آیا شخصیت حضرت مهدی علیه السّلام در قرآن بیان شده است؟
بدون شک از نظر جامعه اسلامی کلیه مفاهیم و معتقدات اصیل اسلامی ریشه در کلام الهی دارند و عقیده به ظهور امام زمان علیه السّلام صورت کلی و مایه اساسی آن در کتاب خدا (قرآن کریم) تجلّی یافته، و این کتاب بزرگ آسمانی فرارسیدن آن روز مبارک و فرخنده را به تمام پیروان بشارت داده است. در قرآن کریم آیات متعددی در شأن حضرت مهدی علیه السّلام وارد شده است که مفسران واقعی وحی الهی امامان معصوم علیهم السّلام تفسیر، تأویل و تطبیق این آیات را بر وجود مقدس امام زمان علیه السّلام و حکومت جهانی آن امام عدالت گستر، بیان نموده‌اند که ذکر همه این آیات در این مختصر نمی‌گنجد، پیرامون این آیات، کتب مختلفی تألیف شده که همه مطالب کتاب یا بخشی از مطالب آن به این موضوع اختصاص یافته است، به عنوان نمونه پاره‌ای از این آیات بیان می‌شوند: 1. سورة نور آیة 55: (وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لیمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ) (خداوند کسانی از شما را که ایمان آوردند و اعمال شایسته انجام دادند، وعده فرمود که آنان را قطعاً در زمین خلیفه خواهد کرد، همان طور که کسانی را که پیش از آنان بودند به خلافت گمارد، و قطعاً بر ایشان دین‌شان را مستقر خواهد نمود، دینی که برایشان آن را پذیرفت، و قطعاً آنان را پس از خوف‌شان به حالت امنیت دگرگون می‌کند به جهت آن که مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر که بعد از آن کفر ورزد، پس قطعاً آنان کافرند. 2. سورة انبیاء آیة 105: (وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ، ما در (زبور) داود از پس ذکر (تورات) نوشته‌ایم که سرانجام زمین را بندگان شایسته ما به ارث می برند و صاحب شوند. 3. سوره قصص آیة 5: (وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ، ما می‌خواهیم تا به مستضعفان زمین نیکی کنیم یعنی آنان را پیشوایان سازیم و میراث بران زمین. 4. سورة مائده آیة 54: ( یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ... (ای مؤمنان! هر کس از شما از دین خویش برگردد (زیانی به دین خدا نخواهد رسانید؛ زیرا که خداوند دین خود را بی‌یاور نخواهد گذاشت بلکه او مردمی پدید خواهد آورد که ایشان را دوست دارد و ایشان او را دوست می‌دارند، آن مردم با مؤمنان خوش رفتار، و نرم‌خو خواهند بود و با کافران سخت‌گیر و بی‌گذشت، و آنان همواره می‌کوشند و در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ سرزنش‌گری باکی نخواهند داشت. 5. سورة توبه آیة 33: (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، او آن خداست که رسول خویش را برای راهنمایی و دین حق فرستاد تا آن دین را پیروز گرداند بر همه دین‌های دیگر، هر چند بر مشرکان دشوار آید. 6. سورة هود آیة 86 : (بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ، بقیّة اله (ذخیره الهی) برای شما مردم، اگر مؤمن باشید از هر چیز و هر کس دیگر بهتر است. این آیات و پاره‌ای دیگر از آیات قرآن کریم به مهدی موعود و مسائل و رخدادهای آخر الزمان و وقایع مقان ظهور و پس از آن تفسیر شده اند. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. معجم احادیث امام مهدی علیه السلام ، جزء پنجم، مؤلف: هیئة علمیة در مؤسسه ی معارف اسلامی. 2. خورشید مغرب، محمد رضا حکیمی. 3. در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق، مهدی علیزاده. 4. حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) از دیدگاه قرآن و عترت، محمود شریعت زاده خراسانی. 5. اثبات مهدویت از دیدگاه قرآن، علی صفایی کاشانی. 6. المحجة فیما نَزَل فی القائم الحجة، سید هاشم بحرانی. 7. حکومت جهانی مهدی (عج)، آیت الله مکارم شیرازی.
عنوان سوال:

آیا شخصیت حضرت مهدی علیه السّلام در قرآن بیان شده است؟


پاسخ:

بدون شک از نظر جامعه اسلامی کلیه مفاهیم و معتقدات اصیل اسلامی ریشه در کلام الهی دارند و عقیده به ظهور امام زمان علیه السّلام صورت کلی و مایه اساسی آن در کتاب خدا (قرآن کریم) تجلّی یافته، و این کتاب بزرگ آسمانی فرارسیدن آن روز مبارک و فرخنده را به تمام پیروان بشارت داده است.
در قرآن کریم آیات متعددی در شأن حضرت مهدی علیه السّلام وارد شده است که مفسران واقعی وحی الهی امامان معصوم علیهم السّلام تفسیر، تأویل و تطبیق این آیات را بر وجود مقدس امام زمان علیه السّلام و حکومت جهانی آن امام عدالت گستر، بیان نموده‌اند که ذکر همه این آیات در این مختصر نمی‌گنجد، پیرامون این آیات، کتب مختلفی تألیف شده که همه مطالب کتاب یا بخشی از مطالب آن به این موضوع اختصاص یافته است، به عنوان نمونه پاره‌ای از این آیات بیان می‌شوند:
1. سورة نور آیة 55:
(وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لیمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ)
(خداوند کسانی از شما را که ایمان آوردند و اعمال شایسته انجام دادند، وعده فرمود که آنان را قطعاً در زمین خلیفه خواهد کرد، همان طور که کسانی را که پیش از آنان بودند به خلافت گمارد، و قطعاً بر ایشان دین‌شان را مستقر خواهد نمود، دینی که برایشان آن را پذیرفت، و قطعاً آنان را پس از خوف‌شان به حالت امنیت دگرگون می‌کند به جهت آن که مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر که بعد از آن کفر ورزد، پس قطعاً آنان کافرند.
2. سورة انبیاء آیة 105:
(وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ، ما در (زبور) داود از پس ذکر (تورات) نوشته‌ایم که سرانجام زمین را بندگان شایسته ما به ارث می برند و صاحب شوند.
3. سوره قصص آیة 5:
(وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ، ما می‌خواهیم تا به مستضعفان زمین نیکی کنیم یعنی آنان را پیشوایان سازیم و میراث بران زمین.
4. سورة مائده آیة 54:
( یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ... (ای مؤمنان! هر کس از شما از دین خویش برگردد (زیانی به دین خدا نخواهد رسانید؛ زیرا که خداوند دین خود را بی‌یاور نخواهد گذاشت بلکه او مردمی پدید خواهد آورد که ایشان را دوست دارد و ایشان او را دوست می‌دارند، آن مردم با مؤمنان خوش رفتار، و نرم‌خو خواهند بود و با کافران سخت‌گیر و بی‌گذشت، و آنان همواره می‌کوشند و در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ سرزنش‌گری باکی نخواهند داشت.
5. سورة توبه آیة 33:
(هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، او آن خداست که رسول خویش را برای راهنمایی و دین حق فرستاد تا آن دین را پیروز گرداند بر همه دین‌های دیگر، هر چند بر مشرکان دشوار آید.
6. سورة هود آیة 86 :
(بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ، بقیّة اله (ذخیره الهی) برای شما مردم، اگر مؤمن باشید از هر چیز و هر کس دیگر بهتر است.
این آیات و پاره‌ای دیگر از آیات قرآن کریم به مهدی موعود و مسائل و رخدادهای آخر الزمان و وقایع مقان ظهور و پس از آن تفسیر شده اند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. معجم احادیث امام مهدی علیه السلام ، جزء پنجم، مؤلف: هیئة علمیة در مؤسسه ی معارف اسلامی.
2. خورشید مغرب، محمد رضا حکیمی.
3. در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقیق، مهدی علیزاده.
4. حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) از دیدگاه قرآن و عترت، محمود شریعت زاده خراسانی.
5. اثبات مهدویت از دیدگاه قرآن، علی صفایی کاشانی.
6. المحجة فیما نَزَل فی القائم الحجة، سید هاشم بحرانی.
7. حکومت جهانی مهدی (عج)، آیت الله مکارم شیرازی.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین