اگر وجود شیطان حکمت دارد پس چرا شیطان در آخرت مواخذه می شود زیرا اگر او نبود انسان آزموده نمی شد؟

شیطان با اختیار خودش سجده نکرد و تکبر ورزید و از درگاه خدا رانده شد و لعنت ابدی را برای خود خرید و با اختیار خودش نماد شر شد و به مبارزه با انسان برخواست . اگر شیطان هم نبود ، نفس اماره که باعث فریب شیطان شد در ما وجود داشت .
در برخی از روایت داریم که پاداش شش هزار سال عبادت شیطان ( که ما نمی دانیم شش هزا رساله دنیا بوده یا شش هزا سال آخرت بوده است . هر روز آخرت پنجاه هزار سال است) مهلتی بود که خدا به او داد . یکی از سجده های شیطان دویست سال به طول انجامید. از طرفی می توان گفت که وقتی شیطان تمرد می کند شیطان اعمالش حبط می شود. پس اگر خدا به شیطان مهلت می دهد حکمت آنرا باید در جای دیگری جستجو کرد . همین اندازه که ابلیس از جن است و در سلک فرشتگان حضور دارد و فرشتگان او را فرشته می بیند همین برای پاداش شش هزار سال عبادتی کافی است .
پاداش چیزی است که به نفع پاداش گیرنده است . این مهلتی که ابلیس گرفت به ضرر ابلیس است زیرا او را لحظه به لحظه به قعر جهنم نزدیکترمی کند و وضعیت او را بدتر می کند . پس ما نمی توانیم بگوییم که این مهلت پاداش شیطان است . این مهلت با برنامه ای که خدا برای خلقت انسان داشت سازگار بود . عبادت وقتی است که مبارزه باشد . اگر شما عبادتی بکنید که هیچ سختی و مبارزه ای نیست ، به آن عبادت به معنای متعالی گفته نمی شود.
طبق آیات و روایات شکی نیست که شیطان از جنس جن است و شیطان اختیار داشت که فرمان خدا را عملی کند یا تمرد بکند و تکبر بورزد و نافرمانی بکند . قرآن می فرماید : شیطان می گوید که من بهتر از انسان هستم . من را از آتش آفریدی و انسان را از گل آفریدی . در جای دیگری می فرماید که شیطان را از شعله های آتش آفریدیم . شیطان یک جن مردود است که در امتحان مردود می شود. و بعد مهلت می گیرد . در روایات می فرماید : شیطان از جنس فرشتگان نبود بلکه بر اثر کثرت عبادت و سجدهای طولانی موجودی فرشته خو شده بود و فرشتگان او را نور و فرشته می دیدند . در اعمال وجودی شیطان تکبر و کفر نهفته بود و بر اثر یک آزمون آن تکبر و کفر درونی به نمایش گذاشت .