قرآن چگونه به مسأله وحدت در حوزه پیروان ادیان توحیدی پرداخته است؟

در این باره به دو آیه از قرآن کریم اشاره می‌کنیم و درباره آن دو مطالبی بیان می‌نماییم.
آیه ایمان به همه پیامبران و کتب آنان
(امن الرَّسول بما أنزل إلیه من ربّه والمؤمنون کلٌّ امن بالله و ملائکته وکتبه و رسله لانفرّق بین أحد من رسله) بقره/ 285 [پیامبر (ص) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است و مؤمنان، همگی به خدا وفرشتگان و کتاب معاد و فرستادگانش ایمان آورده اند [و گفتند] میان هیج یک از فرستادگانش فرق نمی‌گذاریم.]
آیه مزبور، همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت می‌کند و ما باید در دو جبهه اتحاد تلاش و کوشش کنیم یکی اتحاد در داخله مسلمین، که بیش از یک میلیارد مسلمان به عنوان امت اسلام در صف واحد باشند و دیگر آن که پس از تحصیل وحدت اسلامی، باید پای را فراتر نهاده، برای تأمین وحدت موحدان عالم اقدام کنیم تا همه مسلمانان با همه کسانی که دارای کتاب أسمانی اند متحد شده، بتوانند بر ضد ملحدان جهان قیام کنند زیرا الحاد و انکار ماورای طبیعت و حصر موجود، در ماده و انکار وحی و رسالت و قیامت و معاد و نبوت و معجزه و سایر معارف غیبی، پیامدهای تلخ و سوانح سنگین غیر قابل تحمل را به دنبال دارد. لذا، خدای سبحان گذشته از دعوت مسلمانان به اتحاد، موحدان عالم را هم دعوت به اتحاد می‌کند.
اکنون در دنیای پیشرفته از نظر علوم و صنایع بسیاری از مردم به ذلّت بت پرستی تن داده اند بت پرستی مرامی‌نیست که در شرایط کنونی بتواند باقی بماند اگر موحدان عالم، جبهه واحدی تشکیل دهند و از فرهنگ الاهی و توحیدی طرفی ببندند، می‌توانند بت پرستان عالم را از فرو مایگی رهایی بخشند وگرنه بت پرستان را خطر الحاد تهدید می‌کند که قابل جبران نیست گرچه الحادو بی دینی مورد قبول فطرت نیست و دوام نمی‌یابد و بت پرستان خود را بر ملحدان ترجیح می‌دهند.
اتحاد دینی موحدان، سهم به سزایی در رهایی جوامع بشری از ذلت به عزت دارد. لذا خدای سبحان هم به رسول اکرم (ص) دستور داد (قل یا أهل الکتاب تعالو إلی کلمة سواء بیننا وبینکم) آل عمران/ 64 و هم به مسلمین آموخت که با همه موحدان عالم از راه جدال احسن مجادله کرده، بگویند خدای همه ما یکی است و به آنچه نازل کرده‌ایمان داریم مگر گروهی که در کسوت اهل کتاب، اهل شرک و الحاد ونفاقند و امید به هدایت آنها نیست (وقولوا امنّا بالذی أنزل إلینا وأنزل إلیکم وإلهنا وإلهکم واحد ونحن له مسلمون) عنکبوت/ 46 [خدای ما وشما یکی است و ما در برابر خدای یگانه و یکتا مسلم و متقادیم و شما نیز چنین باشید.] این مکتب می‌تواند تمامی‌موحدان عالم را، که اکثریت قاطع انسان های عصر حاضر را تشکیل می‌دهند و در برابر ملحدان اقلیتی بیش نیستند، در صف واحد قرار دهد.
آیه دعوت اهل کتاب به وحدت
(قل یا أهل الکتاب تعالوا الی کلمة سواء بیننا وبینکم ألّا نعبد إلّا الله ولا نشرک به شیئاً ولا یتّخذ بعضنا بعضاً أرباباً من دون الله فإن تولّوا فقولوا اشهدوا بأنّا مسلمون) أل عمران/ 64 [بگو ای اهل کتاب بیایید از آن کلمة حق که میان ما و شما یکسان است، پیروی کنیم و آن کلمه‌این است که جز خدای یکتا هیچ کس را نپرستیم و چیزی را با او شریک قرار ندهیم و برخی، برخی را به جای خدا به ربوبیت تعظیم نکنیم.] پس، اگر آن ها از حق روی گردانند، بگوئید شما گواه باشید که ما تسلیم فرمان خداوندیم. گرچه دین، نزد خدای سبحان یکی است (إنّ الدّین عندالله الإسلام آل عمران/ 64 لیکن آنچه رایج است، ادیانی مانند یهودیت، مسیحیت و اسلام است که دارای اصول مشترک فراوانند که اگر همه موحدان عالم حول آن اصول مشترک گرد آیند، بسیاری از عقاید شرک آلود مانند تثلیث، و ثنیت و رفتارهای ظالمانه اجتماعی رخت بر خواهد بست.
از این رو، قران کریم، نه تنها همه مسلمانان را به اتحاد حول محور حبل الله دعوت می‌کند (واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا) آل عمران/ 103 بلکه همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت می‌کند چنان که می‌فرماید (قل یا اهل الکتاب تعالوا إلی کلمة سواء بیننا و بینکم آلّا نعبد إلّا الله ولا نشرک به شیئاً ولایتخذ بعضنا بعضاً آرباباً من دون الله فإن تولّوا فقولوا اشهدوا بأنّا مسلمون) آل عمران/ 103
گفتنی است (کلمة) در آیه یاد شده، به معنای حقیقتی
است که در قلب جای می‌گیرد و در عمل ظهور می‌کند و در محاوره‌ها نیز بیان می‌شود و از آن به (حرف) و (قول) نیز تعبیر شده است. بنابراین، (قول)، (حرف) و (کلمه) برآن معانی ومعارفی اطلاق می‌شود که هم در قلب ریشه دارد، هم در عمل ظهور می‌کند و هم بر زبان جاری می‌شود.
همچنین خطاب با کلمه (یا آهل الکتاب) همانند خطاب با کلمة (یا أهل القرآن) به مسلمانان، زیباترین خطاب به یهودیان و مسیحیان است که جاذبه‌ای ویژه دارد.
آیت الله جوادی آملی، وحدت جوامع در نهج‌البلاغه