این کتاب‌هاست.

سید ابوالقاسم موسوی خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) مرجع تقلید شیعه و مفسّر قرآن کریم. او از محضر اساتید بزرگی در حوزه علمیه نجف بهره برد. و خود نیز شاگردانی تربیت کرد، برخی از شاگردان او به مرجعیت رسیدند.

نور الثقلین تفسیری روایی و به زبان عربی تالیف عبد علی بن جمعة العروسی حویزی (یا هُوِیزی) از فقها و محدثان شیعه قرن دوازدهم است. در این مجموعه ۱۳۴۲۲ حدیث گرد آمده است. از آنجا که این کتاب دربرگیرنده آیات (ثقل اکبر) و روایات (ثقل اصغر) است، با اقتباسی از حدیث ثقلین که مورد قبول همه مسلمانان است، نورالثقلین نامیده شده است.

تفسیر ، دانش‌ شرح‌ و تبیین‌ آیات‌ قرآن‌ که‌ از عهد نزول‌ وحی با شخص‌ پیامبر آغاز شده‌ و پس‌ از رحلت‌ آن‌ حضرت‌، بتدریج‌ بسط‌ و تنوع‌ یافته‌ و گرایشها و روشهای مختلف‌ در این‌ حوزه‌ پدید آمده‌ است‌. علاوه‌ بر فراهم‌ آمدن‌ آثار فراوان‌ تفسیری به‌ عربی و فارسی و سایر زبانها، در طول‌ چهارده‌ قرن‌ ، مبانی و قواعد تفسیر نیز از دیرباز تدوین‌ گردیده‌ و به‌ استقلال‌ یا در مقدمه تفاسیر عرضه‌ شده‌ است.

علی بن ابی طالب (۲۳ قبل از هجرت - ۴۰ق.)، امام اول شیعیان، صحابی، راوی، پسرعمو و داماد پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، کاتب وحی و چهارمین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت است.

حضرت آیة ‌الله حاج شیخ عبد‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۱۲ هـ . ش در آمل پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش میرزا ابوالحسن جوادی از عالمان و واعظان پرهیزکار شهر بود و اجدادش نیز تا چند نسل، از واعظان و روحانیان محترم آنجا بودند. پس از پایان دروس دوره ابتدایی در سال ۱۳۲۵ شوق آموختن معارف اسلامی و علوم الهی وی را به حوزه علمیه آمل کشاند.

سید ابوالقاسم موسوی خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) مرجع تقلید شیعه و مفسّر قرآن کریم. او از محضر اساتید بزرگی در حوزه علمیه نجف بهره برد. و خود نیز شاگردانی تربیت کرد، برخی از شاگردان او به مرجعیت رسیدند.

سیدابوالقاسم ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • سید ابوالقاسم موسوی خویی، زعیم و مرجع بزرگ شیعه• سید ابوالقاسم دهکردی، از علمای بزرگ شیعه• سید ابوالقاسم کاشانی، از علمای برجسته سیاستمدار، ضد استعمار و مجاهد ایران در قرن چهاردهم هجری• سید ابوالقاسم میرفندرسکی حسینی، از جمله ستارگان درخشان آسمان حکمت و حقیقت خواهی

آفرینندۀ جهان هستی را خدا گویند. فقها در باب‌هایی نظیر طهارت، صلات، حج، لعان، یمین، نذر، عهد و صید و ذباحه از احکام مرتبط با این عنوان سخن گفته‌اند و مفهوم محوری اغلب ادیان به ویژه ادیان ابراهیمی می‌باشد.

تفسیر موضوعی ترکیبی وصفی است که «موضوعی» بودن وصف تفسیر و ویژگی آن است، بنابراین در تفسیر موضوعی مفسر به تفسیر آیات قرآن راجع به موضوعی خاص می‌پردازد. [۱] [۲]

تفسیر القرآن اثر اَبانِ‌ بن تَغْلِب، ابوسعید بن رُباح بَکری جُرَیری کِنْدی رَبَعی کوفی (د ۱۴۱ق/۷۵۸م)، ادیب، قاری، فقیه، مفسّر و از محدثان بنام امامیه است.

تدبر در قرآن، تفکر در قرآن برای کشف مفاهیم و روابط ناپیدا است.

الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج مشهور به الاحتجاج کتابی کلامی و به زبان عربی نوشته ابومنصور، احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی از علمای قرن۶ قمری است. این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه های مختلف است. برخی از عالمان شیعی در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به فضل بن حسن طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نسبت داده‌اند.

نخستین امام شیعیان علی(ع)

تفسير به رأى روشى نكوهيده در فهم و تبيين قرآن كريم، از موضوعاتى است كه دانشمندان از زواياى گوناگون در علوم مختلف اسلامى به آن توجه كرده اند؛ در حوزه علوم قرآنى و تفسيرپژوهى، مفسران از ديرباز پديده تفسير به رأى را از آفت هاى دانش تفسير و فهم صحيح قرآن شمرده اند.

علوم و شرایط لازم در تفسیر قرآن را مقدمات تفسیر گویند.

امامان شیعه به دوازده امام و جانشین پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، اطلاق می‌شود. • امام علی، ابوالحسن، علی بن ابی‌طالب، امیرالمؤمنین علیه‌السلام• امام حسن، ابومحمّد، حسن بن علی، المجتبی علیه‌السلام• امام حسین، ابوعبدالله، حسین بن علی، سیدالشّهدا علیه‌السلام• امام سجاد، ابومحمّد، علی بن حسین، زین‌العابدین علیه‌السلام• امام محمدباقر، ابوجعفر، محّمد بن علی، باقرالعلوم علیه‌السلام• امام جعفرصادق، ابوعبدالله، جعفر بن محمّد، الصّادق علیه‌السلام• امام موسی کاظم، ابوالحسن، موسی بن جعفر، الکاظم علیه‌السلام• امام رضا، ابوالحسن، علی بن موسی، الرّضا علیه‌السلام• امام محمدتقی، ابوجعفر، محمّد بن علی، التّقی الجواد علیه‌السلام• امام هادی، ابوالحسن، علی بن محمّد، الهادی علیه‌السلام• امام حسن عسکری، ابومحمّد، حسن بن علی، العسکری علیه‌السلام• امام مهدی، امام مهدی منتظر، حجّة بن الحسن عجل‌الله‌فرجه‌الشریف

«کار ما کاری است سخت، و تحمّل آن دشوار؛ کسی آن را برنتابد جز مرد دیندار، که خدا او را آزموده و ایمانش در دل بوده. و حدیث ما را فرانگیرد جز سینه‌های امانتدار، و خردهای بردبار.»

بِحارُالاَنوار الجامِعَةُ لِدُرَرِ أخبارِ الأئمةِ الأطهار مشهور به بحارالانوار، مفصل‌ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ای از آموزه‌ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌اند.

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

‌پیامبران به برگزیدگان الهی و صاحبان منصب نبوت می‌گویند و از این عنوان در بابهای طهارت، صلات، صوم، تجارت، نکاح و حدود سخن گفته شده است.

بعضی آیات از قرآن کریم به اسم خاصی نامیده شده هست و بعضی از اینها هم خیلی مشهور و معروف هستند مثل آیه کرسی؛ که عده ای از اینها در ذیل ذکر شده هست.

بحث از امکان یا عدم امکان ترجمه قرآن کریم، میان فقهاء و علماء بحث‌های پر دامنه‌ای بوجود آورده است.

دانش‌ شرح‌ و تبیین‌ آیات‌ قرآن‌ که‌ از عهد نزول‌ وحی با شخص‌ پیامبر صلی الله علیه وآله آغاز شده‌ و پس‌ از رحلت‌ آن‌ حضرت‌، بتدریج‌ بسط‌ و تنوع‌ یافته‌ و گرایشها و روشهای مختلف‌ در این‌ حوزه‌ پدید آمده‌ است‌. علاوه‌ بر فراهم‌ آمدن‌ آثار فراوان‌ تفسیری به‌ عربی و فارسی و سایر زبانها، در طول‌ چهارده‌ قرن‌، مبانی و قواعد تفسیر نیز از دیرباز تدوین‌ گردیده‌ و به‌ استقلال‌ یا در مقدمه تفاسیر عرضه‌ شده‌ است‌. این‌ مقاله‌ از دو منظر تاریخی و موضوعی به‌ این‌ مبحث‌ پرداخته‌ و مشتمل‌ است‌ بر:۱) کلیات‌. ۲) تفسیر پیامبر. ۳) تفسیر اهل‌بیت ‌. ۴) تفسیر صحابه‌. ۵) تفسیر تابعین‌. ۶) تفسیر مأثور . ۷) تفسیر ادبی. ۸) تفسیر فقهی. ۹) تفسیر عقلی ـ کلامی. ۱۰) تفسیر عرفانی . ۱۱) تفسیر علمی. ۱۲) تفسیر و گرایشهای تفسیری جدید. ۱۳) پژوهشهای تفسیری در جهان‌ اسلام‌ . ۱۴) خاورشناسان‌ و تفسیر.

جلال‌الدین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • جلال‌الدین بخاری، مشهور به‌ میرسرخ‌، از عرفای‌ قرن‌ هفتم‌، از مشهورترین‌ خلفای‌ شیخ‌ بهاءالدین‌ زکریا و بنیانگذار سلسله‌ جلالیه‌• جلال‌الدین تبریزی، از مشایخ‌ سلسله‌ سهروردیه‌ در قرن‌ هفتم‌• جلال‌الدین حسن نومسلمان، امام‌ نزاری‌ و ششمین‌ رهبر اسماعیلیه‌ نزاری‌ در الموت‌• جلال‌الدین حسین بخاری، ملقب‌ به‌ مخدوم‌ جهانیان‌، از عرفای‌ سلسله‌ سهروردیه‌ شبه‌ قاره‌ هند• جلال‌الدین‌ حسین‌ الهی اردبیلی، متخلص‌ به‌ الهی‌، شاعر متصوف‌، متکلم‌، فقیه‌ و ریاضی‌دان‌• جلال‌الدین دوانی، از دانشمنان ایرانی زاده ۸۳۰ ق و متوفای ۹۰۸ق• جلال‌الدین خطیب قزوینی، ادیب، نظریه‌پرداز بلاغت، خطیب و قاضی‌القضات مصر و شام در سده‌های هفتم و هشتم• جلال‌الدین سیوطی، از عالمان اهل سنت و مؤلف آثار بسيار در حدیث و تاریخ و علوم ديگر• جلال‌الدین تهانیسری، از صوفیان و مروجان طریقۀ چشتیۀ صابریه در هند، و مهم‌ترین مرید و خلیفۀ شیخ عبدالقدوس گنگوهی• جلال‌الدین آل احمد، مشهور به جلال آل‌احمد، یکی از نامدارترین روشنفکران حیات اجتماعی معاصر• جلال الدین همایی، از اساتید معاصر در دانشگاه تهران• سید جلال‌الدین حسینی ارموی، معروف به محدث ارموی از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• سید جلال‌الدین مجتبوی، فارغ التحصیل رشته فلسفه در مقطع دکتری از دانشکاه تهران و مترجم قرآن• سید جلال الدین موسوی آشتیانی، از اساتید معاصر فلسفه اسلامی و عهده دار تدریس فلسفه و عرفان در حوزه و دانشگاه فردوسی مشهد

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

علوم و مباحث برگرفته از قرآن کریم را معارف قرآن گویند.

تفسیر نور الثقلین تالیف شیخ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی از علمای قرن یازدهم هجری می‌باشد.

محمدحسین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدحسین اصفهانی، معروف به زین‌الدین، از علما و مشایخ سلسله نعمت‌اللهیه در قرن سیزدهم• محمد حسین غروی اصفهانی کمپانی، از علمای قرن چهاردهم• محمد حسین برازجانی، روحانی مبارز و متحد رئیس علی دلواری تنگستانی در نبرد با انگلیسها• محمدحسین تونی، معروف به فاضل تونی، ادیب و مدرّس حکمت و عرفان• محمد حسین سبحانی خیابانی، یکی از عالمان و فقیهان تبریز• محمد حسین فاضل اردکانی، از فقهای معاصر شیعه• محمد حسین فلاح‌زاده، یکی از اساتید حوزه علمیه قم و متخصص در باب احکام دین• محمد حسین کاشف الغطاء، از فقها و علمای معاصر شیعه• محمد حسین مظفر، از علمای معاصر شیعه امامیه• محمد حسین نائینی، از علمای قرن سیزدهم • سید محمد حسین طباطبایی، علامه طباطبایی، حکیمی الهی، مفسر قرآن، اسلام شناس و فقیهی بزرگ و دانشمندی آگاه• سید محمدحسین حسینی جلالی، از اعضای خاندان طباطبایی یزدی• سید محمدحسین طباطبایی تهرانی، از علمای بزرگ شیعه• سید محمد حسین حسینی طهرانی‌، معروف به علامه طهرانی (۱۳۰۵ تهران ـ ۱۳۷۴ مشهد) عارف ، حکیم ، فقیه و از علمای معاصر• سید محمد حسین فضل اللّه، از علمای بزرگ لبنان و صاحب تفسیر من وحی القرآن• سید محمد حسین میر سجادی، از علمای بزرگ شیعه و فرزند مرحوم آیة الله سید میر بادکوبه‌ای• سیدمحمدحسین شهرستانی، علامه بزرگ و نابغه سترگ، ضیاءالدین سیدمحمدحسین حسینی مرعشی شهرستانی از سادات حسینی مرعشی • سیدمحمدحسین خاتون‌آبادی، فقیه و مؤلف مشهور امامی قرن دوازدهم

جعفر بن محمد بن علی بن حسین معروف به امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق)، امام ششم شیعیان. پدرش امام باقر(ع) و مادرش ام فروه است. امام صادق(ع) در ۳۱ سالگی به امامت رسید و دوران امامتش ۳۴ سال طول کشید. ایشان در دورانی به امامت رسید که حکومت اموی ضعیف شده بود و گروه‌های مختلف دست به قیام می‌زدند؛ اما امام صادق(ع) این گروه‌ها را تایید نمی‌کرد چرا که آنان می‌خواستند خود، حکومت را به دست گیرند، نه آنکه خواهان زدودن بدعت و زنده کردن دین خدا باشند. امام صادق(ع) در آن شرایط، نشر فقه آل محمد(ص) و علوم اهل بیت را مقدّم ‌شمرد تا آن اندازه که امروزه بیشتر احادیث شیعه از امام صادق(ع) است و شیعه به نام جعفریه شناخته می‌شود. امام صادق(ع) علاوه بر مباحث فقهی، مناظرات کلامی نیز با پیروان دیگر فرقه‌ها داشت و به دلیل دانش گسترده‌ای که داشت، جلسات درس وی بسیار پر رونق بود و افرادی با گرایش‌های مختلف در درس وی حضور می‌یافتند تا جایی که تعداد شاگردان وی را ۴۰۰۰ نفر ذکر کرده‌اند.

ابوالقاسم ممکن است اسم یا کنیه برای اشخاص ذیل باشد: • ابا القاسم (کنیه حضرت محمد)، کنیه حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• ابو القاسم (لقب امام مهدی)، یکی از القاب حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)• ابوالقاسم ابن‌برهان، فقیه، نحوی، لغوی، نسابه، متکلم و محدث • ابوالقاسم ابن‌قسی، فقیه‌، متکلم‌، ادیب‌، شاعر و از مشایخ‌ صوفیه سده ۶ق‌ اندلس• ابوالقاسم ابن‌قطان، شاعر، طبیب ‌ و محدث‌ بغدادی‌• ابوالقاسم اکاف نیشابوری، از مدرسان ایرانی در مکه• ابوالقاسم باخرزی، ‌باخَرزی، نورالدین ابوالحسن (ابوالقاسم) علی بن حسن، شاعر و ادیب عربی نویس ایرانی قرن پنجم• ابوالقاسم بدیع اسطرلابی، منجم، شاعر و سازنده ابزارهای نجومی در قرن ششم• ابوالقاسم برادی، ‌بَرّادی، ابوالفضل (ابوالقاسم) بن ابراهیم، دانشمندی از فرقه اباضیّه و اهل افریقای شمالی، در نیمه دوم قرن هشتم• ابوالقاسم برزلی، بُرزُلی، ابوالقاسم بن احمدبن محمد، نویسنده مالکی است، از قبیله بنوبِرزالَه (بُرزُلَه)• ابوالقاسم بستی، بُستی، ابوالقاسم اسماعیل بن احمد جیلی، مؤلف زیدی و معتزلی مذهب اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم• ابوالقاسم بسکری، ‌بسکری عالم نحوی نابینا و متکلم و عالم به قرائات شاذّ و مشهور قرآن در قرن پنجم• ابوالقاسم بشریاسین، عارف و محدث خراسانی سده ۴ق /۱۰م و نخستین پیر ابوسعید ابوالخیر• ابوالقاسم بغوی، بَغوی، ابوالقاسم عبدالله بن محمدبن عبدالعزیز، محدث بغدادی مشهور به ابن بنت مَنیع، در قرن سوم و چهارم• ابوالقاسم بلخی، از متکلمان مشهور معتزله بغداد• ابوالقاسم بن محمد غسانی، مشهور به وزیر از اطبای قرن دهم و یازدهم هجری• ابوالقاسم بهاءالدین نیلی، بهاءالدین نیلی، ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، عالم امامی قرن هشتم• ابوالقاسم تنوخی، قاضی بزرگ، شاعر ، محدث ، متکلم و پدر محسِّن تنوخی• ابوالقاسم تهرانی، فقیه و اصولی شیعی در قرن سیزدهم• ابوالقاسم تیمی، ملقب به قوام‌السنه و شیخ‌الاسلام، محدث و مفسر اصفهانی و مؤلف کتابی درباره عقیده اصحاب حدیث• ابوالقاسم جعفر بن حسن، معروف به «محقق» صاحب كتابهای بسیار در فقه• ابوالقاسم جنتی عطایی، نمایشنامـه‌نویـس‌ و از پیش‌کسوتان‌ تحقیق‌ درباره‌ نمایش و ادبیات‌ تطبیقی‌ در ایران‌• ابوالقاسم جنیدبغدادی، جنید بغدادی‌، ابوالقاسم‌، صوفی نامدار قرن ‌سوم‌• ابوالقاسم حالت، طنزپرداز، شاعر و مترجم معاصر ایرانی• ابوالقاسم‌ حسین‌ بن‌ هبةالله‌، محدث‌ و قاضی‌ شافعی‌• ابوالقاسم خزعلی، حافظ قران و نهج البلاغه، از علماء بزرگ و از یاران امام خمینی(ره)• ابوالقاسم خوئی، از فقها و مراجع بزرگ شیعه• ابوالقاسم رضی الدین علی بن موسی، از علمای بزرگ شیعه و از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد (علیهماالسلام)• ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، بهاءالدین نیلی، ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، عالم امامی قرن هشتم• ابوالقاسم علی بن محمد بن علی خزاز قمی رازی، متکلم و محدّث و فقیه شیعی قرن چهارم• ابوالقاسم فردوسی، از حکماء و شاعران ایرانی• ابوالقاسم کوفی، فقیه و متکلم• ابوالقاسم گرجی، فقيه، مجتهد، نويسنده، از محققان برجسته فقه و حقوق و همچنين استاد تمام دانشکده فقه و مباني حقوق دانشگاه تهران• ابوالقاسم گرگانی، عارف بزرگ خراسان• ابوالقاسم میرزا، کوچکترین پسر بایسنغر، امیر کتابدوست و هنرپرور تیموری، و از نوادگان تیمور• ابو القاسم پاینده، از تلاشگران در عرصه فرهنگ و مترجم قرآن• ابو القاسم عبد اللّه بن محمد بغدادی، شاعر، اديب، لغوى و قرآن‌ پژوه• ابو القاسم عبید الله بن عبدالله بن خردادبه، نویسنده کتاب المسالك و الممالك• ابو القاسم محمد بن حوقل‌، بازرگان ، سیاح معروف و جغرافی‌دان عرب در قرن چهارم قمری

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) اصحابش قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

در کلام امام علی (علیه‌السّلام) مرز بین حق و باطل، بسیار اندک بوده؛ باطل آن است که بگویی شنیدم، و حق آن است که بگویی دیدم.

زبان عربی، یکی از زبان های زنده دنیا است که از آن به زبان اهل بهشت و زبان قرآن نیز تعبیر می کنند.

قرآن در اصل مصدر است و به کتابی که بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم اختصاص پیدا کرده است. و چنان که برخی علما گفته اند : وجه نامگذاری این کتاب مقدس به قرآن ، آن است که این کتاب، جامع فوائد و آثار تمامی کتب آسمانی است بلکه جامع آثار تمامی علوم است. [۱]

ابن کثیر ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابن کثیر دمشقی، اِبْن‌ِ کَثیر، عمادالدین‌ ابوالفداء اسماعیل‌ بن‌ عمر بن‌ کثیر قرشی‌، مورخ‌، مفسّر و محدّث‌ مشهور شافعی‌• ابن کثیر مکی، ابن کثیر مکی ایرانی تبار، از قراء هفت گانه، امام مسجدالحرام

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

سید محمّدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات، از شرح‌حال‌نویسان شیعه در قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم قمری است. خوانساری تحصیلاتش را در خوانسار، نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری آغاز کرد و در اصفهان نزد محمد باقر شفتی و در کربلا نزد سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد. شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری و سید محمد کاظم طباطبائی یزدی نزد او شاگردی کردند. مهمترین اثر خوانساری روضات الجنات است. او آثاری نیز در فقه و اصول نوشته است. خوانساری در ۱۳۱۳ق در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.

نخستین امام شیعیان علی(ع)

قرآن در اصل مصدر است و به کتابی که بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم اختصاص پیدا کرده است. و چنان که برخی علما گفته اند : وجه نامگذاری این کتاب مقدس به قرآن ، آن است که این کتاب، جامع فوائد و آثار تمامی کتب آسمانی است بلکه جامع آثار تمامی علوم است. [۱]

صفحه ای یافت نشد

عبدالله بن جعفر معروف به عبدالله اَفطَح دومین پسر امام صادق(ع) که پس از شهادت ایشان، ادعای امامت کرد و پیروان او به فطحیه معروف شدند. بخشی از کسانی که به عبدالله گرویدند، به دلیل بی‌بهره بودن او از علوم دینی، بزودی از او برگشتند. عبدالله هفتاد روز پس از ادعای امامت، درگذشت و چون فرزندی نداشت باقیمانده پیروانش نیز به امامت امام کاظم(ع) بازگشتند.

آمادگى به آماده شدن و آماده بودن برای انجام کار یا روی دادن حالتی اطلاق می شود.

اتقان، به راستی خوش نظم ترین، خواندنی‌ترین و مشهورترین کتاب علوم قرآنی است.

المیزان فی تفسیر القرآن که بیشتر به تفسیر المیزان شهرت دارد، از جامع‌ترین و مفصل‌ترین تفاسیر شیعی قرآن به زبان عربی است که در قرن چهاردهم هجری به قلم علامه سید محمد حسین طباطبائی (۱۲۸۱ - ۱۳۶۰ش) نگاشته شده است.

اهل‌ بیت (عربی: أهلُ الْبَیت)، به معنای اهل یک خانه، خانواده و خاندان که در اصطلاح مسلمانان برای خاندان پیامبر اسلام(ص) به کار برده می‌شود. کلمه اهل بیت در روایات، در چند معنای مختلف به کار رفته است، و در ادبیات شیعی، برای امام علی(ع)، حضرت فاطمه زهرا (س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نُه امام معصوم از فرزندان او استفاده می‌شود. قرآن در آیه تطهیر و آیه مودت تعبیر اهل البیت را به کار برده و بر پاکی و وجوب محبت آن‌ها تصریح کرده است. پیامبر اسلام نیز در احادیثی مانند حدیث سفینه و ثقلین از جایگاه والای اهل بیت در دین اسلام سخن گفته است.

یکی از مفاهیم اخلاقی که در قرآن و تعالیم اهل‌بیت بر آن تأکید شده است، شرح صدر می‌باشد. از آیات قرآن برمی‌آید که شرح صدر ابزاری است که پیامبران الهی در مسیر رسالت خویش از آن بهره می‌گرفتند و در سایه این موهبت الهی، به تبلیغ دین و ارشاد مردم می‌پرداختند. این ویژگی در پیامبران الهی مانند نوح علیه السلام ، ابراهیم علیه السلام و موسی علیه السلام یافت می‌شود. تجلی بیشتر شرح صدر در اخلاق حسنه پیامبر گرامی‌اسلام صلی الله علیه وآله است که هم‌ردیف سایر معجزات پیامبران دیگر شمرده شده است.

داستان، تصویری عینی از چشم‌انداز و برداشت نویسنده از زندگی است.

تفاسیر قرآن ممکن است اشاره به کتب تفسیری ذیل باشد: مقالات• تفاسیر قرآن (علوم قرآنی) کتب تفسیری• تفسیر پیامبر• تفسیر امیرالمؤمنین• تفسیر اهل‌بیت‌• تفسیر امام جعفر صادق• تفسیر امام حسن عسکری• تفسیر ابان بن تغلب• تفسیر ثقفی• تفسیر ابن ابی الثلج• تفسیر ابن ابی رندقه• تفسیر ابن ابی زیاد• تفسیر ابن ابی شعبه• تفسیر ابن ابی عمیر• تفسیر ابن ابی هند• تفسیر کندی• تفسیر ابن حجام• تفسیر ابن الصلت• تفسیر ابن الکیال• تفسیر ابن اورمه• تفسیر ابن بابویه• تفسیر سعید بن جبیر• تفسیر الطارقیه• تفسیر ابن دؤل قمی• تفسیر ابن دکین• تفسیر ابن زیات کوفی• تفسیر احمد بن صبیح• تفسیر ابن طیفور• تفسیر ابن‌عباس• تفسیر ابن عبدک• تفسیر ابن عربی• تفسیر ابن عطیه• تفسیر ابن عقده• تفسیر ابن فضال صغیر• تفسیر ابن فضال کبیر• تفسیر ابن قیم• تفسیر ابن کثیر• تفسیر ابن الکیال• تفسیر ابن محبوب• تفسیر ابن مسعود• تفسیر ابن مهزیار• تفسیر ابن وضاح• تفسیر ابن ولید• تفسیر ابن همام صنعانی• تفسیر ابو الفتوح رازی• تفسیر ابوالعالیه رفیع• تفسیر ابوالفتح دیلمی‌• تفسیر ابوالفرج نهروانی• تفسیر ابوالفضل دیلمی• تفسیر ابی بصیر• تفسیر ابوحمزه ثمالی• تفسیر ابوصالح• تفسیر ابوعلی سینا• تفسیر ابوعلی فارسی• تفسیر ابومحمد اهوازی• تفسیر ابومریم انصاری• تفسیر ابومنصور صرام• تفسیر ابی الجارود• تفسیر ابی جنادة سلولی• تفسیر ابی حنیفه دینوری• تفسیر ابی روق• تفسیر ابی زید بلخی• تفسیر اثنا عشری• تفسیر احسن الحدیث• تفسیر احسن الحدیث• تفسیر احکام القرآن (شافعی)• تفسیر احکام القرآن (کیاهراسی)• تفسیر احکام القرآن (عباد بن عباس)• تفسیر احکام القرآن (کلبی)• تفسیر خزاز• تفسیر برقی صغیر• تفسیر احمد بن محمد سیاری• تفسیر ثواب القرآن (سکونی)• تفسیر اصفی• تفسیر اعجاز القرآن (واسطی)• تفسیر الاعمش• تفسیر الاحمسی• تفسیر الای التی نزلت فی اقوام باعیانهم• تفسیر البرقی الکبیر• تفسیر البصائر• تفسیر البصائر فی وجوه و النظائر• تفسیر البیان• التبیان (شیخ طوسی)• تفسیر التحریف و التبدیل• تفسیر التحصیل• تفسیر التنزیه و ذکر متشابه القرآن• تفسیر الجامع الکبیر• تفسیر الجلالین• تفسیر جلودی• تفسیر الدر المنثور• تفسیر سدی• تفسیر السعدی• تفسیر بحر العلوم• تفسیر الشامل فی علم القرآن• تفسیر الصافی• تفسیر الصراط المستقیم• تفسیر الغاضری• تفسیر لباب التفاسیر• تفسیر الفحص و البیان عن اسرار القرآن• تفسیر الفراء• تفسیر الفرقان• تفسیر الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة• تفسیر القرآن العظیم (ابن ابی حاتم)• تفسیر القرآن الکریم (ثمالی)• تفسیر القرآن الکریم (خمینی)• تفسیر القرآن الکریم (شبر)• تفسیر القرآن الکریم (ملاصدرا)• تفسیر زید بن علی• تفسیر القرآن المجید (شیخ المفید)• تفسیر علی بن ابراهیم قمی• تفسیر الکاشف• تفسیر الکافی الشافی• تفسیر ابوالفرج نهروانی• تفسیر الکشف و البیان• تفسیر الم• تفسیر المبین• تفسیر المراغی• تفسیر المصابیح فیما نزل من القرآن• تفسیر المظفر• تفسیر المعین• تفسیر المنار• تفسیر المیزان• تفسیر الناسخ و المنسوخ (ابوالحسن دارم)• تفسیر الناسخ و المنسوخ (ابن سلامه)• تفسیر النور المشتعل• تفسیر الواقدی• تفسیر الوسیط (زحیلی)• تفسیر الهلالی• تفسیر الهی اردبیلی• تفسیر امام علی الهادی عسکری• تفسیر امامة امیرالمؤمنین من القرآن• تفسیر امثال القرآن (اسکافی)• تفسیر انوار التنزیل• تفسیر بحر مواج• تفسیر بطائنی• تفسیر مازنی• تفسیر بناکتی• تفسیر بناکتی• تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة• تفسیر بیضاوی• تفسیر بیهقی• تفسیر پیام قرآن• تفسیر تلخیص البیان• تفسیر تنقیط القرآن• تفسیر ثعلبی• تفسیر جابر بن عبدالله انصاری• تفسیر جابر الجعفی• تفسیر جامع• تفسیر طبری• تفسیر جامع التاویل (اصفهانی)• تفسیر جامع التاویل (رازی)• جامع التفسیر (راغب اصفهانی)• جامع التفسیر (شریف موسی)• تفسیر جنة الناظر و جنة المناظر• تفسیر جوالیقی• تفسیر جوامع الجامع• تفسیر حبری• تفسیر حدائق الحقائق• تفسیر حسن مروزی• تفسیر حقائق القرآن• تفسیر خازن• تفسیر خسروی• تفسیر خصائص الوحی المبین• تفسیر خلاصه المنهج• تفسیر خواجه نصیرالدین طوسی• تفسیر دشتکی• تفسیر دوانی• تفسیر دیلمی• تفسیر راهنما• تفسیر رمانی• تفسیر روان جاوید• تفسیر روح المعانی• تفسیر روشن• تفسیر روض الجنان• تفسیر زبدة التفاسیر• تفسیر زمخشری• تفسیر زواری• تفسیر زید عدوی• تفسیر زید بن علی• تفسیر سدی صغیر• تفسیر سعید بن جبیر• تفسیر سعید مخزومی• تفسیر سوره یس (ابوالفضل سلمة)• تفسیر سور آبادی• تفسیر سوره فاتحه• تفسیر سید احمد خان• تفسیر شاهی• تفسیر شبستری• تفسیر شریف لاهیجی• تفسیر شواهد القرآن• تفسیر شهید ثانی• تفسیر صفی• تفسیر طاووس یمانی• تفسیر مجمع البیان• تفسیر طنطاوی• تفسیر طیفور• تفسیر عاصم• تفسیر عاملی• تفسیر هاشمی• تفسیر ابن الصلت• تفسیر ابن وضاح• تفسیر عرائس البیان• تفسیر عزالدین راوندی• تفسیر عطیه عوفی• تفسیر عکرمه• تفسیر علقمه• تفسیر علی بن حمزه• تفسیر علیین• تفسیر عیاشی• تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان• تفسیر غرر الفرائد و درر القلائد• تفسیر غریب القرآن (سدوسی)• تفسیر غریب القرآن (عدوی)• الترجمان عن غریب القرآن‌• تفسیر فاتحة الکتاب از امام حسن عسکری• تفسیر فرات کوفی• تفسیر فضل القرآن• تفسیر فضل بن شاذان• تفسیر فضیل بصری• تفسیر فضیل رسانی• تفسیر فضیل بصری• تفسیر قتادة• تفسیر قتیبه• تفسیر قرطبی• تفسیر قصص الانبیاء (فضل‌الله راوندی)• تفسیر کبیر• تفسیر کبیر ابن متوج• تفسیر کعبی• تفسیر کنز الدقائق• تفسیر گازر• تفسیر مابعدالطبیعة• تفسیر ماتریدیه• تفسیر مجاهد• تفسیر محمد بن العباس• تفسیر ثواب القرآن (رازی)• تفسیر معانی القرآن (یحیی بن حسین)• تفسیر معانی القرآن (رواسی)• تفسیر معانی القرآن (صابونی)• تفسیر یقطینی• تفسیر محیط اعظم• تفسیر مصفی• تفسیر المظفر• تفسیر معلی• تفسیر مفتاح التفاسیر• تفسیر مقاتل بن سلیمان• تفسیر ملاصدرا• تفسیر من وحی القرآن• تفسیر منخل• تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین• التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعة و المنهج• تفسیر میثم التمار• تفسیر نزول القرآن فی شان امیرالمؤمنین• تفسیر نعمانی• تفسیر نمونه• تفسیر نوادر علم القرآن• تفسیر نور• تفسیر نور الثقلین• تفسیر نورالله تستری• تفسیر نوین• تفسیر نهج البیان عن کشف معانی القرآن• تفسیر وهیب• تفسیر یونس• التبیان فی آداب حملة القرآن‌• التبیان فی اعراب القرآن• التبیان فی تفسیر غریب القرآن (ابن هائم)• التبیان فی علوم القرآن‌• البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید• الجدید فی تفسیر القرآن المجید• تفسیر سوره مائده (کتاب)• تفسیر آیات البینات• تفسیر سواطع الالهام• تفسیر آیة الکرسی (یمانی)• تفسیر روضة الجنان• تفسیر قاضی نوراللّه شوشتری• تفسیر صنعانی• تفسیر مجمع البحرین (قزوینی)• تفسیر حاشیه بر تفسیر بیضاوی (خلخالی)• تفسیر قطب شاهی• تفسیر حاشیه بر تفسیر بیضاوی (علوی)• تفسیر الحاشیة علی تفسیر الکشاف (مرعشی)• تفسیر انموذج العلوم• تفسیر سدرة المنتهی• تفسیر سوره هل اتی (اردستانی)• تفسیر اماطة اللثام• تفسیر الفرات النمیر• تفسیر صدرالمتالهین شیرازی• تفسیر المصابیح الساطعة الانوار المجموعة• تفسیر بدیع البیان لمعانی القرآن (عینائی)• تفسیر لطائف غیبی• تفسیر حاشیه بر تفسیر بیضاوی (پنجابی)• تفسیر العروة الوثقی (ابراهیم شیرازی)• تفسیر الائمة لهدایة الامة• تفسیر اسرار الآیات (لاهیجی)• تفسیر مقتبس الانوار• تفسیر نصیری طوسی• تفسیر خزائن جواهر القرآن• تفسیر صنعانی• تفسیر غریب القرآن (طریحی)• تفسیر البحر المواج• تفسیر قطب‌الدین لاهیجی• تفسیر تحفه شاهی• تفسیر زبدة البیان• تفسیر القرآن الکبیر• تفسیر الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز (طریحی)• تفسیر اثبات عصمة الائمة• تفسیر آیات الاحکام (تونی)• تفسیر البیان لما خفی فی القرآن• تفسیر آیة النور• تفسیر حویزی• تفسیر الاتحاف لطلبة الکشاف• تفسیر جواهر الاسرار• تفسیر حواشی زبدة البیان• تفسیر المبین (کاشانی)• تفسیر کاشف الغواشی• تفسیر شرح شواهد مجمع البیان• تفسیر حاشیة علی زبدة البیان• تفسیر حکیم قمی• تفسیر آیه قل الروح من امر ربی• تفسیر الایات النازلة فی ذم الجائرین• تفسیر الامان من النیران• تفسیر ایناس سلطان المؤمنین• تفسیر مرآة الانوار و مشکوة الاسرار• تفسیر مجمع التفاسیر• تفسیر تحصیل الاطمینان• تفسیر الاقتباس و التضمین من کتاب اللّه المبین• تفسیر قلائد الدرر• تفسیر مدرسی• تفسیر نور التوفیق و کشف التدقیق• تفسیر ملا رفیعا• تفسیر کحلانی• تفسیر الدر النظیم• تفسیر شهیدی کبیر• تفسیر کنز العرفان فی تفسیر القرآن• تفسیر مفتاح الجنان• تفسیر الامالی• تفسیر سوره حمد (عبدالجواد)• تفسیر آیات الفضائل• تفسیر بروجردی• تفسیر لوامع التنزیل• تفسیر کاشانی حائری• تفسیر بصائر الایمان فی تفسیر القرآن• تفسیر کشف الغطاء فی تفسیر سورة هل اتی• تفسیر سر اکبر• تفسیر کریم خان• تفسیر الانوار القدسیه• تفسیر احسن التفاسیر• تفسیر شاهرودی• تفسیر لغات القرآن الکبیر• تفسیر صالحی برغانی• تفسیر طریحی• تفسیر آیات الائمة• تفسیر اسرار التنزیل فی تفسیر القرآن• تفسیر مشکاة المصابیح• تفسیر خلاصة البیان• تفسیر خزائن القرآن• تفسیر شهیدی کبیر• تفسیر تحفة الغرائب• تفسیر طسوجی حائری• تفسیر بهبهانی• تفسیر نور علیشاه• تفسیر فتح الرحمن• تفسیر بحر الاسرار• تفسیر شهرستانی• تفسیر السر المصون• تفسیر تحفة الابرار• تفسیر استرآبادی حائری• تفسیر حاشیه و شرح تفسیر صافی (مدرسی یزدی)• تفسیر آیات الاحکام (میرزامحمد استرآبادی)• تفسیر ورنوسفادرانی• تفسیر شیخ احمد احسائی• تفسیر نوری• قصص الانبیاء (شبر)• تفسیر البدر الباهر• تفسیر الجوهر الثمین• تفسیر آیات الوصول الی علم الاصول• تفسیر لؤلؤة البحرین• تفسیر مفصل البیان فی علم القرآن• تفسیر بهائی• تفسیر توشیح التفسیر• تفسیر الرق المنشور و لوامع الظهور• تفسیر اصفهانی• تفسیر کشف التنزیل• تفسیر احسن القصص (نقوی)• تفسیر کنز التفاسیر• تفسیر صفی علیشاه• تفسیر صالحی• تفسیر النص الجلی فی امامة مولانا علی• تفسیر اسرار التنزیل (بروجردی)• تفسیر آیه نور (تهرانی)• تفسیر آیات الائمه (لاریجانی)• تفسیر توضیح الآیات• تفسیر القرآن الحکیم• تفسیر برهان البیان• تفسیر جلاء الضمیر• تفسیر ناسخ التفاسیر و ناصر النحاریر• تفسیر روضة الامثال• تفسیر تاویل الآیات الباهرة• تفسیر ضیاء التفاسیر• تفسیر ترجمة القرآن فی شرایط الایمان• تفسیر آفتاب درخشنده• تفسیر نور الهدی• تفسیر آیات الاحکام (فشندی)• تفسیر علوم القرآن• تفسیر بوارق القهر• تفسیر آیات النازلة فی شان علی• تفسیر الجمان الحسان فی احکام القرآن• تفسیر البیان فی تفسیر بعض سور القرآن• تفسیر آیات الحجة و الرجعة• تفسیر کاشانی• تفسیر خلاصة التفاسیر• تفسیر مقتنیات الدرر• تفسیر انوار القرآن• تفسیر قاموس غریب القرآن• تفسیر آیات ظهور• تفسیر ناسخ التفاسیر• تفسیر کیوان• تفسیر آیات البینات (گیلانی)• تفسیر کرائم القرآن• تفسیر انوار البیان فی تفسیر القرآن• تفسیر خراسانی حائری• تفسیر محمد و القرآن• تفسیر القرآن و العترة• تفسیر التبیان فی معانی القرآن• تفسیر تحفة الاخوان• تفسیر نفحات الرحمان فی تفسیر القرآن• تفسیر نور العرفان و کشف اسرار الفرقان• تفسیر التبیین• تفسیر الفرقان فی تفسیر القرآن• تفسیر تنزیل الآیات الباهرة• تفسیر آیة التطهیر فی الخمسة اهل الکساء• تفسیر جابری• تفسیر آیة التطهیر• تفسیر کانون عفت قرآن• تفسیر اردوبادی• تفسیر اللئالی الحسان فی تفسیر القرآن• تفسیر سوره نور (کتاب)• تفسیر مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن• تفسیر خالصی• تفسیر حقیقة الابداع• تفسیر اثنی عشری• تفسیر بلوغ منی الجنان• تفسیر بیان الفرقان• تفسیر الجامعة فی تفسیر سورة الواقعه• تفسیر ریحان• تفسیر آیات الاحکام (یزدی)• تفسیر معرفة القرآن• تفسیر عصار• تفسیر لالی المنثور فی تفسیر سورة الطور• تفسیر المتشابه من القرآن• تفسیر سورة الانبیاء (کتاب)• تفسیر آیات مشکله• تفسیر قرآن شریف• تفسیر رفیعی• تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن• تفسیر قرآن راشد• تفسیر مطهری• تفسیر صدر• تفسیر سورة العصر (کتاب)• تفسیر الصالحی• تفسیر معارفی از قرآن• تفسیر انوار نبوت• تفسیر اضواء علی متشابهات القرآن• تفسیر و ترجمه قرآن مجید• تفسیر اویسی• تفسیر پرتوی از جمال انسانیت• تفسیر باد و باران در قرآن• تفسیر و ترجمه قرآن• تفسیر المحقق• تفسیر آیات مشکله قرآن• تفسیر لطایفی از قرآن کریم

البیان ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • البیان‌ شهید اول، تألیف شمس الدین ابو عبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مکی جزینی عاملی، معروف به شهید اول (م ۷۸۶ ق)• البیان فی تفسیرالقرآن، کتابی مهم در تفسیر و علوم قرآنی، اثر فقیه شیعی معاصر، آیت الله سیدابوالقاسم خویی (متوفی ۱۳۷۱ ش)• البیان (باقلانی)، کتابی به زبان عربی درباره معجزات پیامبران (علیهم‌السلام)، تألیف ابوبکر محمدبن طیب باقلانی متکلم اشعری مذهب قرن چهارم• البیان فی اخبار صاحب الزمان، اثر گنجی شافعی درباره امام مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)• البیان فی علوم القرآن‌، تالیف ادیب العلاف، پیرامون مباحث علوم قرآن• البیان فی اعراب القرآن، نام دیگر کتاب التبیان فی اعراب القرآن، تالیف ابوالبقاء ،عبدالله بن حسين عكبرى• البیان المفید فی شرح الحلقة الثالثه، اثر ایاد منصوری به زبان عربی، در شرح حلقه سوم از کتاب دروس فی علم الاصول از شهید صدر

«الاشارات و التنبیهات»، از مشهورترین کتاب‌های شیخ الرئیس،ابو علی سینا است که آن را در دو بخش منطق و فلسفه، به زبان عربی به رشته تحریر در آورده است. این کتاب را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین آثار علوم عقلی دانشمندان اسلامی نیز به حساب آورد که در طول چندین قرن همواره مورد توجه علما و محققان علوم اسلامی بوده است.

مردّد شدن چیزی میان چند چیز را اشتباه گویند. از این موضوع در باب‌های مختلف از جمله طهارت، صلات، جهاد، صید و ذباحه، اطعمه و اشربه و ارث سخن رفته است.

اِسْناد، اصطلاحی‌ در علوم‌ حدیث‌ و آن‌ رسانیدن‌ سخن‌ است‌ به‌ گوینده آن‌ با واسطه شماری‌ از راویان‌، و بر زنجیره تشکیل‌ شده‌ از راویان‌ تا پیامبر (ص‌) یا دیگر بزرگان‌ دین‌ «سلسله اِسناد» اطلاق‌ می‌گردد.

اجمعین یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و سور در قضیه حملیه است.

حدیث اصطلاحا كلامی است كه حاكی قول یا فعل یا تقریر معصوم (ع) باشد و بر آن خبر و سنت و روایت نیز اطلاق شده.شیخ بهائی در وجیزه فرموده الحدیث كلام یحكی قول المعصوم او فعله او تقریره.سپس فرماید: و اما نفس الفعل و التقریر فیطلق علیهما اسم السنه لا الحدیث.در مجمع البحرین حدیث را مرادف كلام دانسته و وجه تسمیه باین نام را تجدید و حدوث آن گرفته.در قاموس آمده (الحدیث: الخبر و الجدید) در مصباح المنیر فرموده الحدیث ما یتحدث به و ینقل و منه حدیث الولایه.فراء گوید: واحد احادیث احدوثه است ولی بر خلاف قاعده در جمع حدیث استعمال شده.صاحب کشاف آنرا اسم جمع دانسته.ابو حیان در تفسیر خود بنام (البحر) آنرا جمع حدیث (منتهی بر خلاف قیاس) گرفته مانند اباطیل جمع باطل [۱]

احتجاج نوعی استدلال است که در آن با برهان مخاطب را از مقصود منصرف می کند.

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

جهت بحث مربوط به قابل اعتماد بودن یک منبع خاص ویکی‌شیعه:تابلوی اعلانات منابع معتبر را ببینید.

مجلسی، ممکن است به یکی از این موارد اشاره داشته باشد:

صَلَوات، ذکری خاص به زبان عربی است شامل درود بر پیامبر اسلام(ص) که مسلمانان در تشهد نماز و نیز هنگام شنیدن یا بر زبان آوردن نام حضرت محمد(ص) ایراد می‌کنند. افزون بر آیه ۵۶ سوره احزاب (آیه صلوات)، احادیث بسیاری نیز بر استحباب ذکر صلوات تاکید کرده‌اند.

حوزه علمیه تهران پس از آنکه آقا محمد خان قاجار، تهران را به پایتختی ایران برگزید، تأسیس شد و علما و طلاب برای تدریس و تحصیل علوم دینی به تهران مهاجرت کردند و در دوره‌های بعد سلسله قاجار رونق بیشتری گرفت به گونه‌ای که بنا بر یک گزارش آماری، در دوره ناصر الدین شاه قاجار، ۴۷ مسجد، که بسیاری از آنها مدرسه نیز داشته‌اند، ۳۵ مدرسه و ۱،۴۶۳ طلبه به ثبت رسیده است.

حدیث اصطلاحی در فرهنگ اسلامی و علوم دینی است که بیانگر سخنان نقل شده از زبان پیامبر(ص) و دیگر معصومین(ع) یا حاکی از رفتار و سلوک ایشان باشد.

آشکار به شیء یا فرد پیدا در مقابل شیء یا فرد پنهان و نهان اطلاق می‌شود و از آن در بابهای زکات، خمس، جهاد، تجارت، نکاح و حدود سخن رفته است.

حج افراد از اقسام حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته‌اند.

ـــ اَلْفاظ، عنوان‌ بخشی‌ از بدنه اصلی‌ اصول‌ فقه‌ که‌ به‌ عنوان‌ مقدمه‌ای برای استنباط احکام‌ شرع‌ از ادله‌ ، به‌ بررسی‌ مباحث‌ لفظی‌ می‌پردازد. ـــ الفاظ، اصوات خارج شده از دهان است.

بیروت پایتخت، بزرگ‌ترین شهر و بندر اصلی کشور لبنان است. این شهر به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق سکونت شیعیان در لبنان به شمار می‌رود. حومه جنوبی آن که ضاحیه خوانده می‌شود بخش اصلی شیعه نشین بیروت است. شیعیان در این شهر در وضع معیشتی نامناسبی زندگی می‌کنند. محمد مهدی شمس الدین رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان و محمد جواد مغنیه از جمله علمای این شهر به شمار می‌رود. حزب الله لبنان در این شهر محبوبیت و نفوذ زیادی دارد.

تَسنیم نام چشمه‌ای در بهشت.

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَ‌یٰ بِعَبْدِهِ لَيلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَ‌امِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِي بَارَ‌کْنَا حَوْلَهُ لِنُرِ‌يهُ مِنْ آياتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ‌﴿۱﴾ (ترجمه: منزّه است آن [خدایی‌] که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی -که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.﴿۱﴾)[ ۱۷–۱]

طبرسی، ممکن است به یکی از این موارد اشاره داشته باشد:

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

تقسیم (بلاغت)، استیفای اقسام موجود برای یک شیء و بیان وضع آن‌ها است.

واژه تمییز ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تمییز (نحو)، اسم نکره‌ی فضله مشخص کننده جنس یا نوع ذات مفرد، یا نسبت مبهم قبل خود• تمییز (فقه)، جدا کردن خون حیض از استحاضه از راه اوصاف هریک و همچنین به قوّه تشخیص نیکی از بدی و زیبایی از زشتی• تمییز اعداد، تمییز اعداد، از مجموعه مباحث "تمییز"• تمییز حجت از لا حجت، تشخیص دلیل معتبر از میان دو یا چند مصداق مردّد• قصد تمییز، التفات به عنوان مامورٌ به برای تمییز دو عمل مشابه

سرزنش سخن ‌توبیخ آمیز گفتن به کسى و بازخواست کردن او در برابر لغزشى است که از او سر زده است. سرزنش‌ از الفاظی است که در فقه کاربرد دارد.

ـــ حقیقت، به معنای کارگیرى لفظ در معناى وضع شده براى آن گفته می شود. از آن در علم اصول فقه سخن گفته‌اند. ـــ حقیقت به استعمال لفظ در معنای حقیقی آن اطلاق می‌شود.

واژه برهان ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • برهان (واژه)، حجت قاطع و آشكار• برهان (قرآن)، یکی از اوصاف قرآن• برهان (کلمات قرآن)، دلیل قطعی و همواره صادق• برهان (منطق)، مهارتی (صناعتی) در استدلال

پند همان اندرز و نصیحت است که از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، امر به معروف و نهی از منکر، نکاح، لعان و قضاء سخن رفته است.

تشویق (ترغیب؛ تحریض‌) به ایجاد شوق و رغبت به کارى در انسان گفته می شود.از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، جهاد، قضاء و شهادت یاد شده است.

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

سهولت به معنای آسانی و نفی حرج و سختی در دین است که از احکام مرتبط با آن در بابهایى نظیر حج، جهاد، تجارت، طلاق، صید و ذباحه و قضاء سخن گفته‏اند.

شرط امری محتمل الوقوع در آینده که طرفین حدوث اثر حقوقی را متوقف بر حدوث آن امر محتمل الوقوع می‌نمایند. شرط در علم اصول به معنای هر امری که وجود آن برای تحقق امر دیگری لازم است و در اصطلاح حقوق و فقه به معنی مطلق تعهد است اعم از اینکه در ضمن عقد باشد یا مستقل از عقد. به طور کلی در تعریف شرط به معنای حقوقی و نه معنای منطقی و اصولی در فقه چنین آمده است " الشرط امر زاید علی الثمن و المثمن علی وجه التزام دون التعلیق.... " [۱]

ضروری به دو معنای بدیهی، لازم و هر آنچه چاره‌ای از آن نیست. ضروری به معنای نخست، مقابل نظری در کلمات فقها با اضافه به دین و مذهب به کار رفته است. [۱] [۲] [۳]

دلالت ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • دلالت (اصول)، ویژگی موجب انتقال ذهن از یک مفهوم به مفهوم دیگر و دارای کاربرد در اصول فقه• دلالت (منطق)، ویژگی موجب انتقال ذهن از یک مفهوم به مفهوم دیگر و دارای کاربرد در منطق

رابطه، از اصطلاحات علم منطق بوده و عامل پیوند موضوع و محمول، و مقدم و تالی می‌باشد.

هدایت، شناختن درست و صحیح هدف ، انتخاب راه و طریق صحیح برای رسیدن به هدف و پایداری در مسیر است.

این علم یکی از ارکان بلاغت محسوب می‌شود و اصول و قواعدی را آموزش می‌دهد که می‌توان با آنها لفظ را مطابق با مقتضای حال، به کار برد، اموری هم چون تقدیم، تأخیر و حذف و یا ذکر هر یک از ارکان جمله و نیز ایجاز و اطناب و فصل و وصل کلام به هم.... مباحث این علم را تشکیل می‌دهند. [۱]مقتضای حال، رکن اساسی این علم است. چرا که موقعیت مخاطب نقش فراوانی در شکل دهی به جمله دارد و گوینده و نویسنده باید کلام خود را به نوعی شکل دهد که مخاطب هم آن را به خوبی بفهمدو هم آزرده نشود. و این وظیفه علم معانی است.به عبارت بهتر مراد از معانی در علم معانی، معانی ثانویه است. یعنی اغراضی که متکلم دارد و به خاطر همان اغراض، اسلوب خاصی به کلام خود می‌دهد. [۲] و مثلاً یک جمله‌امری مثل «برف را ببین» به جای جمله خبری «برف زیادی باریده است» به کار برده می‌شود. تا تعجب متکلم ابراز شود. [۳]

وسیله سنجش و وزن کردن اشیاء را میزان گویند. میزان هر شیء متناسب با خود آن شیء‌ می‌باشد.

«معارف»، مجموعه‌ای از مواعظ و سخنان سلطان العلماء ، بهاء الدین، محمد بن حسین خطیبی بلخی، مشهور به بهاءولد، به زبان فارسی است. به طوری که از مطالعه کتاب معلوم می‌شود، غالب مطالب آن، تقریر افکار و اندیشه‌های مؤلف است که از مطالعه و تفکر در آیات قرآنی و احادیث نبوی و یا تامل در ملک و ملکوت بدان‌ها رسیده است.

مبین به لفظ دارای معنای آشکار، و برطرف کننده اجمال از لفظ مجمل را گویند.

هفتاد و چهارمین سوره از قرآن کریم به نام مدثر می‌باشد.

هر آنچه از زمين استخراج می‌شود و بخاطر ويژگی خاصی كه دارد از آن استفاده می‌شود.

حاجت‌ در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.

دعوت به معنای فراخواندن کسی به چیزی یا انجام دادن کاری است. از عنوان دعوت، در باب های جهاد، نکاح، اطعمه و اشربه و شهادات سخن گفته‌اند.

ذهنی به معنای منسوب به ذهن و مترادف عقلى است و به هر چيزى كه در نحوه عمل يا در مضمون و دلالت پيوندى با ذهن داشته باشد اطلاق مى‏گردد.

در لغت به معنی حاضر باشد. در فقه، گواه را گویند که در موقع حدوث و وقوع جنایت یا سرقت یا قتل و مانند آن ها حاضر باشد و واقعه را مشاهده نماید. [۱]

امید و امیدواری را رجاء گویند.

رجوع در دو معنای مراجعه کردن به کسی و برگشتن به حالت قبلی استعمال شده که در فقه در ابواب مختلف به آن پرداخته شده است. رجوع‏

. زبان عضوی از اعضای بدن انسان است که قدرت حرف زدن را به او می دهد.

عالم ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • عالم (جهان)، عالَم (جهان) به معنای عام عبارت است از تمامی موجود در زمان و مکان• عالم (دانشمند)، به معنی دانشمند

زبان عربی، یکی از زبان های زنده دنیا است که از آن به زبان اهل بهشت و زبان قرآن نیز تعبیر می کنند.

منظور از علوم در این نوشته، دانش‌های بشری است که همواره مورد توجه اکید دین اسلام نیز بوده است.

قدرت یکی از صفات الهی است.

تذکر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تذکر (فقه)، همسان شدن زن با مرد در رفتار جنسی، در مقابل تخنث• تذکر (فلسفه)، اصطلاحی فلسفی در مبحث شناخت

ــ تخصص به معنی خروج حقيقى چيزى از موضوع دلیل است؛ مانند خروج زيد جاهل از دلیل وجوب اكرام عالمان (اكرم العلماء)، به شى‌ء محكوم به خروج- مانند زيد در مثال- «خارج به تخصص» گفته مى‌شود. ــ تخصص به معنای خروج حقیقی چیزی از شمول موضوع عام به کار می رود.

اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

امروزه در زبان فارسی و عربی کلمه «علم» به دو معنای متفاوت بکار برده می شود.

به کسی که نسبت به یک مطلبی علم و آگاهی نداشته باشد جاهل می گویند و از آنجا که علم از شرایط عمومی تکلیف است؛ جاهل در ادبیات دینی تعریف خاصی پیدا میکند.

واژه جلال ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: معانی• جلال (نجاست‌خوار)، جَلاّل به معنای نجاستخوار و بحث شده در باب طهارت اعلام و اشخاص• جلال خالقی مطلق، ادب‌شناس، پژوهشگر و شاهنامه‌شناس ایرانی• جلال‌مجرد سهلتی، معروف‌ به‌ شاه‌ جلال‌، عارف شبه‌قاره در قرن‌ هفتم‌ و هشتم‌• جلال بایار، سومین رئیس جمهوری ترکیه

آملی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

ظهور به معنای نمایان شدن امام مهدی(عج) پس از غیبت کبرا و پیش از قیام برای برپایی عدل و داد.

خاصّه به لحاظ لغوی به معنای خواص و نزدیکان ویژه شخص است و در مقابل آن عامه به معنای همگان است.

آیه، عبارت، جمله یا جملات تشکیل‌دهنده قرآن که با ترتیب خاصی از یکدیگر تفکیک شده‌اند و سوره‌های قرآن را به وجود آورده‌اند. در قرآن کریم، کلمه آیه به همین معنا استفاده شده و آیات قرآن، «‌بیّنات‌» یعنی آشکار و واضح دانسته شده‌اند.

بُهره یا بُهره‌ها، نام گروهی از اسماعیلیان هند است. بیشتر آنان به شاخه طیبی مستعلوی فرقه اسماعیلیه متعلق‌اند و اصل و نسبی هندو دارند. هم اکنون‌این گروه اجتماعی در گجرات، بمبئی و هند مرکزی و نیز پاکستان ساکن‌اند و در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حضور دارند. طبق برخی سرشماری‌ها اکنون حدود ۰۰۰، ۵۰۰ نفر بهره (عمدتاً داودی) در جهان وجود دارند. بُهره‌ها در بازسازی برخی زیارتگاه‌های شیعه و نصب ضریح بر آنان در کشورهای عراق، سوریه، اردن مصر و فلسطین اهتمام ویژه‌ای دارند.

اللّه، اسم خاصی که بر ذات دارای جمیع اوصاف کمالی خداوند اطلاق می‌شود. این واژه که مشهورترین اسم خداوند است، در اصل عربی است و احکام خاصی دارد؛ مانند ممنوعیت لمس کردن لفظ نوشته شده آن بدون طهارت. از جمله مهمترین خصوصیات این واژه می‌توان به قرار گرفتن در کلمه توحید و شهادت به توحید و ممنوعیت استفاده از آن برای غیر خداوند اشاره کرد.

خطبه (به ضم خاء) کلمه ای عربی و در اصطلاح، به معنای سخنرانی یا کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و صلوات بر محمّد(ص) و آل محمّد(ص) است.

خویی صفت نسبت به شهر «خوی» و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

رسول در اصطلاح دینی به معنای فرستاده خداوند و کسی است که پیام الهی را برای بندگان می‌آورد. گفته شده تفاوت‌های با نبی دارد. چند نظر در مورد این تفاوت گفته شده، از جمله گفته شده که نبی، تبلیغ کننده دینی است که توسط رسولان آورده شده است و نیز او برخلاف رسول، فرشته وحی را فقط در خواب میبیند.

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

سلام و عرض ادب.امام زمان(عج) منتظر شماست. شتاب کنید. موفق باشید و سربلند.

آلت یا آلی بودن در دو معنای واسطه بین فاعل و منفعل و وسیله تحصیل چیز دیگر به کار رفته است.

ابن (= پسر، فرزند)، واژه کهن‌ سامی‌ می‌باشد و از احکام فقهی آن به مناسبت در باب‌های صلاة، صوم، نکاح و ارث سخن رفته است.

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

اَصل ، اصطلاحی در علم حدیث است. برخی از کسانی که مستقیم و بی‌واسطه از معصومین (ع) روایت شنیده‌اند، متن شنیده شده را به صورت نوشتاری ثبت کرده‌اند. به هر یک از این نوشته‌ها اصل می‌گویند. چهارصد اصل روایی موسوم به اصول اربعمائه ، از مهمترین زیربناهای شکل گیری جوامع حدیثی بعدی است.

صدر می‏‌تواند به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

ادراک در دو معنای رسیدن به چیزی و رسیدن چیزی به کار رفته است. از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، زکات، حج، مزارعه و صید و ذباحه سخن رفته است.

لفظ یا حکمِ دارای شمول کمتر در مقایسه با لفظ یا حکم دیگر را خاص می‌گویند.

از آن جهت كه دین اسلام يك برنامه كامل براى زندگی بشر بوده و تمام جنبه‌هاى حيات مادی و معنوى او را در نظر دارد و از جهتى بهداشت يكى از ابعاد مهم زندگى بشر است، اسلام عزيز نسبت به مسأله طهارت و بهداشت عنايت شايانى دارد.

پند همان اندرز و نصیحت است که از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، امر به معروف و نهی از منکر، نکاح، لعان و قضاء سخن رفته است.

تقرّب نزدیکی جستن به خداست .

قمر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره قمر، پنجاه و چهارمین سوره قرآن معروف به سوره اقتربت• شمس و قمر، سیاره آسمانی در حال گردش به دور کره زمین• شق القمر، یکی از معجزات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

یاری کردن را اعانت گویند. از این عنوان به مناسبت در باب‌های صلات، حج، تجارت، ضمان، اجاره، اطعمه و اشربه، غصب و دیات سخن رفته و احکام و آثاری بر آن مترتّب گشته است.

علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.

مالی که به صورت کلی ثابت بر ذمه شخص هست و ذمه شخص به آن مشغول می‌باشد را دَین گویند. دین، عنوان بابی مستقل در فقه است که فقها در این باب به تفصیل از احکام آن سخن گفته‌اند.برخی نیز احکام آن را تحت عنوان قرض مطرح کرده و برخی هر دو را باهم عنوان یک باب قرار داده‌اند.

سلم ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • آیه سلم، یا «آیه صلح» آیه ۶۱ سوره انفال• بیع سلم، یا بیع سلف، به معنای معامله‌ی کالای مدّت‌دار به بهای نقد• سلم (آشتی)، به معنای صلح و آشتی و تأکید شده در قرآن کریم

سند همان زنجیره ی راویان حدیث است كه متن را از معصوم خبر می دهند. قال ابن جماعه: و اخذه اما من السند و هو ما ارتفع و علا من سفح الجبل لان المسند یرفعه الی قائله، او من قولهم فلان سند ای معتمد، فسمی الاخبار عن طریق المتن سنداً لاعتماد الحفاظ فی صحه الحدیث و ضعفه الیه. [۱]

واژه سهل ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: معانی• سهل (قرآن)، اشاره به جنبه‌های اعجازی قرآن• سهل (زمین هموار)، به معنای زمین هموار و دارای کاربرد در فقه اعلام و اشخاص• سهل بن زیاد آدمی‌رازی، آدَمی، ابوسعید سهل بن زیاد آدمی رازی (د ح۲۵۵ق/۸۶۹م)، از محدثان شیعه• سهل بن سعد ساعدی، از صحابه مشهور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از راویان حماسه حسینی در کربلا• سهل بن عبدالله تستری، از مشایخ صوفیۀ خوزستان و عراق عجم در قرن سوم• سهل بن علی، امامزاده سهل بن علی (علیه‌السّلام) یکی از امامزادگان در همدان از نسل طاهر بن علی بن محمد بن حسن البصری

نظریه ای که حاصل تلاش ذهن یک شخص هست و بر اساس آن حکم می شود را رأی گویند.

در لغت به معنى فهم و عقل است.

آنچه که مقابل آشکار باشد را پنهان می گویند و از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، صوم، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، نکاح، قضاء، حدود، تعزیرات و دیات به مناسبت سخن گفته شده است.

نقل به معنای حالت حاصل از انتقال لفظ از معنای اصلی به معنای دیگر می‌باشد.

نور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره نور، بيست و چهارمين سوره قرآن کریم و از سوره‌های مدنی• آیه نور، آیه ۳۵ نور، مشتمل بر اطلاق نور آسمان و زمین بر خداوند سبحان• آیه ۶ نور، آیه ۰۰۶ نور یا آیه لعان به آیه ۶ نور، در باره اجرای نفرین خاص بین زن و شوهر کاربردهای دیگر• نور (مفهوم)، به معنای روشنایی و اطلاق شده بر معانی مختلف در متون دینی

سوگند

ادراک و دریافتن چیزی با یکی از حواس پنج‌گانه را حسّ گویند. این عنوان در بابهای شهادات، قصاص و دیات به کار رفته است.

آل، خانواده، عائله، خاندان، تیره، اهل، عشیره، پیروان، وابستگان، همه به یک معنا هستند. مقصود از «‌آل محمد‌» اهل بیت معصوم آن حضرتند همانطور که مقصود از «‌آل ابراهیم‌» در آیه ۱۲۴ سوره بقره ذریۀ معصوم حضرت ابراهیم است.

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.