شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: (وَفی إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله (فاطمه زهرا علیها السلام) برای من، اسوه و الگویی نیکو است.)[1]
شرح حدیث:
شیخ طوسی(رحمه الله)، در کتاب الغیبة خویش، قصّه ی مشاجره ی ابن ابی غانم قزوینی با جماعتی از شیعه درباره ی امر جانشینی امام عسکری(علیه السلام) را نقل کرده است. ابن ابی غانم، به جانشینی برای حضرت امام عسکری(علیه السلام) اعتقادی نداشت. عدّه ای از شیعیان نامه ای به حضرت می نویسند و در آن مشاجره ای را که میان ابن ابی غانم و جماعت شیعه ایجاد شد، یادآور می شوند.
حضرت، در جواب نامه، به خطّ مبارک خود، بعد از دعا برای عافیت شیعیان از ضلالت و فتنه ها و درخواست روح یقین و عاقبت به خیری آنان و تذکر به اموری چند، می فرماید:
فاطمه ی زهرا، دختر رسول خدا، برای من، در این مسئله، الگوی خوبی است.
در این که حضرت کدام گفتار یا رفتار حضرت زهرا(علیها السلام) را سرمشق خویش قرار داده اند، احتمال های مختلفی بیان شده است. که در این جا به سه مورد از آن ها اشاره می شود:
1. حضرت زهرا(علیها السلام) تا پایان عمر شریفش، با هیچ حاکم ظالمی بیعت نکرد. حضرت مهدی(علیه السلام) هم بیعت هیچ سلطان ستمگری را بر گردن ندارد.
2. شأن صدور این نامه این است که برخی از شیعیان، امامت ایشان را نپذیرفته اند. حضرت می فرمایند:
اگر می توانستم و مُجاز بودم، آن چنان می کردم که حق بر شما کاملاً آشکار شود به گونه ای که هیچ شکّی برای شما باقی نماند؛ ولی مقتدای من حضرت زهرا(علیها السلام) است. ایشان، با این که حق حکومت از حضرت علی(علیه السلام) سلب شد، هیچ گاه برای بازگرداندن خلافت، از اسباب غیرعادی استفاده نکرد. من نیز از ایشان پیروی می کنم، و برای احقاق حقّم در این دوران، راه های غیرعادی را نمی پیمایم.
3. حضرت در پاسخ نامه فرموده است:
اگر علاقه و اشتیاق فراوان ما به هدایت و دست گیری از شما نبود، به سبب ظلم هایی که دیده ایم از شما مردمان روی گردان می شدیم.
حضرت، با اشاره به حضرت زهرا(علیها السلام) می خواهند بفرمایند، همان طوری که اذیت و آزاری که دشمنان نسبت به حضرت فاطمه(علیها السلام) روا داشتند و سکوتی که مسلمانان پیشه کردند، هیچ کدام سبب نشد که ایشان از دعا برای مسلمانان دست بکشد، بلکه دیگران را بر خود مقدم می داشت، من نیز این ظلم ها و انکارها را تحمّل می کنم و از دل سوزی و راهنمایی و دعا و ... برای شما، چیزی فرو نمی گذارم.
پی نوشت:
[1]. الغیبة طوسی، ص286، ح245 ؛ احتجاج، ج2، ص279 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص180، ح9.
منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدی(علیه السلام)، علی اصغر رضوانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).
