برای هر انسانی این امکان وجود دارد که می‌تواند به درجات بالای معنوی از جمله اطلاع از لوح محفوظ برسد؛ اما چند نکته را باید در نظر داشت: 1. رسیدن به مقام لوح محفوظ و اطلاع از آن هر چند برای هر انسانی ممکن است؛ ولی امری بسیار مشکل و نیاز به تلاش فراوان و اخلاص کامل است؛ زیرا مقصود از لوح محفوظ (ام الکتاب) همان علم ازلی الاهی است که مقدّرات در آن ثابت و غیر قابل تغییر است.... و عِندَنا کِتابٌ حفیظٌ"؛ و نزد ما کتابی است که همه چیز در آن محفوظ است.[1] یا آیۀ "فی لوح محفوظ"،[2] این آیات دلالت دارند بر این که کتابی است که حافظ اعمال تمام انسان‏ها و غیر آنهاست. در عین حال مشتمل است بر جمیع مشخصات حوادث و خصوصیات اشخاص و تغییراتی که آنها دارند، ولی خودش هیچ تغییر و دگرگونی ندارد. بنا به گفتۀ بسیاری از مفسّران، لوح محفوظ و کتاب مبین یکی هستند. چون منظور از کتاب مبین همان مقام علم پروردگار است؛ یعنی همۀ موجودات در علم بی پایان او ثبت اند و شاهد، آن آیاتی است که می‏گویند: "در زمین و آسمان چیزی به سنگینی ذره از پروردگار تو پوشیده نیست، و هیچ موجودی کوچک تر و بزرگ تر از آن نیست، مگر این که در کتابی مبین هست"؛[3] ، و "هیچ جنبنده‏ای در زمین نیست، مگر این که روزی او بر خداست! او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را می‏داند همه اینها در کتاب آشکاری ثبت است! [در لوح محفوظ، در کتاب علم خدا] "[4] و دلالت می‏کنند که جهان پهناور هستی نیز انعکاسی از این لوح محفوظ است. پس مقصود از لوح محفوظ (ام الکتاب) و کتاب مبین، همان علم ازلی الاهی است که مقدرات در آن ثابت و غیر قابل تغییر است.[5] نتیجه این‌که ادعای اطلاع از لوح محفوظ ادعای بزرگی است و به راحتی نمی‌توان از هر مدعی پذیرفت. 2. ادعای اطلاع از لوح محفوظ در صورت واقعیت داشتن فقط برای خود آن شخص می‌تواند حجیت داشته باشد؛ اما برای دیگران حجیت ندارد؛ مگر این‌که از سوی پیامبر(ص) یا امام(ع) که حجت از جانب خداوند هستند بیان و ادعا شود. [1] . ق، 4. [2] . بروج، 22. [3] . یونس، 61. [4] . هود، 6. [5] . اقتباس از پاسخ 65.
برای هر انسانی این امکان وجود دارد که میتواند به درجات بالای معنوی از جمله اطلاع از لوح محفوظ برسد؛ اما چند نکته را باید در نظر داشت:
1. رسیدن به مقام لوح محفوظ و اطلاع از آن هر چند برای هر انسانی ممکن است؛ ولی امری بسیار مشکل و نیاز به تلاش فراوان و اخلاص کامل است؛ زیرا مقصود از لوح محفوظ (ام الکتاب) همان علم ازلی الاهی است که مقدّرات در آن ثابت و غیر قابل تغییر است.... و عِندَنا کِتابٌ حفیظٌ"؛ و نزد ما کتابی است که همه چیز در آن محفوظ است.[1] یا آیۀ "فی لوح محفوظ"،[2] این آیات دلالت دارند بر این که کتابی است که حافظ اعمال تمام انسانها و غیر آنهاست. در عین حال مشتمل است بر جمیع مشخصات حوادث و خصوصیات اشخاص و تغییراتی که آنها دارند، ولی خودش هیچ تغییر و دگرگونی ندارد. بنا به گفتۀ بسیاری از مفسّران، لوح محفوظ و کتاب مبین یکی هستند. چون منظور از کتاب مبین همان مقام علم پروردگار است؛ یعنی همۀ موجودات در علم بی پایان او ثبت اند و شاهد، آن آیاتی است که میگویند: "در زمین و آسمان چیزی به سنگینی ذره از پروردگار تو پوشیده نیست، و هیچ موجودی کوچک تر و بزرگ تر از آن نیست، مگر این که در کتابی مبین هست"؛[3] ، و "هیچ جنبندهای در زمین نیست، مگر این که روزی او بر خداست! او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را میداند همه اینها در کتاب آشکاری ثبت است! [در لوح محفوظ، در کتاب علم خدا] "[4] و دلالت میکنند که جهان پهناور هستی نیز انعکاسی از این لوح محفوظ است. پس مقصود از لوح محفوظ (ام الکتاب) و کتاب مبین، همان علم ازلی الاهی است که مقدرات در آن ثابت و غیر قابل تغییر است.[5] نتیجه اینکه ادعای اطلاع از لوح محفوظ ادعای بزرگی است و به راحتی نمیتوان از هر مدعی پذیرفت.
2. ادعای اطلاع از لوح محفوظ در صورت واقعیت داشتن فقط برای خود آن شخص میتواند حجیت داشته باشد؛ اما برای دیگران حجیت ندارد؛ مگر اینکه از سوی پیامبر(ص) یا امام(ع) که حجت از جانب خداوند هستند بیان و ادعا شود. [1] . ق، 4. [2] . بروج، 22. [3] . یونس، 61. [4] . هود، 6. [5] . اقتباس از پاسخ 65.
- [سایر] تشخیص اینکه وقایع و حوادث در کدام لوح هستند (لوح محفوظ یا لوح محو و اثبات) با کیست؟
- [سایر] مفهوم بدا، لوح محفوظ کتاب مبین، لوح محو و اثبات، چیست؟
- [سایر] تشخیص اینکه وقایع و حوادث در کدام لوح هستند (لوح محفوظ یا لوح محو و اثبات) با کیست؟
- [سایر] جمیع حوادث مطابق آنچه که در لوح محفوظ ثبت است واقع خواهد شد پس فایده لوح محو و اثبات چیست ؟
- [سایر] آیا لوح محفوظ با عین ثابت ارتباط دارد؟ اگر بله این ارتباط چگونه است؟ و اگر خیر جایگاه لوح محفوظ و همچنین لوح محو و اثبات در کدام مرتبه از عوالم وجودی است؟
- [سایر] اوّلین نوشته بر لوح محفوظ چه بوده است؟
- [سایر] چگونه انسان را مختار بدانیم در حالی می گوییم همه چیز در لوح محفوظ ثبت شده است؟
- [سایر] منظور از لوح محفوظ که اعمال ما در آن به شکل تقدیر غیر حتمی ثبت شده چیست؟
- [سایر] ذکر خداوند در نهان و آشکار چه پیامدی دارد؟
- [سایر] چرا خداوند برای انسان ها دشمن آشکار(شیطان) را آفرید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ریشه درخت همسایه در ملک انسان بیاید، میتواند از آن جلوگیری کند و چنانچه ضرری هم از ریشه درخت به او برسد میتواند از صاحب درخت بگیرد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میتواند بایستد اگر بترسد که به واسطه ایستادن مریض شود یا ضرری به او برسد میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که میتواند بایستد، اگر بترسد که به واسطهی ایستادن مریض شود، یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله خوئی] کسی که میتواند بایستد اگر بترسد که به واسط ایستادن، مریض شود یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند، و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که میتواند بایستد، اگر بترسد که بهسبب ایستادن مریض شود یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که میتواند بایستد اگر بترسد که به واسطه ایستادن مریض شود یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که میتواند بایستد اگر بترسد که به واسطه ایستادن، مریض شود یا ضرری به بدن او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [امام خمینی] کسی که میتواند بایستد اگر بترسد که به واسط? ایستادن مریضشود یا ضرری به او برسد، میتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد، میتواند خوابیده نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که میتواند بایستد ، اگر بترسد که بواسطه ایستادن ، مریض شود یا ضرری به او برسد ، میتواند نشسته نماز بخواند ، و اگر از نشستن هم بترسد ، میتواند خوابیده نماز بخواند .
- [آیت الله سیستانی] اگر صاحب مال برای نگهداری مال خود جائی را معیّن کند ، ولی از گفته او چنین فهمیده شود که آن محل در نظر او خصوصیتی ندارد ، امانت دار میتواند آن را به جای دیگری که مال در آنجا محفوظ تر ، یا مثل محل اولی است ببرد ، و چنانچه مال در آنجا تلف شود ، ضامن نیست .