در طول جنگ تحمیلی، شیوه‌ ها و ابزارهای تبلیغاتی ایران قوی ‌تر بود یا عراق؟ چرا؟
در مقایسه با عراق، ایران از نظر کمی و کیفی تبلیغاتش برای رزمندگان در جبهه‌ها بیشتر بود . اما باید در نظر داشت، عراق در طول جنگ تنها نبود و عرصه‌ی تبلیغات آن، تنها عرصه‌ی داخل کشور عراق نبود. مشکل کشور ایران از نظر شیوه و ابزارهای تبلیغی در داخل نبود، بلکه از جنبه‌ی تبلیغاتی و اطلاع رسانی بیشترین مشکل در خارج از کشور و در سطح بین‌المللی بود؛ یعنی نقطه ضعف ما در جنگ، در خارج از کشور بود. زیرا ابزارهایی که در اختیار داشتیم فقط خبر گزاری جمهوری اسلامی بود که می‌توانست خبرهای مربوط به جنگ را به خبر گزاری‌های متعدد خارجی گزارش کند. اما خبر گزاری جمهوری اسلامی و میزان خبری که مخابره می‌کرد در مقایسه با خبر گزاری‌های بزرگ و متعدد در جهان و میزان خبری که آنها در دقیقه تولید می‌کردند و عمدتا به نفع عراق موضع‌گیری می‌کردند، قابل رقابت نبود و پوشش خبری ما در مقایسه با دشمن بسیار محدود بود. لیکن در داخل کشور، چون اکثر مردم ایران جنگ را فهمیده بودند و آن را یک وظیفه و تکلیف برای خود می‌دانستند، از نظر حضور و پشتیبانی معنوی و مادی از جبهه‌های جنگ مشکل اساسی بروز نمی‌کرد. عراق این موضوع را به شیوه‌ای دیگر مدیریت می‌کرد. رژیم عراق این مشکل را در داخل به وسیله‌ی سیستم پلیسی و نظامی خشن حل کرده بود و با خفقان حاکم بر کشور و اعزام‌های اجباری و سایر ترفندها، این ضعف را پوشش داده بود. یعنی ادامه‌ی جنگ در عراق، حاصل تبلیغات و تأثیر آن در داخل عراق نبود بلکه آنها بدون تکیه بر امکانات نظامی خویش در این زمینه ضعف داشتند، لیکن به جبر نظامی و جبر بسته‌ی پلیسی و خفقان شدید، این مسئله را حل کرده بودند. اما از نظر بین‌المللی، موقعیت عراق بهتر بود، زیرا رسانه‌های بین‌المللی عمدتا متأثر از کشورها و قدرت‌های بزرگی بودند که در آن موقعیت بیشترین حمایت را از عراق می‌کردند. اوضاع ایران در داخل بهتر از خارج بود، البته نه به این مفهوم که در داخل نیز شرایط مطلوب را داشت. یقینا در داخل نیز ضعف‌های زیادی از نظر تبلیغی وجود داشت. کما اینکه اگر مسئله تبلیغات در طول جنگ و به عنوان مثال روند اعزام به جبهه‌ها بررسی شود، مشاهده می‌گردد که هر چه ایران به اواخر جنگ نزدیک می‌شد، از تعداد داوطلبان اعزام به جبهه‌ها کاسته می‌شد که یکی از علل آن ضعف سیستم و شیوه‌ های تبلیغی کشور و همچنین آثار تبلیغات گسترده‌ی بیگانگان بود و قطعا علل متعدد دیگری نیز در آن نقش داشتند. لذا در داخل نیز تا رسیدن به وضع مطلوب، فاصله‌ی زیادی داشتیم. در سطح بین‌المللی، عراق قوی‌تر بود، چرا که سیستم تبلیغاتی دشمن به وسیله سیستم‌های تبلیغاتی دولت‌های بزرگ حامی از او مثل آمریکا حمایت می‌شد. به هر حال، در نظام دو قطبی آن زمان - که شوروی و به ویژه آمریکا بر رسانه‌های عمده‌ی بین‌المللی چون سازمان‌های خبر گزاری تاس، آسوشتیتدپرس و یونایتدپرس اشراف داشتند - اکثر این خبر گزاری‌ها به این دو بلوک وصل بودند و از آنها خط می‌گرفتند ؛ در آن موقعیت، چون ایران با نظام غیر عادلانه بین‌الملل مشکل داشت و آنها اساس می‌کردند که اصرار ایران بر تداوم جنگ به نوعی مقابله با آن نظام بین‌المللی است، لذا اخبار عراقی‌ها را بیشتر پوشش می‌دادند و در مقایسه با ایران، مسائل عراق را از زاویه‌ی مثبت‌تری نگاه می‌کردند. منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
عنوان سوال:

در طول جنگ تحمیلی، شیوه‌ ها و ابزارهای تبلیغاتی ایران قوی ‌تر بود یا عراق؟ چرا؟


پاسخ:

در مقایسه با عراق، ایران از نظر کمی و کیفی تبلیغاتش برای رزمندگان در جبهه‌ها بیشتر بود . اما باید در نظر داشت، عراق در طول جنگ تنها نبود و عرصه‌ی تبلیغات آن، تنها عرصه‌ی داخل کشور عراق نبود. مشکل کشور ایران از نظر شیوه و ابزارهای تبلیغی در داخل نبود، بلکه از جنبه‌ی تبلیغاتی و اطلاع رسانی بیشترین مشکل در خارج از کشور و در سطح بین‌المللی بود؛ یعنی نقطه ضعف ما در جنگ، در خارج از کشور بود. زیرا ابزارهایی که در اختیار داشتیم فقط خبر گزاری جمهوری اسلامی بود که می‌توانست خبرهای مربوط به جنگ را به خبر گزاری‌های متعدد خارجی گزارش کند. اما خبر گزاری جمهوری اسلامی و میزان خبری که مخابره می‌کرد در مقایسه با خبر گزاری‌های بزرگ و متعدد در جهان و میزان خبری که آنها در دقیقه تولید می‌کردند و عمدتا به نفع عراق موضع‌گیری می‌کردند، قابل رقابت نبود و پوشش خبری ما در مقایسه با دشمن بسیار محدود بود. لیکن در داخل کشور، چون اکثر مردم ایران جنگ را فهمیده بودند و آن را یک وظیفه و تکلیف برای خود می‌دانستند، از نظر حضور و پشتیبانی معنوی و مادی از جبهه‌های جنگ مشکل اساسی بروز نمی‌کرد.
عراق این موضوع را به شیوه‌ای دیگر مدیریت می‌کرد. رژیم عراق این مشکل را در داخل به وسیله‌ی سیستم پلیسی و نظامی خشن حل کرده بود و با خفقان حاکم بر کشور و اعزام‌های اجباری و سایر ترفندها، این ضعف را پوشش داده بود. یعنی ادامه‌ی جنگ در عراق، حاصل تبلیغات و تأثیر آن در داخل عراق نبود بلکه آنها بدون تکیه بر امکانات نظامی خویش در این زمینه ضعف داشتند، لیکن به جبر نظامی و جبر بسته‌ی پلیسی و خفقان شدید، این مسئله را حل کرده بودند. اما از نظر بین‌المللی، موقعیت عراق بهتر بود، زیرا رسانه‌های بین‌المللی عمدتا متأثر از کشورها و قدرت‌های بزرگی بودند که در آن موقعیت بیشترین حمایت را از عراق می‌کردند.
اوضاع ایران در داخل بهتر از خارج بود، البته نه به این مفهوم که در داخل نیز شرایط مطلوب را داشت. یقینا در داخل نیز ضعف‌های زیادی از نظر تبلیغی وجود داشت. کما اینکه اگر مسئله تبلیغات در طول جنگ و به عنوان مثال روند اعزام به جبهه‌ها بررسی شود، مشاهده می‌گردد که هر چه ایران به اواخر جنگ نزدیک می‌شد، از تعداد داوطلبان اعزام به جبهه‌ها کاسته می‌شد که یکی از علل آن ضعف سیستم و شیوه‌ های تبلیغی کشور و همچنین آثار تبلیغات گسترده‌ی بیگانگان بود و قطعا علل متعدد دیگری نیز در آن نقش داشتند. لذا در داخل نیز تا رسیدن به وضع مطلوب، فاصله‌ی زیادی داشتیم.
در سطح بین‌المللی، عراق قوی‌تر بود، چرا که سیستم تبلیغاتی دشمن به وسیله سیستم‌های تبلیغاتی دولت‌های بزرگ حامی از او مثل آمریکا حمایت می‌شد.
به هر حال، در نظام دو قطبی آن زمان - که شوروی و به ویژه آمریکا بر رسانه‌های عمده‌ی بین‌المللی چون سازمان‌های خبر گزاری تاس، آسوشتیتدپرس و یونایتدپرس اشراف داشتند - اکثر این خبر گزاری‌ها به این دو بلوک وصل بودند و از آنها خط می‌گرفتند ؛ در آن موقعیت، چون ایران با نظام غیر عادلانه بین‌الملل مشکل داشت و آنها اساس می‌کردند که اصرار ایران بر تداوم جنگ به نوعی مقابله با آن نظام بین‌المللی است، لذا اخبار عراقی‌ها را بیشتر پوشش می‌دادند و در مقایسه با ایران، مسائل عراق را از زاویه‌ی مثبت‌تری نگاه می‌کردند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین