اگر معاد و قیامتی(بهشت ودوزخ) در کار نباشد و نیکان به پاداش کارهای خوب خود و بدکاران به سزای رفتار ناپسند خود نرسند، آفرینش انسان عبث و بیهوده می‌شود و این با حکمت خداوند متعال نمی‌سازد. زیرا اولاً خداوند وجود دارد و تمام موجودات به او نیازمندند، ثانیا انسان آزاد آفریده شده است و با حسن اختیار یا سوء اختیار خود راه راست و درست یا نادرست را انتخاب می‌کند. ثالثا همگی در این دنیا به پاداش و سزای عمل خویش نمی‌رسند. پس باید جایی باشد که مردمان پاداش یا سزای رفتار خود را ببینند و گرنه خلقت بیهوده می‌شود.
واقعیت این است که در ورای دلایل متعدد عقلی و نقلی برای قیامت باید اذعان کرد که اصل معاد هم فطرتی آدمیان است. زیرا انسان تمام وجودش از خداست انا لله و در نهایت هم به او باز می‌گردد و انا الیه راجعون این مطلب را آیات و روایات ما تأکید می‌کنند و عقل نیز تأیید می‌نماید، (ر.ج زندگی جاوید یا حیات اخروی و معاد هر دو از استاد مطهری).
برخی از افراد با وجود دلایل متعدد باز از پذیرش این حقایق بدیهی طفره می روند. دلیل این امر را باید در این نکته دانست که آنکه به خدا و قیامت و روز جزا ایمان دارد به صورت طبیعی به خود اجازه نمی‌دهد تا از دستورات دینی سرپیچی کند و خود را موظف به انجام بسیاری از کارها و دوری از بسیاری کارهای دیگر می‌داند. بنابراین برخی برای فرار از مسئولیت‌پذیری، روی به انکار خدا و معاد می‌آورند و هر چه دلیل و برهان نیز برای آنها اقامه شود نمی‌پذیرند. واقعیت این است که آنها مشکل علمی ندارند زیرا مشکل علمی با دلیل و برهان حل می‌شود بلکه مشکل آنها عملی است یعنی می‌خواهند جلویشان باز باشد و هر کاری که خواستند انجام دهند. قرآن به این مسئله در سوره مبارکه روم اشاره دارد. پس از آنکه در آیه 28 با مثالی ساده توحید را تبیین فرمود، درآیه 29 می‌فرماید: بل اتبع الذین ظلموا اهواءهم بغیر علم؛ ولی ظالمان بدون علم و آگاهی، از هوا و هوس‌های خود پیروی می‌کنند).یعنی مشکل منکران خدا یا معاد هوامداری و شهوت‌پرستی است و آنها مشکل علمی ندارد.
قرآن در سوره قیامت پس از آنکه شبهه منکران قیامت درباره حیات پس از مرگ را بازگو کرد و پاسخ فرمود، می‌فرماید بل یرید الانسان لیفجر امامه؛ بلکه انسان می‌خواهد جلویش بازباشد تا تمام عمر گناه کند)، (القیامه: 3 4). یعنی اینها نسبت به قیامت شبهه علمی ندارند، بلکه لجاجت عملی و شهوت عملی دارند. آنها می‌خواهند میدان عملشان باز باشد و کسی و چیزی جلودار آنها نباشد و معاد که عبارت از روز جزا و سؤال و پاسخ است، جلوی آنها را می‌گیرد و به آنها اجازه هر کاری را نمی‌دهد، (المیزان، ج 20،
www.morsalat.com
