http://rasekhoon.net

نظر روایات اسلامی راجع به معاد جسمانی - روحانی چیست؟
روایات اسلامی که مُفسِّر قرآن مجیدند، به پیروی از آن، به بیان و تشریح معاد جسمانی - روحانی پرداخته اند.[1] در این جا به چند نمونه از این روایات اشاره می شود: پیامبر اکرم (علیه السلام) می فرمایند: هر بنده ای که وارد بهشت شود، کنار سر و پاهایش دو فرشته ی حورالعین می نشینند و با بهترین صداها برای او آواز می خوانند، منتهی آواز آنها شیطانی نیست، تمجید و تقدیس خداوند است.[2] در صحیح مسلم و بخاری آمده است: قال رسول الله: من قتل نفسه بحدیدة جاء یوم القیامة و حدیدته فی یده یتوجأ بها فی بطنه فی بطن جهنم خالداً مخلداً فیها ابداً؛[3]پیامبر اکرم (علیه السلام)فرمود: کسی که با آهن خودکشی کرده باشد، روز قیامت در حالی که آن آهن را به دست دارد، (وارد می شود و) همان آهن را در شکمش می گذارند و با آن او را به قعر جهنم می فرستند... امیر مؤمنان، سرور معادباوران می فرماید: أخرجهم من ضرائح القبور واوکار الطیور و أوجرة السباع و مطارح المهالک سراعاً الی امره مهطعین الی معاده رعیلا صُمُوتا قیاماً صفوفاً...؛[4] در آن زمان (رستاخیز) آنها را از بیغوله های گور و لانه های پرندگان و جایگاه درندگان و میدان های جنگ بیرون می آورد، با شتاب به سوی فرمان پرودگار روی می آورند و به صورت دسته های خاموش و صفوف ایستاده حاضر می شوند. در جای دیگر می فرماید: واعلموا انّه لیس لهذا الجلد الرقیق صبر علی النار فارحموا نفوسکم؛[5] آگاه باشید این پوست نازک تن، طاقت آتش دوزخ را ندارد، پس بر خویشتن رحم کنید. دلالت این روایت بر وقوع معاد جسمانی - روحانی کاملاً روشن و بی نیاز از توضیح است. آوازه خوانی حوریان، محشور شدن شخص با همان آلت قتاله (آهن)، بیرون آوردن مردگان از صندوق قبرستان ها و خبر از سوختن همین پوست های دنیایی، همه و همه ترسیمگر معاد جسمانی - روحانی هستند. امام صادق (علیه السلام) پیشوای ششم مکتب تشیع در پاسخ ابن ابی العوجا[6] که درباره ی مجازات بدن دوم در قیامت سؤال می کرد، فرمودند: أرایت لو انّ رجلا اخذ لبنة فکرها ثم ردها فی ملبنها فهی هی و هی غیرها؛[7] بدن دوم مانند خشت خشک شده ای است که پس از نرم شدن و مخلوط کردن با آب به صورت اول در می آید. شیخ عباس قمی روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) درباره ی شارب الخمر نقل می کند که فرمود: شراب خوار، با روی سیه، چشمان کبود، دهن کج، و در حالی که آب دهنش جاری و زبانش از پشت سرش بیرون شده است محشور می شود.[8] پی نوشتها: [1]. به قول سیدعبداله شبّر: معاد جسمانی - روحانی گفتار متین و مورد تأیید قرآن و روایات است، عقل نیز همین مطلب را تأیید می کند؛ چون روح و بدن در کسب طاعات و یا معاصی با هم بوده اند. حق الیقین، ج 2، ص 52. [2]. همان. [3]. ابوحامد غزالی، الدرة الفاخرة، ص 33. به نقل از: صحیح مسلم و صحیح بخاری. [4]. نهج البلاغه، ترجمه ی محمد دشتی، خطبه ی 82، بند 11. [5]. همان، خطبه ی 183، بند 15. [6]. عبدالکریم ابن ابی العوجا، زندیق معروف، در دستگاه خلافت عباسی قدرت و نفوذ و در پیروزی منصور بر راوندیه سهم مهمی داشت. مدتی شاگرد حسن بصری بود و بعد مرتد شد. عامل منصور او را اعدام کرد و این امر سبب شهرت او شد؛ وی خود را دارای برتری خاصی می دید، لذا با هر کسی وارد مباحثه نمی شد. موسوی بجنوردی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 2، ص 688. [7]. سید عبدالله شبّر، حق الیقین، ج 2، ص 72. [8]. شیخ عباس قمی، منازل الاخرة، ص 68. منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)
عنوان سوال:

نظر روایات اسلامی راجع به معاد جسمانی - روحانی چیست؟


پاسخ:

روایات اسلامی که مُفسِّر قرآن مجیدند، به پیروی از آن، به بیان و تشریح معاد جسمانی - روحانی پرداخته اند.[1] در این جا به چند نمونه از این روایات اشاره می شود:
پیامبر اکرم (علیه السلام) می فرمایند: هر بنده ای که وارد بهشت شود، کنار سر و پاهایش دو فرشته ی حورالعین می نشینند و با بهترین صداها برای او آواز می خوانند، منتهی آواز آنها شیطانی نیست، تمجید و تقدیس خداوند است.[2]
در صحیح مسلم و بخاری آمده است:
قال رسول الله: من قتل نفسه بحدیدة جاء یوم القیامة و حدیدته فی یده یتوجأ بها فی بطنه فی بطن جهنم خالداً مخلداً فیها ابداً؛[3]پیامبر اکرم (علیه السلام)فرمود: کسی که با آهن خودکشی کرده باشد، روز قیامت در حالی که آن آهن را به دست دارد، (وارد می شود و) همان آهن را در شکمش می گذارند و با آن او را به قعر جهنم می فرستند...
امیر مؤمنان، سرور معادباوران می فرماید:
أخرجهم من ضرائح القبور واوکار الطیور و أوجرة السباع و مطارح المهالک سراعاً الی امره مهطعین الی معاده رعیلا صُمُوتا قیاماً صفوفاً...؛[4] در آن زمان (رستاخیز) آنها را از بیغوله های گور و لانه های پرندگان و جایگاه درندگان و میدان های جنگ بیرون می آورد، با شتاب به سوی فرمان پرودگار روی می آورند و به صورت دسته های خاموش و صفوف ایستاده حاضر می شوند.
در جای دیگر می فرماید:
واعلموا انّه لیس لهذا الجلد الرقیق صبر علی النار فارحموا نفوسکم؛[5] آگاه باشید این پوست نازک تن، طاقت آتش دوزخ را ندارد، پس بر خویشتن رحم کنید.
دلالت این روایت بر وقوع معاد جسمانی - روحانی کاملاً روشن و بی نیاز از توضیح است. آوازه خوانی حوریان، محشور شدن شخص با همان آلت قتاله (آهن)، بیرون آوردن مردگان از صندوق قبرستان ها و خبر از سوختن همین پوست های دنیایی، همه و همه ترسیمگر معاد جسمانی - روحانی هستند.
امام صادق (علیه السلام) پیشوای ششم مکتب تشیع در پاسخ ابن ابی العوجا[6] که درباره ی مجازات بدن دوم در قیامت سؤال می کرد، فرمودند:
أرایت لو انّ رجلا اخذ لبنة فکرها ثم ردها فی ملبنها فهی هی و هی غیرها؛[7] بدن دوم مانند خشت خشک شده ای است که پس از نرم شدن و مخلوط کردن با آب به صورت اول در می آید.
شیخ عباس قمی روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) درباره ی شارب الخمر نقل می کند که فرمود:
شراب خوار، با روی سیه، چشمان کبود، دهن کج، و در حالی که آب دهنش جاری و زبانش از پشت سرش بیرون شده است محشور می شود.[8]
پی نوشتها:
[1]. به قول سیدعبداله شبّر: معاد جسمانی - روحانی گفتار متین و مورد تأیید قرآن و روایات است، عقل نیز همین مطلب را تأیید می کند؛ چون روح و بدن در کسب طاعات و یا معاصی با هم بوده اند. حق الیقین، ج 2، ص 52.
[2]. همان.
[3]. ابوحامد غزالی، الدرة الفاخرة، ص 33. به نقل از: صحیح مسلم و صحیح بخاری.
[4]. نهج البلاغه، ترجمه ی محمد دشتی، خطبه ی 82، بند 11.
[5]. همان، خطبه ی 183، بند 15.
[6]. عبدالکریم ابن ابی العوجا، زندیق معروف، در دستگاه خلافت عباسی قدرت و نفوذ و در پیروزی منصور بر راوندیه سهم مهمی داشت. مدتی شاگرد حسن بصری بود و بعد مرتد شد. عامل منصور او را اعدام کرد و این امر سبب شهرت او شد؛ وی خود را دارای برتری خاصی می دید، لذا با هر کسی وارد مباحثه نمی شد. موسوی بجنوردی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 2، ص 688.
[7]. سید عبدالله شبّر، حق الیقین، ج 2، ص 72.
[8]. شیخ عباس قمی، منازل الاخرة، ص 68.
منبع: آخرین سفر، رحیم لطیفی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1385)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین