همه پیروان ادیان الهی و برخی از پیروان غیر ادیان الهی عقیده دارند که در یک عصر بحرانی جهان که فساد و ظلم بیداد می کند، نجات دهنده بزرگ و مصلح جهانی ظهور می کند و اوضاع آشفته جهان را اصلاح نموده و عدل را گسترش می دهد.(1) گرچه در این که مصلح جهانی کیست، دارای چه ویژگی هایی است، نام او چیست و منسوب به کدام ملت و دین است، اختلاف نظر دارند.(2) هر ملتی او را با لقب مخصوص و ویژگی هایی می شناخته و او را از خودشان می دانند. زرتشتیان او را ایرانی و از پیروان زرتشت می دانند.(3) جهودان، از بنی اسرائیل و عیسویان او را مسیح موعود می خوانند.
در این جا به برخی از ادیان اشاره می شود که در آنها از مصلح جهانی سخن گفته شده است:
1 - آیین زرتشت
در آیین زرتشت سه منجی به نام های هوشیذر، هوشیذر ما و سوشیانس (نجات دهنده مرگ) از نسل زرتشت مطرح است. گویند: آنان پس از دیگری جهان را پر از عدل خواهند کرد. از جمله، مهمترین آنان، آخرین ایشان است که او را سوشیانس پیروز گر می خوانند(4) که پس از ظهور، دین را به جهان رواج خواهد داد؛ فقر و تنگدستی را ریشه کن کرده و مردم جهان را هم فکر، هم گفتار و هم کردار میگرداند.(5)
2 - آیین هندی
در آیین هندو نیز از نجات دهنده و موعود، به نام آواتا سخن به میان آمده و در منابع هندوها در کتاب اوپانیشا مطرح شده است.(6) مظهر ویشنو (مظهر دهم) که در انقضای کلی یا عصر آهن، سوار بر اسب سفید ظاهر می شود، درحالی که شمشیر برهنه درخشانی به صورت ستاره دنباله دار در دست دارد. شریران را تماماً هلاک می سازد و خلقت را از نو تجدید می کند و پاکی را رجعت خواهد داد. مظهر دهم در انقضای عالم ظهور خواهد کرد.(7) در یکی از کتاب های دیگر هندوها آمده است: گردش دنیا به پادشاه عادلی در آخرالزمان تمام شود که پیشوای ملائکه و پریان و آدمیان باشد. حق همراه او است و آنچه در دریاها و کوه‌ها پنهان شده باشد، همه را به دست می آورد. از آسمان‌ها و زمین، آنچه باشد، خبر دهد و از او کسی بزرگتر به دنیا نیاید.(8) در آیین بودایی که یکی از شاخه های کشین هندویی است، مسئله انتظار مطرح شده و شخصیت مورد انتظار بودای پنجم می باشد.(9)
3 - آیین یهود
در آیین یهود نیز از شخص موعود سخن گفته شده است. گر چه یهودیان در این که موعود کیست، اختلاف نظر دارند. چون یهودیان به حضرت مسیح ایمان نیاورده اند، موعود آنان هنوز ظهور نکرده است. با این حساب انتظار در یهودیت کیفیت ویژه می یابد، ولی آنچه یهودیان بر آن اتفاق دارند، خروج شخص در آخر زمان است که کوکب افروز می باشد و روی زمین را به نور رب کریم روشن می گرداند... یهودیان به انتظار او زمان می گذارنند.(10) موعود کسی است که به عدالت داوری کند و مظلومان زمین را به راستی حکم راند و گرگ با بره سکونت کرده و پلنگ با بزغاله خوابد... در تمام کوه مقدس، ضرر و فسادی دیده نشود؛ زیرا جهان از معرفت خداوند پر خواهد شد.(11)
4 - آیین مسیحیت
مسیحیان نیز در انتظار مصلح جهانی هستند و اگر چه باور دارند که او حضرت عیسی مسیح (ع) است که از آسمان نزول کرده و جهان را پر از عدل خواهد کرد.(12) در انجیل مرقس آمده است: پس بیدار باشید، زیرا نمی دانید در چه وقت صاحب خانه می آید، در شام، یا نیمه شب، یا بانگ خروس، یا صبح! مبادا ناگهان آمده، شما را خفته یابد!.(13)
5 - آیین اسلام
همان طور که می دانید و اشاره کرده اید، یکی از مسایل بسیار مهمی که در اسلام نیز بدان پرداخته شده، مصلح جهانی است. ما شیعیان عقیده داریم که مصلح جهانی امام زمان (عج) است که در آیات (14) و روایات(15) بدو اشاره شده است.
امام زمان (عج) همان مهدی (ع) است که جهان را پر از عدل و داد می کند، همان گونه که پر از ظلم شده است.(16) اعتقاد به مهدی (عج) از بدیهات تفکر شیعی است. اندیشمندان اهل سنت نیز باور دارند که جهان در انتظار حضرت مهدی (عج) است.
ابن ابی الحدید که از عالمان اهل سنت است می گوید:
میان همه فرقه های مسلمان اتفاق قطعی است که عمر دنیا به پایان نمی رسد، مگر پس از ظهور مهدی (عج)(17)
از آنچه گذشت می توان نتیجه گرفت که همه ادیان الهی و برخی ادیان غیر الهی در خصوص مصلح جهانی اتفاق نظر دارند؛ ولی نمی توان قضاوت نمود که مقصود آنان از مصلح جهانی امام زمان (ع) می باشد که در اسلام بدو اشاره شده است. گرچه برخی از نشانه ها و مشخصاتی که در سایر ادیان برای مصلح جهانی ذکر شده، درباره امام زمان (ع) نیز هم‌خوان است.(18)
با توجه به این که بشارت به ظهور مصلح جهانی در ادیان الهی بیان شده و مسئله ظهور حضرت مهدی (عج) در ادیان الهی، پیش از تحریف‌شان وجود داشته، مصلح تمام ادیان الهی، مهدی موعود است و مقصود دینشان همین است، اما پیروان آنها در تطبیق و تعیین مصداق به خطا رفته اند.
پی نوشتها:
1 - ابراهیم امینی، دادگستر جهان، ص 76.
2 - همان؛ فریده گل محمدی آرمان، رسالت جهانی حضرت مهدی، ص 98 به بعد.
3 - ابراهیم امینی، همان.
4 - جاماسب نامه، ص 121، به نقل از فریده گل محمدی، همان، ص 99.
5 - همان؛ ادیان و مهدویت، ص 19.
6 - کتاب اوپانیشاد، ص 737.
7 - معارف اسلامی در جهان معاصر، ص 245.
8 - ادیان و مهدویت، ص 19.
9 - رسالت جهانی مهدی(عج) ص 103 - 104.
10 - ترجمه الملل و النحل، ج1، ص 312.
11 - رسالت جهانی مهدی، ص 106.
12 - رسالت جهانی مهدی(عج)، ص 109.
13 - انجیل مرقس، با اقتباس از رسالت جهانی مهدی(ع) ص 109.
14 - قصص، آیه 5.
15 - بحارالانوار، ج51، ص 67 به بعد.
16 - المهدی موعود، ج2، ص 72؛ کتاب الغیبة نعمانی، ص 425.
17 - منتخب الاثر، ص 11 به بعد.
18 - ابراهیم امینی، دادگستر جهان 76 - 77.
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام
