الف) منظور از لوح محفوظ مرتبه‌ای از علم الهی است پس خداوند به اعمال آینده ما علم دارد و این علم موجب جبر هم نیست همان‌گونه که علم ما انسان‌ها به این که طبق قاعده روان‌شناسی این شخص در آینده آدم خوبی می‌شود تأثیری در خارج بر آن شخص نمی‌گذارد و سرّ آن این است که علم سببیت و علیت ندارد. هر معلولی تابع علت خود است. مثلاً گرمای آب معلول آتش است و این که من علم دارم این آب در اثر آتش جوش خواهد آمد نقش و اثری بر گرمای آب ندارد پس این مسأله ربطی به پیش‌گویی یا جبر و معقولاتی از این قبیل ندارد.
ب ) آگاهی از عمل دو مرحله دارد، اول در رتبه قبل از انجام اعمال ما است که خداوند و اولیاء الله از آینده خبر دارند و دوم در رتبه بعد یا هم‌زمان انجام کار انسان‌ها است. به طوری که با وجودی که عمل محض انجام می‌شود و دیگران از آن آگاهی پیدا نمی‌کنند ولی آن بزرگواران نسبت به آن اطلاع حاصل می‌نمایند و میزان علم اهل‌بیت(ع) نسبت به انسان‌ها طبق روایات محدود به خداوند است یعنی؛ اگر خداوند بخواهد آنها از هر امری اطلاع پیدا می‌کنند حتی امور شخصی انسان‌ها و اگر خواست خداوند نباشد مسائل شخصی افراد مخفی می‌ماند. البته از آن جا که یکی از شاهدهای روز قیامت معصومین هستند و شاهد باید علم و آگاهی کامل نسبت به آن چه می‌خواهد راجع به او شهادت دهد داشته باشد طبق قاعده باید اهل بیت از همه امور و مسائل انسان‌ها اطلاع داشته باشند.
eporsesh.com
