اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
اگر خداوند به انسان قوه ی اختیار بخشیده پس چرا بسیاری از مسائل از دست انسان خارج است؟
ما معتقد به تقدیر عینی هستیم؛ تقدیر عینی خداوند عبارت است از تدبیر مخلوقات به گونه‌ ای که پدیده‌ ها آثار خاصی بر آنها مترتب گردد و این، طبعاً به حسب قرب و بعد هر پدیده ‌ای متفاوت خواهد بود، چنان که نسبت به جنس، نوع، شخص و حالات نیز تفاوت خواهد داشت. مثلاً تقدیر نوع انسان این است که از مبدأ زمانی خاص تا سرآمد معینی در کره زمین زندگی کند و تقدیر هر فردی این است که در مقطع زمانی محدود و از پدر و مادر معینی به وجود بیاید و همچنین تقدیر روزی و سایر شؤون زندگی و افعال اختیاریش عبارت است از فراهم شدن شرایط خاص برای هر یک از آن‌ها. در واقع، تقدیر عینی خداوند؛ یعنی، خداوند هر مخلوقی را با حدود، قیود، اندازه، شرایط، خصوصیات و توان‌های مخصوصی به وجود می ‌آورد،(فرقان، 2 - قمر، 49 - یس، 38 - مؤمنون، 18 - اعلی، 3). این تقدیر با اختیار انسان منافات ندارد، زیرا اختیار، اعمال اختیاری و مقدمات افعال اختیاری ما همچون هر پدیده دیگری از مجرای خاص و کادر مشخص و دایره مختص به خود تحقق می ‌یابد و این همان تقدیر عینی خداوند است. مثلاً سخن گفتن انسان که یک عمل اختیاری است باید از مجرا یا مجاری خاص خود تحقق یابد. ازاین‌رو، خداوند با اعطای ریه ‌ها، حنجره ‌ها، تارهای صورتی، زبان، دندان‌ها و لب‌ها و... این مجاری را برای تحقق سخن گفتن که یک عمل اختیاری می‌باشد مقدور فرموده است. همچنین مقدمات افعال اختیاری را نیز خداوند با شرایط خاصی مقدر فرموده، مثلاً خدا جهازات غذا خوردن را فراهم کرده و موادی آفریده تا در آن مواد تصرف شود. باید دست و پا باشد تا انسان بتواند در آنها تصرف کند. اگر اعضا و جوارح نبود تا تصرف در مواد خارجی انجام دهد، خوردن - که یک فعل اختیاری است - تحقق نمی ‌یافت. به هر حال، اموری را که خداوند به تقدیر عینی مقدر فرموده، همه جبری هستند و جای اعمال اختیار و توهم اختیار انسان در آن نیست. اعضا و جوارح ما جبرا به ما داده شده است. قدرت اختیار، تفکر و انتخاب برای ما جبری است. مقدمات اختیار و موادی که اعمال اختیاری روی آن انجام می‌ گیرد جبری است. خداوند متعال با تقدیر عینی خود کادری را برای زندگی هر فرد مشخص می‌کند که فعالیت اختیاری که خود نیز جبراً به ما داده شده است در درون آن انجام می‌ گیرد. ما در درون این کادر، مختار هستیم که هر چه می‌ خواهیم بکنیم، ولی پیروی از این کادر از اختیار ما خارج است. به بیان دیگر، اصل اختیار، مقدمات افعال اختیاری و موادی که افعال اختیاری روی آن انجام می‌ گیرد همه براساس تقدیر عینی خداوند که براساس اقتضائات عالم هستی و جهان مخلوق بوده است جبری هستند ولی این که ما چگونه از اختیار خود استفاده کنیم و آن مقدمات رابه کار گیریم و از مواد چه بسازیم، همه در اختیار ما بوده و خواهد بود، (رک : پرسش‌ها و پاسخ‌ها، محمدرضا کاشفی، قم، نشر معارف، چاپ اول، 1380، صص 61 - 63). www.morsalat.ir
ما معتقد به تقدیر عینی هستیم؛ تقدیر عینی خداوند عبارت است از تدبیر مخلوقات به گونه‌ ای که پدیده‌ ها آثار خاصی بر آنها مترتب گردد و این، طبعاً به حسب قرب و بعد هر پدیده ‌ای متفاوت خواهد بود، چنان که نسبت به جنس، نوع، شخص و حالات نیز تفاوت خواهد داشت. مثلاً تقدیر نوع انسان این است که از مبدأ زمانی خاص تا سرآمد معینی در کره زمین زندگی کند و تقدیر هر فردی این است که در مقطع زمانی محدود و از پدر و مادر معینی به وجود بیاید و همچنین تقدیر روزی و سایر شؤون زندگی و افعال اختیاریش عبارت است از فراهم شدن شرایط خاص برای هر یک از آن‌ها. در واقع، تقدیر عینی خداوند؛ یعنی، خداوند هر مخلوقی را با حدود، قیود، اندازه، شرایط، خصوصیات و توان‌های مخصوصی به وجود می ‌آورد،(فرقان، 2 - قمر، 49 - یس، 38 - مؤمنون، 18 - اعلی، 3). این تقدیر با اختیار انسان منافات ندارد، زیرا اختیار، اعمال اختیاری و مقدمات افعال اختیاری ما همچون هر پدیده دیگری از مجرای خاص و کادر مشخص و دایره مختص به خود تحقق می ‌یابد و این همان تقدیر عینی خداوند است. مثلاً سخن گفتن انسان که یک عمل اختیاری است باید از مجرا یا مجاری خاص خود تحقق یابد. ازاین‌رو، خداوند با اعطای ریه ‌ها، حنجره ‌ها، تارهای صورتی، زبان، دندان‌ها و لب‌ها و... این مجاری را برای تحقق سخن گفتن که یک عمل اختیاری می‌باشد مقدور فرموده است. همچنین مقدمات افعال اختیاری را نیز خداوند با شرایط خاصی مقدر فرموده، مثلاً خدا جهازات غذا خوردن را فراهم کرده و موادی آفریده تا در آن مواد تصرف شود. باید دست و پا باشد تا انسان بتواند در آنها تصرف کند. اگر اعضا و جوارح نبود تا تصرف در مواد خارجی انجام دهد، خوردن - که یک فعل اختیاری است - تحقق نمی ‌یافت. به هر حال، اموری را که خداوند به تقدیر عینی مقدر فرموده، همه جبری هستند و جای اعمال اختیار و توهم اختیار انسان در آن نیست. اعضا و جوارح ما جبرا به ما داده شده است. قدرت اختیار، تفکر و انتخاب برای ما جبری است. مقدمات اختیار و موادی که اعمال اختیاری روی آن انجام می‌ گیرد جبری است. خداوند متعال با تقدیر عینی خود کادری را برای زندگی هر فرد مشخص می‌کند که فعالیت اختیاری که خود نیز جبراً به ما داده شده است در درون آن انجام می‌ گیرد. ما در درون این کادر، مختار هستیم که هر چه می‌ خواهیم بکنیم، ولی پیروی از این کادر از اختیار ما خارج است. به بیان دیگر، اصل اختیار، مقدمات افعال اختیاری و موادی که افعال اختیاری روی آن انجام می‌ گیرد همه براساس تقدیر عینی خداوند که براساس اقتضائات عالم هستی و جهان مخلوق بوده است جبری هستند ولی این که ما چگونه از اختیار خود استفاده کنیم و آن مقدمات رابه کار گیریم و از مواد چه بسازیم، همه در اختیار ما بوده و خواهد بود، (رک : پرسش‌ها و پاسخ‌ها، محمدرضا کاشفی، قم، نشر معارف، چاپ اول، 1380، صص 61 - 63). www.morsalat.ir
پاسخ:
ما معتقد به تقدیر عینی هستیم؛ تقدیر عینی خداوند عبارت است از تدبیر مخلوقات به گونه ای که پدیده ها آثار خاصی بر آنها مترتب گردد و این، طبعاً به حسب قرب و بعد هر پدیده ای متفاوت خواهد بود، چنان که نسبت به جنس، نوع، شخص و حالات نیز تفاوت خواهد داشت. مثلاً تقدیر نوع انسان این است که از مبدأ زمانی خاص تا سرآمد معینی در کره زمین زندگی کند و تقدیر هر فردی این است که در مقطع زمانی محدود و از پدر و مادر معینی به وجود بیاید و همچنین تقدیر روزی و سایر شؤون زندگی و افعال اختیاریش عبارت است از فراهم شدن شرایط خاص برای هر یک از آنها. در واقع، تقدیر عینی خداوند؛ یعنی، خداوند هر مخلوقی را با حدود، قیود، اندازه، شرایط، خصوصیات و توان‌های مخصوصی به وجود می آورد،(فرقان، 2 - قمر، 49 - یس، 38 - مؤمنون، 18 - اعلی، 3).
این تقدیر با اختیار انسان منافات ندارد، زیرا اختیار، اعمال اختیاری و مقدمات افعال اختیاری ما همچون هر پدیده دیگری از مجرای خاص و کادر مشخص و دایره مختص به خود تحقق می یابد و این همان تقدیر عینی خداوند است. مثلاً سخن گفتن انسان که یک عمل اختیاری است باید از مجرا یا مجاری خاص خود تحقق یابد. ازاین‌رو، خداوند با اعطای ریه ها، حنجره ها، تارهای صورتی، زبان، دندان‌ها و لب‌ها و... این مجاری را برای تحقق سخن گفتن که یک عمل اختیاری می‌باشد مقدور فرموده است.
همچنین مقدمات افعال اختیاری را نیز خداوند با شرایط خاصی مقدر فرموده، مثلاً خدا جهازات غذا خوردن را فراهم کرده و موادی آفریده تا در آن مواد تصرف شود. باید دست و پا باشد تا انسان بتواند در آنها تصرف کند. اگر اعضا و جوارح نبود تا تصرف در مواد خارجی انجام دهد، خوردن - که یک فعل اختیاری است - تحقق نمی یافت.
به هر حال، اموری را که خداوند به تقدیر عینی مقدر فرموده، همه جبری هستند و جای اعمال اختیار و توهم اختیار انسان در آن نیست. اعضا و جوارح ما جبرا به ما داده شده است. قدرت اختیار، تفکر و انتخاب برای ما جبری است. مقدمات اختیار و موادی که اعمال اختیاری روی آن انجام می گیرد جبری است.
خداوند متعال با تقدیر عینی خود کادری را برای زندگی هر فرد مشخص می‌کند که فعالیت اختیاری که خود نیز جبراً به ما داده شده است در درون آن انجام می گیرد. ما در درون این کادر، مختار هستیم که هر چه می خواهیم بکنیم، ولی پیروی از این کادر از اختیار ما خارج است.
به بیان دیگر، اصل اختیار، مقدمات افعال اختیاری و موادی که افعال اختیاری روی آن انجام می گیرد همه براساس تقدیر عینی خداوند که براساس اقتضائات عالم هستی و جهان مخلوق بوده است جبری هستند ولی این که ما چگونه از اختیار خود استفاده کنیم و آن مقدمات رابه کار گیریم و از مواد چه بسازیم، همه در اختیار ما بوده و خواهد بود، (رک : پرسش‌ها و پاسخ‌ها، محمدرضا کاشفی، قم، نشر معارف، چاپ اول، 1380، صص 61 - 63).
www.morsalat.ir
- [سایر] آیا خداوند روح خود را در انسان دمیده و به انسان حیات بخشیده تا در این دنیا به تکاپو بپردازد و از نعماتی که در اختیار انسان و سایر مخلوقات قرار داده استفاده و به شکرانه خالق بپردازد؟
- [سایر] اگر تکامل همیشه صورت می گیرد یعنی خروج از قوه به فعل، چرا هرگاه که انسان به فضیلتی دست می یابد و مدتها به آن عمل می کند ولی آن را از دست می دهد. آیا نفس می تواند سیر نزولی کرده و کمال خود را از دست بدهد؟ اگر چنین است یعنی خروج از فعل به قوه می شود!
- [سایر] چرا رهبر انقلاب درباره مسائل کوی دانشگاه و محکوم کردن چند دانشجو توسط قوه قضائیه وارد صحنه نشدند؟
- [سایر] خالق هرچیزی از جمله جسم و قوه و... خدا است. از طرفی هم میگوییم معطی شی‌ء فاقد شی‌ء نیست. پس خدایی که معطی جسم و قوه و استعداد...است، خودش هم باید جسم، قوه و استعداد داشته باشد!
- [سایر] چرا در قرآن از میان تمام مواهبی که خداوند به انسان بخشیده به مساله حرکت اودر خشکی و دریا اشاره می کند ؟
- [سایر] اگر خداوند به سرنوشت انسان از روز ازل تا ابد آگاه است، با اختیار انسان چگونه سازگار است؟
- [سایر] ما داریم که خدا می داند جایگاه انسان در بهشت یا دوزخ است . آیا این با اختیار انسان منافات ندارد ؟
- [سایر] از کجا بدانیم خداوند، گناهان ما را بخشیده است؟
- [امام خمینی] بعضی از معلولین، طهارت از حدث اصغر برای آنها ممکن نیست، چون قوه ماسکه را از دست دادهاند، چه کنند؟
- [سایر] مرگ انسان به دست کیست؟ خدا یا عزرائیل؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] روزه آن است که انسان برای اطاعت فرمان خدا، از اذان صبح تا مغرب، از چیزهایی که روزه را باطل می کند و شرح آن در مسائل بعد می آید خودداری کند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میّت را غسل می‌دهد، در حال اختیار باید مسلمان دوازده امامی و عاقل و آشنا به مسائل غسل باشد، گرچه بالغ نباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از غیر کسب مالی به دست اورد مثلا چیزی به او ببخشند در صورتی که ان بخشیده شده قدر و قیمت معتنا بهی نزد مردم داشته باشد و از مخارج سالش زیاد بیاید خمس ان را باید بدهد
- [آیت الله اردبیلی] اموالی که زن در مدّت زناشویی از راه تلاش و فعالیّت به دست آورده، جزء دارایی او می‌باشد و آنچه شوهر به او بخشیده، بنابر احتیاط واجب جزء دارایی زن شمرده میشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند باید کفاره بدهد
- [آیت الله خوئی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفاره بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بی اختیار منی از انسان بیرون اید روزه اش باطل نیست
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بی اختیار منی از انسان بیرون آید؛ روزه اش باطل نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند؛ باید کفاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند ، باید کفاره بدهد .