برخی از این عوامل، کارهایی است که خود انسان می تواند در زمان حیات خویش انجام دهد و برخی دیگر کارهایی است که دیگران برای انسان انجام می دهند.
در روایات بسیاری مواردی که باعث تخفیف از فشار و عذاب قبر است ذکر شده است که به بعضی از آنها اشاره می شود.
اول- از حضرت امام رضا (ع) منقول است که فرمود بر شما باد به نماز شب، نیست بنده ای که برخیزد آخر شب و بجا آورد هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر و استغفار کند در قنوت وتر هفتاد مرتبه مگر آنکه پناه داده شود از عذاب قبر و از عذاب جهنّم. (1)
دوم- از حضرت رسول اکرم (ص) مروی است: هر که بخواند سوره ی مبارکه ی (تکاثر) را در وقت خواب از عذاب قبر نگه داشته می شود. (2)
سوم- همچنین روایتی از معصوم است که می فرماید: هر که چهار روز از ماه رجب روزه بگیرد و یا دوازده روز از ماه شعبان، از عذاب قبر محفوظ می ماند. (3)
چهارم- شیخ کلینی از حضرت امام محمد باقر (ع) روایت کرده که فرمودند: سوره (ملک) مانعه است یعنی منع می کند از عذاب قبر (4) (چه بالای سر میتی خوانده شود و چه در حال حیات، کسی زیاد تلاوت کند)
پنجم- هر که در نجف اشرف دفن شود از عذاب و فشار قبر ایمن است چرا که از خواص آن تربت شریف آن است که عذاب قبر و حساب منکر و نکیر از کسی که در آن مدفون شود ساقط می شود. (5)
ششم- از حضرت امام صادق (ع) منقول است که هر که بمیرد ما بین زوال روز پنجشنبه تا زوال روز جمعه حق تعالی او را از فشار قبر پناه می دهد. (6).
هفتم- شیخ کفعمی از حضرت رسول اکرم (ص) نقل کرده است که هر کس روزی ده مرتبه این دعا را بخواند خداوند سبحان او را از سکرات مرگ و فشار قبر و صد هزار هول قیامت نجات دهد و نیز از شر شیطان و لشگریان او محفوظ گردد و دینش ادا شود و همّ و غمش زایل گردد. دعای مذکور چنین است:
(اَعدَدتُ لکلِّ هولٍ لا اله لا الله، وَ لکلِّ همٍّ و غَمٍّ ما شاءَ اللهُ، و لکُلِّ نعمَةٍ الحمدُ لله، وَ لکُلِّ رَخاءٍ الشُّکرُلله، و لکُلِّ اعجوبَةٍ سبحان الله، و لکل ذنبٍ استغفرُالله، و لکلّ مصیبَةٍ انّا لله و انا الیه راجعونَ، ضَیق حسبیَ باللهُ و لکُلّ قضاءٍ و قدرٍ توکَّلتُ علی الله، و لکلِّ عدوٍّ اعتصَمتُ بالله، و لکلِّ طاعَةٍ و معصیَّةٍ لا حولَ و لا قُوَّةَ الا بالله العلیِّ العظیم.) (7)
هشتم- روایت شده هر که مداومت کند به خواندن سوره ی مبارکه ی زخرف، خداوند تعالی او را در قبرش از جانوران زمین و نیز از فشار قبر ایمن گرداند. (8)
نهم- روز اول ماه مبارک رجب ده رکعت نماز بخواند که در هر رکعت، یک مرتبه حمد و سه مرتبه توحید بخواند تا از فتنه قبر و عذاب روز قیامت محفوظ بماند.(9)
دهم- شیخ طوسی در مصباح متهجد از رسول اکرم (ص) روایت کرده، هر که در شب جمعه دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت حمد و پانزده مرتبه سوره مبارکه ی زلزال بخواند حق تعالی او را از عذاب قبر و از هواهای روز قیامت ایمن می گرداند. (10)
یازدهم- از دعوات راوندی نقل شده که حضرت رسول (ص) فرمود: هر که نزد میّتی، هنگامی که دفن می شود سه مرتبه این ذکر را بخواند خداوند تعالی از او عذاب را بر می دارد. (11) و آن ذکر عبارت است از (اللهمَّ انی اسئَلک بحقِّ محمدٍ و آل محمدّ اَن لا تُعذِّب هذا المیت).
دوازده- از حضرت امیرالمؤمنین روایت شده هر که در هر جمعه سوره ی نساء را بخواند از فشار قبر ایمن می شود. و همچنین هر که سوره ی (ن و القلم) را در فریضه و یا نافله بخواند حق تعالی او را از فشار قبر پناه دهد. (12)
سیزدهم- از امام محمد باقر (ع) روایت شده که فرمودند: کسی که رکوعش را کامل انجام دهد وحشت قبر نخواهد دید. (13)
چهاردهم- از جمله موارد دیگری که در روایات اشاره به آن شده که سبب تخفیف عذاب قبر و فشار آن است، پرهیز از غیبت و سخن چینی، پرهیز از نجاست ادرار، دوری کردن از خوردن مال یتیم، دوری از گواهی به ناحق، پرهیز از بداخلاقی نسبت به همسر و فرزندان و ضایع نکردن نعمتهای خداوند است. (14)
پانزدهم- از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که فرمودند: سه گروه از زنان عذاب قبر ندارند و در قیامت هم با حضرت زهرا (س) محشور می شوند، زنی که با فقر و تنگدستی همسر خود بسازد، زنی که با بداخلاقی همسر، صبر خود را از دست ندهد و زنی که مهریه خود را به همسرش ببخشد (که بدینوسیله باری را از دوش او برداشته). (15)
شانزدهم- در روایات آمده که زائر قبر امام حسین (ع) از عذاب و فشارهای قبر ایمن است. (16)
پی نوشتها:
1- سفینة البحارة، ج 2، ص 397 ماده قبر.
2- مستدرک الوسایل، ج 1، ص 340- باب 11.
3- اقبال الاعمال، ص 629- به نقل از منازل الاخرة، ص 30.
4- بحارالانوار، ج 92، ص 314.
5- سفینة البحار، ج 2، ص 572 ماده نجف.
6- بحار الانوار، ج 6، ص 22، 243.
7- سفینة البحار، ج 2، ص 397 ماده قبر.
8- سفینة البحار، ج 2، ص 397 ماده قبر.
9- بحارالانوار، ج 82، ص 23، حدیث 10.
10- اقبال الاعمال، ص 656.
11- سفینة البحار، ج 2، ص 397.
12- سفینة البحار، ج 2، ص 397.
13- بحارالانوار.
14- بحارا لانوار و آثارالصادقین، ج 17، ماده 2596، حدیث 1.
15- مواعظ العدیده، ص 75.
16- کامل الزیارات، ص 143،حدیث 3.
منبع: تصویر برزخ و برزخیان در قرآن کریم، فاطمه کریمی، انتشارات جامعه القرآن الکریم
