از آیه 71 سوره اسراء، چگونه برای اثبات وجود امام زمان (عج) استفاده می‌شود؟

خداوند متعال در سوره اسراء می فرماید: (یوم ندعوا کل اناس باءمامهم فمن اوتی کتابه بیمینه فاولئک یقروؤن کتابهم و لا یظلمون فتیلا(1)؛ روزی که هر گروهی را به توسط امامشان می‌خوانیم کسانی که نامه عمل‌شان به دست راست‌شان داده شود، آن را با شادی و سرور می‌خوانند و به قدر رشته شکاف هسته خرمایی به آنان ستم نمی شود.)
مفاد آیه این است که از هر کس در روز قیامت، از امام به حق سؤال می‌شود، اگر معترف و معتقد به آن بوده رستگار خواهد شد و نامه عملش را به دست راست او می‌دهند. لذا باید در هر زمانی امامی واجب الاطاعة وجود داشته باشد. امامی که بدون معرفت و متابعت از او فلاح و رستگاری هرگز در قیامت برای انسان نخواهد بود و لذا در روایات می خوانیم که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: (من مات لا یعرف امامه مات میتة جاهلیة(2)؛ هر کس بمیرد در حالی که امامش را نشناخته به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.)
از آنجا که وظیفه هر شخصی متابعت از حق و حقیقت است پس باید در هر زمانی امام به حق و حقیقت موجود باشد تا مردم با اراده و اختیار او را به عنوان رهبر خود برگزینند و با پیروی از او از جمله اصحاب یمین گردند.
از آنجا که (لوح محفوظ) یکی است و اختصاص به طایفه‌ای دون طایفه‌ای دیگر ندارد لذا نمی توان لفظ (امامهم) در آیه را حمل بر لوح محفوظ نمود.
و نیز ممکن نیست که مقصود به کلمه (امام) در آیه، کتاب هر قوم باشد زیرا آیه شامل همه انسان‌ها از اول خلقت تا آخر خلقت است در حالی که اولین کتاب مشتمل بر شریعت، کتاب نوح است و قبل از او کتابی این چنین بر مردم نازل نشده است.
سیوطی به سندش از رسول خدا صلی الله علیه و آله در ذیل آیه فوق نقل کرده که حضرت فرمود: (یدعی کل قوم بامام زمانهم و کتاب ربهم و سنة نبیهم(3)؛ هر قومی به امام زمانش و کتاب پروردگارش و سنت پیامبرش محشور خواهد شد.)
و نیز از ابن عباس نقل کرده که مقصود به امام در آیه شریفه فوق امام هدایت و امام ضلالت است. (4)
کلینی از امام باقر علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: (لما نزلت هذه الآیة: (یوم ندعو کل اناس بامامهم) قال المسلمون یا رسول الله! اءلست امام الناس کلهم اجمعین؟ قال: فقال رسول الله صلی الله علیه و آله: اءنا رسول الله الی الناس اجمعین ولکن سیکون من بعدی ائمة علی الناس من الله من اهل بیتی یقومون فی الناس ‌ فیکذبون(5)؛ زمانی که آیه (یوم ندعو کل اناس بامامهم) نازل شد، مسلمانان عرض ‌کردند: ای رسول خدا آیا شما امام همه مردم نیستی. حضرت فرمود: من فرستاده خدا به سوی همه مردمم ولی زود است که بعد از من امامانی از اهل بیتم بیایند، آنان در بین مردم قیام خواهند نمود ولی تکذیب می شوند ...)
بشر بن غالب از امام صادق علیه السلام درباره آیه (یوم ندعو ...) سؤ ال کرد، حضرت فرمود: (امام دعا الی هدی فاجابوه، و امام دعا الی ضلالة فاجابوا الیها، هولاء فی الجنة و هولاء فی النار و هو قوله عزوجل: فریق فی الجنة و فریق فی السعیر(6)؛ امامی است که مردم را به هدایت دعوت کرده و مردم نیز او را اجابت نموده‌اند. و امامی است که مردم را به ضلالت دعوت کرده و او را اجابت نموده‌اند. آنان در بهشت و اینان در دوزخند. و این است قول خداوند عزوجل است: فریق فی الجنة و فریق فی السعیر).

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره اسراء، آیه 71.
2- کافی، ج 2، ص 19.
3- درالمنثور، ج 4، ص 194.
4- درالمنثور، ج 4، ص 194.
5- کافی، ج 1، ص 215.
6- بحارالانوار، ج 44، ص 313 ؛ تفسیر کنزالدقائق، ج 5، ص 569.

منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران