برای حفظ بهتر قرآن، در سه ردة سنّی نونهالان، نوجوانان و جوانان چه روشی مناسب است، بیان نمائید؟

مقدمه:
بدست آوردن روش مناسب در تمامی کارها ضروری است. با بی روشی کار به سرانجام نمی رسد. روانشناسان می گویند: داشتن هوش بالا، مهم نیست. داشتن روش مناسب هنر است. چه بسا افراد باهوش، با بی روشی، به هدف نرسیدند و چه بسیار افراد با هوش متوسط، ولی روشمند، به اهداف بلند دست یافتند.
مراحل حفظ قرآن:
اساتیدی که روشمندانه روی حفظ قرآن کار می کنند، مراحل حفظ و نگهداری آن را به هفت مرحله تقسیم کرده اند:
1.مرحلة روخوانی 2. مرحلة ترتیل با استفاده از نوار 3. مرحلة حفظ مفاهیم 4. مرحلة جمله بند، مانند وقف و غیره، با استفاده از نوار و اساتید مجرب 5. مرحلة تکرار 6. مرحلة استحکام و تمرکز بخشی 7. مرحلة ارتباط که بین آیه ها، صفحات، اجزاء و سوره ها انجام می گیرد.
البته برخی از مراحل بالا، اختصاص برای یک مقطع سنّی ویژه است و بعضی از مراحل آن عمومی و مناسب برای هر سه مقطع سنّی است و به کار گیری هر یک از این مراحل باید توسط استاد خُبره و روشمند، صورت گیرد. خود استاد خُبره و صاحب تجربه، می تواند هر یک از مراحل بالا را با روش مناسب به کار ببندد البته حفظ قرآن، به ویژه در گروه سنّی نونهالان، بسیار سخت و از ظرافت خاصی برخوردار است. افراط و تفریط در این راستا، ذهن نونهال و یا نوجوان را خسته و او را نسبت به اصل حفظ، رنجیده می کند.
در هر یک از مراحل بالا روش خاصی به کار گرفته می شود. به عنوان نمونه در مرحله روخوانی، روشی که برای گروه سنّی نونهال، به کار می رود با روش گروه نوجوانان متفاوت است در گروه سنّی نونهالان روش اشاره ای استفاده می شود که با کمک آیه و نقاشی و تمرین، توسط مربی روشمند تدریس می شود.
اما برای گروه سنّی نوجوان و جوان از نوار و دیگر ابزار آموزشی استفاده می شود و استاد هنرمند قواعد روخوانی قرآن را با شیوه مناسب تدریس می کند. در مرحلة ترتیل و دیگر مراحل نیز به همین شکل است.
آنچه برای همة گروه های سنّی و مربی و دیگر همکاران حفظ قرآن، لازم و ضروری است که عوامل دوازده گانه ای می باشد که باید در راستای کار حفظ قرآن شریف رعایت شود و آنها عبارتند از:
1. توکّل بر ذات اقدس پروردگار 2. توسل به انوار الهی اهل بیت علیهم السّلام همان قرآن ناطق 3. نیت خالص 4. قلبی خاشع در برابر معشوق حقیقی 5. آشنایی با قواعد زبان 6. روخوانی صحیح و تجوید نیکو 7. فضایی مناسب و طنین انداز 8. رسم الخط مطلوب، یعنی با استفاده از قرآن ها، با خط و چاپ مناسب مانند: قرآن با خط کامپیوتری 9. تمرکز حواس 10. نظم 11. برنامه ریزی 12. پشت کار و تلاش بی وقفه.[1] چون قرآن شریف طبق آیه (لایمسّه الّا المطهرون)[2]هرگز در جسم و جان چرکین فرو ننشیند.
کار حفظ قرآن اگر همراه با روش مناسب و نیکو باشد، کار آسان و جذاب و دوست داشتنی است ولی اگر با افراط و تفریط همراه باشد، خسته کننده و دلسرد کننده است. از این رو شیوه ها را باید از مربی آموخت و برای تعلیم باید روشمند بود.
آنچه در پایان قابل بیان است، اینکه:
1. بیان همة شیوه در یک نوشتار کوتاه مقدور نیست و بحث طولانی را طلب می کند. 2. شیوه ها و روش های مناسب را باید در حضور مربی آموخت و دوره های ویژة آنرا فرا گرفت. 3. به کارگیری تمام شیوه های مناسب، وظیفة مربی است که آن را در ضمن تدریس به کار می بندد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. جرعه جرعه ملکوت، حکیمی، سیّد ابوالفضل
2. آیه ها و نقاشی ها، گروه تحقیق جامعة القرآن الکریم، در چهار جلد.
3. چگونه قرآن را حفظ کنیم؟، پرهیزکار، شهریار
4. سیمای حافظان نور، حسینی، سیّد مجتبی
5. حافظان نور، قاسمی، داوود.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . حکیمی، سید ابوالفضل، جرعه جرعه ملکوت، قم، جامعة القرآن الکریم، چاپ دوم، 1383، ص 28.
[2] . واقعه/56 - 79.