در روایات گوناگون، اوقات خاصی برای زیارت مردگان توصیه شده است. به عنوان مثال، کسی از امام باقر )ع( درباره‌ی زیارت اهل قبور پرسید: ایشان فرمودند: )چون روز جمعه باشد، آنان را زیارت کن؛ چون هر کس از آنان در ضیق و تنگی باشد، در بین طلوع صبح صادق و طلوع آفتاب گشایش می‌یابد و لذا هر روز در این موقع کسی که به زیارت او رفته باشد، علم و اطلاع پیدا می‌کند...( (وسائل الشیعه، ج 7، ص 415. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 363. الأمالی، شیخ طوسی، ص 688) در مورد این که چرا این اوقات خاص، مثلا روز جمعه، تأکید شده است؟ نمی‌توان دلیل عقلی مشخصی آورد، اما این مقدار هست که ایام، روزها و ساعات، حتما با اعمال تعیین شده، نسبت خاصی دارند. اساسا بسیاری از اعمال دینی، زمان خاص خودشان‌ را دارند و واجب یا مستحب است که در آن زمان‌ها انجام می‌شوند. تعیین زمان فقط به خاطر مرتب و منظم بودن کارها نیست، بلکه آثار خاصی برای آن عمل در آن زمان هست که سبب می‌شود آن زمان خاص برای آن عمل در نظر گرفته شود. این امر نه فقط در وظایف عبادی بلکه در سایر امور عالم طبیعت نیز چنین است. روشنایی روز با کار و فعالیت و آرامش شب با استراحت و راز و نیاز با خدا متناسب است. ظهور و شکوفایی توانایی‌های طبیعی، بازی و سرگرمی، مربوط به دوره‌ی کودکی و نوجوانی است، نه دوره‌ی پیری. این تطابق امور مختلف با زمان، در تمام عالم خلقت مصداق دارد. به عنوان مثال، برای یک نوع ماهی، شب‌های مهتابی زمان ادامه‌ی نسل است. وقتی که قرص کامل ماه، در آسمان ظاهر می‌شود و مد دریا به حداکثر خود می‌رسد، او می‌تواند خود را به نهایی‌ترین پوشش آب در ساحل برساند. در انتهای تلاقی آب و ساحل، در داخل زمین تخم‌گذاری می‌کند و بر می‌گردد. در روزهای دیگر که مد کم‌تر است، تخم‌ها دور از آب دوره‌ی ده روزه‌ای را می‌گذرانند و به بچه ماهی تبدیل می‌شوند. درست همان موقعی که مد دوباره به حداکثر خود می‌رسد، بچه‌ها از تخم بیرون می‌آیند، تنفس در آب را آغاز می‌کنند و همراه با آب به دریا می‌پیوندند. کسی که حرکت این ماهی در مهتاب را بارها مشاهده کرده باشد و علت را نداند، تعجب می‌کند و از خود می‌پرسد که چرا هر وقت مهتاب است ماهی به ساحل حرکت می‌کند؟ آن را یک اتفاق می‌پندارد؛ زیرا نمی‌تواند تصور کند که ارتباطی میان ماهی و دریا و ماه در آسمان باشد. اما اکنون این رابطه برای ما روشن شده است. در برنامه‌های دینی نیز چنین ارتباطهایی هست که علتش را ما نمی‌دانیم. این که صدقه مانع بلا می‌شود، دعای کمیل در شب جمعه خوانده می‌شود، حج در ذی‌الحجه‌ برگزار می‌شود و زیارت اهل قبور در اوقات خاصی مستحب است، همگی از این قبیل است. این‌ها رابطه‌هایی با هم دارند که هنوز بر ما کشف نشده، ولی این دلیل بر انکار آن‌ها نمی‌شود. همان طور در مورد ماهی مذکور نیز کسی که هنوز به واقعیت امر پی نبرده، نمی‌تواند حکم کند که این یک امری تصادفی است. با این توضیح، پاسخ قسمت دوم سؤال نیز معلوم می‌شود. نمی‌توان گفت که روح در آن اوقات در قبر حضور دارد؛ زیرا قبلا گفتیم که به طور کلی مقصود از عالم قبر در احادیث، این قبر خاکی اصطلاحی نیست، بلکه مقصود همان عالم برزخ است. اما با توجه به احادیثی همانند حدیث اول، می‌توان گفت که در اوقات سفارش شده، وضعیت مردگان به گونه‌ای است که زیارت برای آنان مفیدتر است و از این عالم بهره‌ی بیش‌تری می‌برند.
در روایات گوناگون، اوقات خاصی برای زیارت مردگان توصیه شده است. به عنوان مثال، کسی از امام باقر )ع( دربارهی زیارت اهل قبور پرسید: ایشان فرمودند: )چون روز جمعه باشد، آنان را زیارت کن؛ چون هر کس از آنان در ضیق و تنگی باشد، در بین طلوع صبح صادق و طلوع آفتاب گشایش مییابد و لذا هر روز در این موقع کسی که به زیارت او رفته باشد، علم و اطلاع پیدا میکند...( (وسائل الشیعه، ج 7، ص 415. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 363. الأمالی، شیخ طوسی، ص 688) در مورد این که چرا این اوقات خاص، مثلا روز جمعه، تأکید شده است؟ نمیتوان دلیل عقلی مشخصی آورد، اما این مقدار هست که ایام، روزها و ساعات، حتما با اعمال تعیین شده، نسبت خاصی دارند. اساسا بسیاری از اعمال دینی، زمان خاص خودشان را دارند و واجب یا مستحب است که در آن زمانها انجام میشوند. تعیین زمان فقط به خاطر مرتب و منظم بودن کارها نیست، بلکه آثار خاصی برای آن عمل در آن زمان هست که سبب میشود آن زمان خاص برای آن عمل در نظر گرفته شود. این امر نه فقط در وظایف عبادی بلکه در سایر امور عالم طبیعت نیز چنین است. روشنایی روز با کار و فعالیت و آرامش شب با استراحت و راز و نیاز با خدا متناسب است. ظهور و شکوفایی تواناییهای طبیعی، بازی و سرگرمی، مربوط به دورهی کودکی و نوجوانی است، نه دورهی پیری.
این تطابق امور مختلف با زمان، در تمام عالم خلقت مصداق دارد. به عنوان مثال، برای یک نوع ماهی، شبهای مهتابی زمان ادامهی نسل است. وقتی که قرص کامل ماه، در آسمان ظاهر میشود و مد دریا به حداکثر خود میرسد، او میتواند خود را به نهاییترین پوشش آب در ساحل برساند. در انتهای تلاقی آب و ساحل، در داخل زمین تخمگذاری میکند و بر میگردد. در روزهای دیگر که مد کمتر است، تخمها دور از آب دورهی ده روزهای را میگذرانند و به بچه ماهی تبدیل میشوند. درست همان موقعی که مد دوباره به حداکثر خود میرسد، بچهها از تخم بیرون میآیند، تنفس در آب را آغاز میکنند و همراه با آب به دریا میپیوندند.
کسی که حرکت این ماهی در مهتاب را بارها مشاهده کرده باشد و علت را نداند، تعجب میکند و از خود میپرسد که چرا هر وقت مهتاب است ماهی به ساحل حرکت میکند؟ آن را یک اتفاق میپندارد؛ زیرا نمیتواند تصور کند که ارتباطی میان ماهی و دریا و ماه در آسمان باشد. اما اکنون این رابطه برای ما روشن شده است. در برنامههای دینی نیز چنین ارتباطهایی هست که علتش را ما نمیدانیم. این که صدقه مانع بلا میشود، دعای کمیل در شب جمعه خوانده میشود، حج در ذیالحجه
برگزار میشود و زیارت اهل قبور در اوقات خاصی مستحب است، همگی از این قبیل است. اینها رابطههایی با هم دارند که هنوز بر ما کشف نشده، ولی این دلیل بر انکار آنها نمیشود. همان طور در مورد ماهی مذکور نیز کسی که هنوز به واقعیت امر پی نبرده، نمیتواند حکم کند که این یک امری تصادفی است.
با این توضیح، پاسخ قسمت دوم سؤال نیز معلوم میشود. نمیتوان گفت که روح در آن اوقات در قبر حضور دارد؛ زیرا قبلا گفتیم که به طور کلی مقصود از عالم قبر در احادیث، این قبر خاکی اصطلاحی نیست، بلکه مقصود همان عالم برزخ است. اما با توجه به احادیثی همانند حدیث اول، میتوان گفت که در اوقات سفارش شده، وضعیت مردگان به گونهای است که زیارت برای آنان مفیدتر است و از این عالم بهرهی بیشتری میبرند.
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در بعضی مناطق مرسوم است که روز و شب پنج شنبه و جمعه که برای زیارت قبور اموات شان می روند، عطر و گلهای قیمتی و یا غیر قیمتی روی قبر می ریزند. آیا این کار مشروع و درست است؟
- [سایر] اگر بخواهیم با روح اموات خود ارتباط بر قرار کنیم چه باید بکنیم؟
- [آیت الله اردبیلی] برای اهدای ثواب به اموات و شادی روح آنان، بهتر است چه کارهایی انجام شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ایجاد صورت قبر اموات گذشته در قبرستان جدید جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] برای اهداء ثواب کار به اموات و شادی روح آنان چه کارهایی انجام شود ؟
- [سایر] امام خمینی به کدام کاندیداها توصیه به حضور یا عدم حضور در انتخابات کردند؟
- [سایر] طبق روایات اسلامی هر روز چه تعداد از ملائکه، کعبه، قبر پیامبر و قبر امام حسین را زیارت میکنند؟
- [سایر] آیا حدیث یا روایتی برای زیارت قبر والدین وجود دارد، و یا اینکه اگر سر قبر والدین نرویم عاق میشویم؟
- [آیت الله مظاهری] در مواردی که دستور خاصی برای دیه مشخص نشده، تعیین مقدار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبّی مثل زیارت قبر پیغمبر وامامان:، از طرف زندگان اجیر شود و نیز میتواند کار مستحبّی را بدون اجرت از طرف زندگان انجام دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آنر برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام ، از طرف زندگان اجیر شود ، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید .
- [امام خمینی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله سبحانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام) از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله بروجردی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان عَلَیْهمُالسَّلَام از طرف زندگان اجیر شود و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله خوئی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان (علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] نماز خواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است: حمّام، زمین نمکزار، مقابل دری که باز است، در جادّه وخیابان وکوچه اگر برای کسانی که عبور میکنند زحمت نباشد، و چنانچه زحمت باشد حرام ونماز باطل است، مقابل آتش وچراغ، در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد، مقابله چاه وچالهای که محل بول باشد، روبروی عکس ومجسمه چیزی که روح دارد، مگر آن که روی آن پرده بکشند، در اطاقی که جنب در آن باشد، در جایی که عکس باشد اگرچه روبروی نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روی قبر، بین دو قبر، در قبرستان.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نماز خواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است: حمام، زمین نمک زار، مقابل انسان، مقابل دری که باز است، در جاده و خیابان و کوچه اگر برای کسانی که عبور می کنند زحمت نباشد و چنان چه زحمت باشد حرام و نماز باطل است، مقابل آتش و چراغ و در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد، مقابل چاه و گودالی که محل بول باشد، روبروی عکس و مجسمه چیزی که روح دارد مگر آن که روی آن پرده بکشند، در اطاقی که جنب در آن باشد، در جایی که عکس باشد اگر چه روبروی نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روی قبر، بین دو قبر و در قبرستان.