ویژگیهای عالم آخرت را از دیدگاه عقل , شرح دهید ؟
ویژگیهایی جهان آخرت از این قرار است :
الف - نخستین ویژگی آخرت که بخصوص از برهان اول بدست آمد , این است که بایدابدی و جاودانه باشد , زیرا در آن برهان بر امکان حیات ابدی و میل فطری انسان به چنین حیاتی تاکید شده و تحقق آن , مقتضای حکمت الهی دانسته شد و الا وجود میل فطری انسان به حیات ابدی لغو و بیهوده خواهد بود و خداوند متعال از خلق چیز لغوو بیهوده منزه است . ب - ویژگی دیگری که از هر دو برهان بدست می آید و در ذیل برهان اول ( حکمت )اشاره شد , این است که باید نظام عالم آخرت به گونه ای باشد که نعمت و رحمت خالص و بدون شائبه رنج و زحمت , در آن تحقق یابد تا کسانی که به اوج کمال انسانی رسیده اند و هیچ گونه آلودگی به گناه و انحرافی پیدا نکرده اند از چنین سعادتی برخوردار شوند , بر خلاف دنیا که چنین سعادت مطلقی را ممکن نمی سازد , بلکه سعادتهای دنیانسبی و منسوب به سختیها و رنجهاست . ج - ویژگی سوم این است که باید جهان آخرت , دست کم دارای دو بخش مجزا برای رحمت و عذاب باشد تا نیکوکاران و تبهکاران از یکدیگر تفکیک شوند و هر کدام به نتیجه اعمال خودشان برسند و این دو بخش همان است که در لسان شرع به نام بهشت و دوزخ نامیده می شود . د - ویژگی چهارم که بخصوص از برهان عدالت به دست می آید , این است که جهان آخرت باید از چنان وسعتی برخوردار باشد که گنجایش پاداش و کیفر همه انسانها را باهرگونه عمل نیک و بدی داشته باشد و مثلا اگر کسی میلیونها انسان را بناحق به قتل رسانیده است , امکان کیفر او در آن باشد و متقابلا اگر کسی وسیله حیات میلیونهانفر را فراهم کرده است , پاداش درخوری برای وی ممکن باشد . ه - ویژگی بسیار مهم دیگری که از همین برهان عدالت بدست می آید این است که بایدجهان آخرت دار جزاء باشد نه دار تکلیف . توضیح آنکه : زندگی دنیا به گونه ای است که انسان میلها و رغبتهای متضاد و متزاحم پیدا می کند و همواره بر سردوراههایی واقع می شود که ناچار است یکی از آنها را انتخاب کند و همین امر ,زمینه تکلیف را فراهم می سازد و تکلیفی که تا آخرین لحظات عمرش ادامه می یابد وحکمت و عدالت الهی اقتضاء دارد که عمل کنندگان به تکالیف , به پاداش شایسته وسرپیچی کنندگان , به کیفر درخوری برسند , اکنون اگر فرض کنیم که همین زمینه های تکلیف و مجال گزینش راه , در عالم آخرت هم فراهم باشد , مقتضای رحمت وجود وفیاضیت الهی , آن است که مانع انجام تکلیف و انتخاب راه نشود . و بدین ترتیب عالم دیگری برای پاداش و کیفر لازم می شود و در حقیقت عالمی که آن را آخرت فرض کرده بودیم دنیای دیگری به حساب می آید , و عالم آخرت حقیقی , همان عالم آخرین و نهائی خواهد بود که دیگر جای تکلیف و آزمایش و زمینه آن دو ( یعنی تضادو تزاحم خواسته ها ) نباشد . و از همین جا یکی از فرقهای مهم بین دنیا و آخرت روشن می شود . یعنی عالم دنیا عالمی است که زمینه انتخاب و گزینش و آزمایش دارد و عالم آخرت عالمی است که تنها سرای تحقق پاداشها و کیفرها و نتایج ابدی اعمال نیک و بدی است که در دنیا انجام گرفته است . و ان الیوم عمل و لا حساب وغداحساب و لا عمل ( نهج البلاغه / خطبه 42 )ترجمه : همانا امروز ( دنیا ) روز عمل است بدون حساب و فردا ( آخرت ) روز حساب است بدون عمل .
منبع: آموزش عقاید، آیت الله محمد تقی مصباح یزدی
عنوان سوال:
ویژگیهای عالم آخرت را از دیدگاه عقل , شرح دهید ؟
پاسخ:
ویژگیهایی جهان آخرت از این قرار است :
الف - نخستین ویژگی آخرت که بخصوص از برهان اول بدست آمد , این است که بایدابدی و جاودانه باشد , زیرا در آن برهان بر امکان حیات ابدی و میل فطری انسان به چنین حیاتی تاکید شده و تحقق آن , مقتضای حکمت الهی دانسته شد و الا وجود میل فطری انسان به حیات ابدی لغو و بیهوده خواهد بود و خداوند متعال از خلق چیز لغوو بیهوده منزه است . ب - ویژگی دیگری که از هر دو برهان بدست می آید و در ذیل برهان اول ( حکمت )اشاره شد , این است که باید نظام عالم آخرت به گونه ای باشد که نعمت و رحمت خالص و بدون شائبه رنج و زحمت , در آن تحقق یابد تا کسانی که به اوج کمال انسانی رسیده اند و هیچ گونه آلودگی به گناه و انحرافی پیدا نکرده اند از چنین سعادتی برخوردار شوند , بر خلاف دنیا که چنین سعادت مطلقی را ممکن نمی سازد , بلکه سعادتهای دنیانسبی و منسوب به سختیها و رنجهاست . ج - ویژگی سوم این است که باید جهان آخرت , دست کم دارای دو بخش مجزا برای رحمت و عذاب باشد تا نیکوکاران و تبهکاران از یکدیگر تفکیک شوند و هر کدام به نتیجه اعمال خودشان برسند و این دو بخش همان است که در لسان شرع به نام بهشت و دوزخ نامیده می شود . د - ویژگی چهارم که بخصوص از برهان عدالت به دست می آید , این است که جهان آخرت باید از چنان وسعتی برخوردار باشد که گنجایش پاداش و کیفر همه انسانها را باهرگونه عمل نیک و بدی داشته باشد و مثلا اگر کسی میلیونها انسان را بناحق به قتل رسانیده است , امکان کیفر او در آن باشد و متقابلا اگر کسی وسیله حیات میلیونهانفر را فراهم کرده است , پاداش درخوری برای وی ممکن باشد . ه - ویژگی بسیار مهم دیگری که از همین برهان عدالت بدست می آید این است که بایدجهان آخرت دار جزاء باشد نه دار تکلیف . توضیح آنکه : زندگی دنیا به گونه ای است که انسان میلها و رغبتهای متضاد و متزاحم پیدا می کند و همواره بر سردوراههایی واقع می شود که ناچار است یکی از آنها را انتخاب کند و همین امر ,زمینه تکلیف را فراهم می سازد و تکلیفی که تا آخرین لحظات عمرش ادامه می یابد وحکمت و عدالت الهی اقتضاء دارد که عمل کنندگان به تکالیف , به پاداش شایسته وسرپیچی کنندگان , به کیفر درخوری برسند , اکنون اگر فرض کنیم که همین زمینه های تکلیف و مجال گزینش راه , در عالم آخرت هم فراهم باشد , مقتضای رحمت وجود وفیاضیت الهی , آن است که مانع انجام تکلیف و انتخاب راه نشود . و بدین ترتیب عالم دیگری برای پاداش و کیفر لازم می شود و در حقیقت عالمی که آن را آخرت فرض کرده بودیم دنیای دیگری به حساب می آید , و عالم آخرت حقیقی , همان عالم آخرین و نهائی خواهد بود که دیگر جای تکلیف و آزمایش و زمینه آن دو ( یعنی تضادو تزاحم خواسته ها ) نباشد . و از همین جا یکی از فرقهای مهم بین دنیا و آخرت روشن می شود . یعنی عالم دنیا عالمی است که زمینه انتخاب و گزینش و آزمایش دارد و عالم آخرت عالمی است که تنها سرای تحقق پاداشها و کیفرها و نتایج ابدی اعمال نیک و بدی است که در دنیا انجام گرفته است . و ان الیوم عمل و لا حساب وغداحساب و لا عمل ( نهج البلاغه / خطبه 42 )ترجمه : همانا امروز ( دنیا ) روز عمل است بدون حساب و فردا ( آخرت ) روز حساب است بدون عمل .
منبع: آموزش عقاید، آیت الله محمد تقی مصباح یزدی
