علت تعدد سوره‌ها و تقسیم بندی آیات قرآن چیست؟
قرآن پژوهان درباره حکمت تقسیم قرآن به سوره‌های مختلف، نظرهای گوناگونی را بیان کرده‌اند. برخی در این باره گفته‌اند: حکمت تقسیم قرآن به سوره‌ها برای اثبات این مسئله است که هر سوره‌ای از قرآن- حتی در حداقل آیات آن معجزه و آیتی از نشانه‌های الهی است. همچنین اشاره به آن است که هر سوره، دارای روش و سبک مستقل و مخصوص به خود است. برای مثال سوره ( یوسف) از داستان یوسف و سوره (برائت) از احوال و اسرار منافقان صحبت می‌کند.(1) به علاوه هر سوره دارای حداقل یک هدف اصلی و پیام ویژه‌ای می‌باشد که آیات سوره بر محور آن دور می‌زند.(2) برخی نیز به حکمت‌های دیگری اشاره کرده‌اند از جمله: تفصیل قرآن به آیات و سوره‌های مختلف به سبب به هم پیوستن اشکال و نظایر و متناسب بودن آنها با یکدیگر است که موجب ملاحظه و شناخته شدن معانی و نظم آنها می‌گردد.(3) در پایان لازم است به دو نکته اشاره شود: یکم. تقسیم قرآن به سوره‌ها به دستور خدا بوده و در زمان پیامبرصلی الله علیه وآله تعیین شده است. هر سوره با (بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم) شروع و با تکرار نزول آن، سوره پیشین ختم می‌شود. دوم. تقسیم قرآن به سوره‌ها، اختصاص به این کتاب آسمانی ندارد زیرا کتاب‌های آسمانی پیشین (مانند تورات و انجیل) هم به شکل تبویب و سوره‌بندی نازل شده است چنان که زمخشری بدین موضوع اشاره کرده است.(4) پی‌نوشت‌ (1) بدرالدین محمد بن عبدالله زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، ج 1، نشر دار المعرفه، ص 264. (2) ر. ک: اهداف و مقاصد سوره‌های قرآنی، محمود شماته، ترجمه محمد باقر حجتی. (3) جلال الدین عبدالرحمن سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج 1،) نشر دار ابن کثیر (، ص 207 و 208 سید محمدباقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، نشر دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 107. (4) الاتقان، ج 1، ص 208.
عنوان سوال:

علت تعدد سوره‌ها و تقسیم بندی آیات قرآن چیست؟


پاسخ:

قرآن پژوهان درباره حکمت تقسیم قرآن به سوره‌های مختلف، نظرهای گوناگونی را بیان کرده‌اند. برخی در این باره گفته‌اند: حکمت تقسیم قرآن به سوره‌ها برای اثبات این مسئله است که هر سوره‌ای از قرآن- حتی در حداقل آیات آن معجزه و آیتی از نشانه‌های الهی است. همچنین اشاره به آن است که هر سوره، دارای روش و سبک مستقل و مخصوص به خود است. برای مثال سوره (
یوسف) از داستان یوسف و سوره (برائت) از احوال و اسرار منافقان صحبت می‌کند.(1) به علاوه هر سوره دارای حداقل یک هدف اصلی و پیام ویژه‌ای می‌باشد که آیات سوره بر محور آن دور می‌زند.(2) برخی نیز به
حکمت‌های دیگری اشاره کرده‌اند از جمله: تفصیل قرآن به آیات و سوره‌های مختلف به سبب به هم پیوستن اشکال و نظایر و متناسب بودن آنها با یکدیگر است که موجب ملاحظه و شناخته شدن معانی و نظم آنها می‌گردد.(3)
در پایان لازم است به دو نکته اشاره شود:
یکم. تقسیم قرآن به سوره‌ها به دستور خدا بوده و در زمان پیامبرصلی الله علیه وآله تعیین شده است. هر سوره با (بسم‌اللَّه الرحمن الرحیم) شروع و با تکرار نزول آن، سوره پیشین ختم می‌شود.
دوم. تقسیم قرآن به سوره‌ها، اختصاص به این کتاب آسمانی ندارد زیرا کتاب‌های آسمانی پیشین (مانند تورات و انجیل) هم به شکل تبویب و سوره‌بندی نازل شده است چنان که زمخشری بدین موضوع اشاره کرده است.(4)
پی‌نوشت‌
(1) بدرالدین محمد بن عبدالله زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، ج 1، نشر دار المعرفه، ص 264.
(2) ر. ک: اهداف و مقاصد سوره‌های قرآنی، محمود شماته، ترجمه محمد باقر حجتی.
(3) جلال الدین عبدالرحمن سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج 1،) نشر دار ابن کثیر (، ص 207 و 208 سید محمدباقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، نشر دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 107.
(4) الاتقان، ج 1، ص 208.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین