سخن راندن از شخصیتی همچون امام حسن مجتبی علیه السلام کاری است که از عهده یک جواب یا یک کتاب و یا حتی هزاران کتاب بر نمی آید با این حال به ذکر چند جمله مختصر از دریای بزرگ زندگانی ایشان می پردازیم:
تولد و کودکی:
امام حسن (علیه السلام) فرزند امیر مؤمنان علی بن ابیطالب و مادرش مهتر زنان فاطمه زهرا دختر پیامبر خدا (صلی الله علیه واله) است.امام حسن (علیه السلام) در شب نیمه ماه رمضان سال سوم هجرت در مدینه تولد یافت .وی نخستین پسری بود که خداوند متعال به خانواده علی و فاطمه عنایت کرد.رسول اکرم (صلی الله علیه واله) بلا فاصله پس از ولادتش ، او را گرفت و در گوش چپش اقامه گفت .سپس برای او بار گوسفندی قربانی کرد، سرش را تراشید و هموزن موی سرش -که یک درم و چیزی افزون بود - نقره به مستمندان داد.
امام حسن هفت سال و خرده ای زمان جد بزرگوارش را درک نمود و در آغوش مهر آن حضرت بسر برد و پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه واله) که با رحلت حضرت فاطمه دوماه یا سه ماه بیشتر فاصله نداشت ، تحت تربیت پدر بزرگوار خود قرار گرفت .امام حسن (علیه السلام) پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت ، به امامت رسید و مقام خلافت ظاهری را نیز در اختیار گرفت، و نزدیک به شش ماه به اداره امور مسلمین پرداخت.
کمالات انسانی:
امام حسن (علیه السلام) در کمالات انسانی یادگار پدر و نمونه کامل جد بزرگوار خود بود . تا پیغمبر (صلی الله علیه واله) زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جای داشتند، گاهی آنان را بر دوش خود سوار می کرد و می بوسید و می بویید. از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه واله) روایت کرده اند که درباره امام حسن و امام حسین (علیه السلام) می فرمود: این دو فرزند من ، امام هستند خواه برخیزند و خواه بنشینند ( کنایه از این که در هر حال امام و پیشوایند ).امام حسن (علیه السلام) بیست و پنج بار حج کرد، پیاده ، درحالی که اسبها نجیب را با او یدک می کشیدند.
فریاد رس محرومان :
در آیین اسلام، ثروتمندان، مسئولیت سنگینی در برابر مستمندان و تهیدستان اجتماع به عهده دارند و به حکم پیوندهای عمیق معنوی و رشته های برادری دینی که در میان مسلمانان بر قرار است، باید همواره در تامین نیازمندیهای محرومان اجتماع کوشا باشند.
پیشوای دوم، نه تنها از نظر علم، تقوی، زهد و عبادت، مقامی برگزیده و ممتاز داشت، بلکه از لحاظ بذل و بخشش و دستگیری از بیچارگان و درماندگان نیز در عصر خود زبانزد خاص و عام بود. وجود گرامی آن حضرت آرام بخش دلهای دردمند، پناهگاه مستمندان و تهیدستان، و نقطه امید درماندگان بود. هیچ فقیری از در خانه آن حضرت دست خالی برنمی گشت. هیچ آزرده دلی شرح پریشانی خود را نزد آن بزرگوار بازگو نمی کرد، جز آنکه مرهمی بر دل آزرده او نهاده می شد. گاه پیش از آنکه مستمندی اظهار احتیاج کند و عرق شرم بریزد، احتیاج او را برطرف می ساخت و اجازه نمی داد رنج و مذلت سؤال را بر خود هموار سازد ! (سیوطی) در تاریخ خود می نویسد: (حسن بن علی) دارای امتیازات اخلاقی و فضائل انسانی فراوان بود، او شخصیتی بزرگوار، بردبار، باوقار، متین، سخی و بخشنده، و مورد ستایش مردم بود.(1)
شهادت امام:
در تاریخ نقل شده که معاویه، مروان بن حکم را مأمور کرد که جعده دختر (اشعث بن قیس کندی) را که یکی از همسران امام حسن علیه السلام بود بر مسموم نمودن آن حضرت وادار سازد و با او عهد کند که اگر حسن از دنیا رفت وی را به همسری یزید در آورد و صد هزار درهم نیز به او بدهد .(اشعث بن قیس) همان منافق معروفی است که پس از قبول اسلام، بوضع رسوا و فضاحتباری مرتد گشته و سپس باز جبر اوضاع و احوال، او را به اسلام کشانیده بود و جعده بحکم انتساب به چنین عنصر پلیدی، روحا از هر کسی به قبول این معامله ی ننگین نزدیکتر بود .
امام جعفربن محمد صادق فرمود: اشعث در خون امیرالمؤمنین علیه السلام شرکت داشت، دخترش، حسن را مسموم کرد و پسرش محمد دست به خون حسین آلود .
و بدین ترتیب، منظور معاویه جامه ی عمل پوشید با این عمل، سرنوشت امتی تغییر یافت و بدبختی و تباهی آن را فرا گرفت و خود معاویه و اعقاب او نیز برای همیشه دچار انتقام و خون ریزی و آشوب شدند .و بالاخره با این عمل، آخرین سطر و آخرین فراز قرار داد صلح نیز بدست معاویه نقض شد .و امام حسن علیه السلام در آخرین لحظات زندگی درباره ی او چنین فرمود: جامش لبالب شد و به آرزویش نائل آمد، بخدا به وعده هایش وفا نکرد و در گفته هایش راست نگفت (2)
پی نوشتها :
1- کان الحسن رضی الله عنه له مناقب کثیره: سیدا، حلیما، ذاسکینة و وقار وحشمة، جوادا، ممدوحا...(تاریخ الخلفا، ط 3، بغداد، مکتبه المثنی، 1383 ه.ق، ص 189)
2- تاریخ مسعودی ( حاشیه ی ابن اثیر، ج 6 ص 55-56 )
منبع:سایت انوار طاها
