سوره‌های قران
فهرست سوره‌های قرآن:
سوره‌های قرآن به دست چه کسی و بر اساس چه معیاری، نامگذاری شده است؟
برخی از مفسران در رابطه با نام‌گذاری سوره‌های قرآنی، معیارهای زیر را ارائه داده‌اند: 1. نام سوره گاهی با عنوانی که در آن سوره واقع شده یا با موضوعی که در آن سوره از آن بحث شده، انتخاب می‌شود. برای مثال: نام‌گذاری سوره (نساء) به اعتبار بیان احکام زنان، سوره (مائده) به لحاظ سخن رفتن از مائده آسمانی، سوره (انعام) به جهت سخن از چهار پایان، سوره (نحل) به علت تکیه بر زنبور عسل و سوره (نمل) به جهت به میان آمدن نام مورچگان در آن است. در قرآن‌های قدیمی، ابتدای سوره می‌نویسند: (سورةٌ تُذکر فیها البقرة) (سوره‌ای که در آن گاو ذکر می‌گردد) و (سورةٌ یذکر فیها آل عمران) (سوره‌ای که در آن از آل عمران سخن به میان می‌آید). 2. گاهی جمله‌ای از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار می‌دهند، چنان که گفته می‌شود: سوره (اقرا بسم ربک)، (انا انزلناه)، (لم یکن) و نظایر آنها. 3. گاهی با وصفی که سوره دارد، به معرفی آن می‌پردازند. برای مثال سوره حمد به مناسبت اینکه در اول قرآن آمده، (فاتحة الکتاب) و به مناسبت هفت آیه بودنش (سبع المثانی) نامیده می‌شود و یا سوره (قل هوالله) به لحاظ اینکه مشتمل بر توحید خالص است (سوره اخلاص) نامیده می‌شود. 4. گاهی تسمیه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره ق، ص، حم، عسق و. حاصل سخن اینکه این عمل به صورت طبیعی، شکل گرفته و نمی‌توان گفت به دستور رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله بوده است. به همین دلیل بسیاری از سوره‌ها، بیش از یک اسم دارند مانند بقره، آل عمران، نحل، توبه، غاشیه و(1)(2). اما براساس نظریه دیگری- که نام‌گذاری را توقیفی می‌داند هر سوره‌ای در قرآن کریم، هم زمان با حیات رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله دارای نام و عنوان یا نام‌ها و عناوینی است که از طریق وحی معین و مشخص شده بود. در نظریه سومی علاوه بر معین بودن اسامی سوره‌ها در زمان حیات پیامبرصلی الله علیه وآله پس از وفات آن حضرت نیز هر سوره‌ای حتی بسیاری از آیات به جهت خصوصیات و مزایا و یا جهت مشتمل شدنشان بر موضوع خاصی دارای عناوین و اسامی دیگری از جانب علما گردید(3)(4). پی‌نوشت‌ (1) ر. ک: (2) الف. محمد حسین طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 218،) انتشارات دارالکتب الاسلامیه (ب. زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، ج 1 ص 339،) انتشارات دارالکتب العلمیه (. (3) ر. ک: (4) الف. سید محمد باقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم،) تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376، چاپ دوازدهم (، ص 98 ب. محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن،) تهران، سمت، 1357، چاپ اول (، ص 77
برخی از مفسران در رابطه با نام‌گذاری سوره‌های قرآنی، معیارهای زیر را ارائه داده‌اند: 1. نام سوره گاهی با عنوانی که در آن سوره واقع شده یا با موضوعی که در آن سوره از آن بحث شده، انتخاب می‌شود. برای مثال: نام‌گذاری سوره (نساء) به اعتبار بیان احکام زنان، سوره (مائده) به لحاظ سخن رفتن از مائده آسمانی، سوره (انعام) به جهت سخن از چهار پایان، سوره (نحل) به علت تکیه بر زنبور عسل و سوره (نمل) به جهت به میان آمدن نام مورچگان در آن است. در قرآن‌های قدیمی، ابتدای سوره می‌نویسند: (سورةٌ تُذکر فیها البقرة) (سوره‌ای که در آن گاو ذکر می‌گردد) و (سورةٌ یذکر فیها آل عمران) (سوره‌ای که در آن از آل عمران سخن به میان می‌آید). 2. گاهی جمله‌ای از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار می‌دهند، چنان که گفته می‌شود: سوره (اقرا بسم ربک)، (انا انزلناه)، (لم یکن) و نظایر آنها. 3. گاهی با وصفی که سوره دارد، به معرفی آن می‌پردازند. برای مثال سوره حمد به مناسبت اینکه در اول قرآن آمده، (فاتحة الکتاب) و به مناسبت هفت آیه بودنش (سبع المثانی) نامیده می‌شود و یا سوره (قل هوالله) به لحاظ اینکه مشتمل بر توحید خالص است (سوره اخلاص) نامیده می‌شود. 4. گاهی تسمیه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره ق، ص، حم، عسق و. حاصل سخن اینکه این عمل به صورت طبیعی، شکل گرفته و نمی‌توان گفت به دستور رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله بوده است. به همین دلیل بسیاری از سوره‌ها، بیش از یک اسم دارند مانند بقره، آل عمران، نحل، توبه، غاشیه و(1)(2). اما براساس نظریه دیگری- که نام‌گذاری را توقیفی می‌داند هر سوره‌ای در قرآن کریم، هم زمان با حیات رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله دارای نام و عنوان یا نام‌ها و عناوینی است که از طریق وحی معین و مشخص شده بود. در نظریه سومی علاوه بر معین بودن اسامی سوره‌ها در زمان حیات پیامبرصلی الله علیه وآله پس از وفات آن حضرت نیز هر سوره‌ای حتی بسیاری از آیات به جهت خصوصیات و مزایا و یا جهت مشتمل شدنشان بر موضوع خاصی دارای عناوین و اسامی دیگری از جانب علما گردید(3)(4). پی‌نوشت‌ (1) ر. ک: (2) الف. محمد حسین طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 218،) انتشارات دارالکتب الاسلامیه (ب. زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، ج 1 ص 339،) انتشارات دارالکتب العلمیه (. (3) ر. ک: (4) الف. سید محمد باقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم،) تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376، چاپ دوازدهم (، ص 98 ب. محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن،) تهران، سمت، 1357، چاپ اول (، ص 77
پاسخ:
برخی از مفسران در رابطه با نامگذاری سوره‌های قرآنی، معیارهای زیر را ارائه داده‌اند:
1. نام سوره گاهی با عنوانی که در آن سوره واقع شده یا با موضوعی که در آن سوره از آن بحث شده، انتخاب می‌شود. برای مثال: نامگذاری سوره (نساء) به اعتبار بیان احکام زنان، سوره (مائده) به لحاظ سخن رفتن از مائده آسمانی، سوره (انعام) به جهت سخن از چهار پایان، سوره (نحل) به علت تکیه بر زنبور عسل و سوره (نمل) به جهت به میان آمدن نام مورچگان در آن است.
در قرآن‌های قدیمی، ابتدای سوره می‌نویسند: (سورةٌ تُذکر فیها البقرة) (سوره‌ای که در آن گاو ذکر می‌گردد) و (سورةٌ یذکر فیها آل عمران) (سوره‌ای که در آن از آل عمران سخن به میان می‌آید).
2. گاهی جمله‌ای از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار می‌دهند، چنان که گفته می‌شود: سوره (اقرا بسم ربک)، (انا انزلناه)، (لم یکن) و نظایر آنها.
3. گاهی با وصفی که سوره دارد، به معرفی آن می‌پردازند. برای مثال سوره حمد به مناسبت اینکه در اول قرآن آمده، (فاتحة الکتاب) و به مناسبت هفت آیه بودنش (سبع المثانی) نامیده می‌شود و یا سوره (قل هوالله) به لحاظ اینکه مشتمل بر توحید خالص است (سوره اخلاص) نامیده می‌شود.
4. گاهی تسمیه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره ق، ص، حم، عسق و.
حاصل سخن اینکه این عمل به صورت طبیعی، شکل گرفته و نمی‌توان گفت به دستور رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله بوده است. به همین دلیل بسیاری از سوره‌ها، بیش از یک اسم دارند مانند بقره، آل عمران، نحل، توبه، غاشیه و(1)(2).
اما براساس نظریه دیگری- که نامگذاری را توقیفی می‌داند هر سوره‌ای در قرآن کریم، هم زمان با حیات رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله دارای نام و عنوان یا نام‌ها و عناوینی است که از طریق وحی معین و مشخص شده بود.
در نظریه سومی علاوه بر معین بودن اسامی سوره‌ها در زمان حیات پیامبرصلی الله علیه وآله پس از وفات آن حضرت نیز هر سوره‌ای حتی بسیاری از آیات به جهت خصوصیات و مزایا و یا جهت مشتمل شدنشان بر موضوع خاصی دارای عناوین و اسامی دیگری از جانب علما گردید(3)(4).
پی‌نوشت
(1) ر. ک:
(2) الف. محمد حسین طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 218،) انتشارات دارالکتب الاسلامیه (ب. زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، ج 1 ص 339،) انتشارات دارالکتب العلمیه (.
(3) ر. ک:
(4) الف. سید محمد باقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم،) تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376، چاپ دوازدهم (، ص 98 ب. محمد هادی معرفت، تاریخ قرآن،) تهران، سمت، 1357، چاپ اول (، ص 77
- [سایر] چرا سوره فاتحه (حمد) به (سبع مثانی) نامگذاری شد و مقصود از آن چیست؟
- [سایر] چرا قرآن به ترتیب نزول سوره‌ها در دست مردم نیست؟
- [سایر] مقصود از شرک، کفر و نفاق و علل آنها چیست؟ چگونه می توان انسان ها را بر این اساس شناخت تا معیاری برای شناخت خودمان باشد؟
- [سایر] مقصود از شرک، کفر و نفاق و علل آنها چیست؟ چگونه میتوان انسانها را بر این اساس شناخت تا معیاری برای شناخت خودمان باشد؟
- [سایر] خداوند متعال بر چه اساس و معیاری قابلیت و استعداد وجودی هر انسانی را به او عطا فرمود؟ آیا این اعطا در مرحله فیض اقدس بود؟
- [سایر] چرا سوره‌های قرآن به ترتیب نزول نوشته شده است؟
- [سایر] چرا سوره حمد، اساس قرآن است ؟
- [سایر] علت نامگذاری سوره اخلاص چیست؟
- [سایر] نامگذاری سوره ها چگونه صورت گرفته است؟
- [سایر] نامگذاری سوره ها چگونه انجام شده است؟
- [آیت الله سبحانی] جلوگیری بچه یا دیوانه از دست زدن به خط قرآن واجب نیست، ولی اگر دست زدن آنان بی احترامی به قرآن باشد، باید جلوگیری کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] باید از دادن قرآن به کافر خودداری کنند، و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند ولی چنانچه مقصود از دادن قرآن و یا داشتن قرآن تحقیق و مطالعه در دین باشد و نیز انسان بداند که کافری که محکوم به نجاست است با دست تر قرآن را لمس نمی کند اشکالی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مأموم بعد از حمد امام، نیت فرادی کند، لازم نیست حمد را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد نیت فرادی کند، باید مقداری را که امام نخوانده، بخواند و احتیاط مستحب آن است که قبل از آن، قسمتی را هم که امام خوانده به نیت مردّد بین قرائت واجب نماز یا قرائت قرآن بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سوره اشکال ندارد اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد؛ اشکال ندارد؛ اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را حرکت ندهد.
- [آیت الله نوری همدانی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد .
- [امام خمینی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد، اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله بروجردی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] حرکت دادن دست وانگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سوره و تسبیحات اربعه اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.