معجزه، کار خارق العاده ای است که مدعی نبوت آن را برای اثبات ارتباط خود با خدای جهان، انجام می دهد و همه مردم را برای مقابله و معارضه دعوت می نماید; چرا که دیگران از انجام آن عاجزند.[1]انجام چنین کاری اگر همراه با ادعای نبوت نباشد، به آن کرامت می گویند;[2] چنان که ائمه معصومین(علیهم السلام) دارای کراماتی بوده اند که گاهی این نوع کرامات به معجزه تعبیر شده است.[3]
قرآن کریم، وقوع امر خارق العاده و معجزه را تصدیق کرده و بعضی از مصادیق آن را برای پیامبران پیشین اثبات نموده است، مانند داستان اژدها شدن عصای حضرت موسی و بلعیدن سحر ساحران، داستان ید بیضا،[4] خون شدن آشامیدنی ها و تسلط قورباغه و بیماری بر قوم فرعون،[5] سخن گفتن حضرت عیسی(علیه السلام)در گهواره و شفا دادن افراد کور و معالجه بیماران مبتلا به مرض و زنده کردن مردگان.[6]
درباره اولیا و اوصیای الهی کرامات و امور خارق العاده ای در روایات و تاریخ آمده است که از مجموع آنها می توان اثبات کرد ائمه اطهار(علیهم السلام) می توانند به هنگام ضرورت امور خارق العاده ای انجام دهند; البته باید توجه نمود که معجزات آنها هرگز با ادعای نبوت همراه نبوده، بلکه با انگیزه های دیگری بوده است.
کتاب هایی مانند عیون المعجزات، بحارالانوار، اثبات الهداة، اصول کافی، مدینة المعاجز، مناقب ابن شهرآشوب، اثبات الوصیه مسعودی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، دلایل الامامه طبری و... به تفصیل بسیاری از این کرامات را نقل کرده اند که برای اطلاع بیش تر می توان به آنها رجوع کرد.
شکی نیست که از حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) کرامات و معجزه های فراوانی شده است. یکی از کرامات ویژه آن حضرت، (ردالشمس) که دو مرتبه برای آن حضرت اتفاق افتاده است: یکی در زمان پیغمبر(صلی الله علیه وآله)و دیگری پس از آن حضرت.
شرح رویداد نخست، به نقل از اسما، ام سلمه، جابر بن عبدالله انصاری، ابو سعید خدری و عده ای دیگر چنین است: روزی علی(علیه السلام)در منزل پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) حضور داشتند که ناگهان جبرییل برای ابلاغ وحی الهی فرود آمد. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) سر مبارک خود را روی پای علی(علیه السلام) گذارد و سربرنداشت تا هنگامی که آفتاب غروب کرد. علی(علیه السلام) که نماز عصر را نگذارده بود، بی اندازه پریشان شد; زیرا نمی توانست سر پیامبر را از روی زانوی خود بردارد و نه می توانست نماز را به طور معمول به جا آورد. حضرت علی(علیه السلام) چاره ای نداشت جز این که هم چنان که نشسته است، نماز بخواند. رکوع و سجود را با اشاره به جا آورد.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) پس از آن که از آن حالت روحانی خارج شد، به علی(علیه السلام)فرمود: نماز عصرت قضا شد؟ عرض کرد: چاره ای جز این نداشتم; زیرا حالت وحیی که برای شما پیش آمده بود، مرا از انجام وظیفه بازداشت.
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: اینک از خدا بخواه تا خورشید را به جای اول برگرداند تا نمازت را در اول وقتش به جای آوری خداوند دعای تو را مستجاب می کند; چرا که از خدا و رسول او اطاعت کرده ای حضرت علی(علیه السلام) دعا فرمود و دعای او مستجاب شد و خورشید به محلی بازگشت که امکان خواندن نماز عصر به وجود آمد و آن گاه غروب کرد.
واقعه دوم ردالشمس، پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه وآله)، هنگامی واقع شد که حضرت علی(علیه السلام)در بابل حضور داشت و می خواست از فرات عبور کند. در این هنگام، وقت نماز عصر فرا رسید و آن حضرت بلافاصله به همراه گروهی از اصحاب خود نماز عصر را به جماعت خواند، ولی از آن جا که بسیاری از یاران حضرت مشغول عبور دادن مرکب ها و توشه خود از رود فرات بودند، نماز عصرشان قضا شد و از خواندن نماز جماعت با آن حضرت محروم ماندند.
اصحاب در این خصوص با آن حضرت گفتگو کردند.
حضرت علی(علیه السلام) که اصحاب خود را آن گونه نگران دید، از خداوند متعال درخواست کرد تا خورشید را به محل پیشین خود برگرداند تا همه اصحاب بتوانند نمازشان را در وقت خود بخوانند خداوند متعال دعای او را اجابت کرد و خورشید را در افق وقت عصر ظاهر گردانید، آن هنگام که مردم از سلام نماز فارغ شدند، خورشید غروب کرد.[7]
قضیه ردالشمس ممکن است برای برخی قابل هضم نباشد و بگویند چگونه ممکن است این کره عظیم آسمانی از مسیر گردش خود برگردد و...; اما باید توجه داشته باشیم که این مسأله به صورت کرامت و اعجاز انجام گرفته است و روایات فراوانی در کتب اسلامی درباره وقوع چنین اعجازی نقل شده است که در حد شهرت می باشد.[8] معجزات دیگری نیز از حضرت علی(علیه السلام) نقل شده است; مانند زنده کردن مردگان، شفا دادن بیماران، خبر دادن از غیب، سخن گفتن با حیوانات، و... که در این مقام مجال بیان آنها نیست.[9]
پی نوشتها:
[1]. ر.ک: الهیات و معارف اسلامی، استاد جعفر سبحانی، ص 195، نشر مؤسسه امام صادق.
[2]. همان، ص 199.
[3]. ر.ک: کشف المراد، (شرح تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی)، ترجمه ابوالحسن شعرانی، ص 520 519 488، مقصد چهارم و پنجم، (نبوت و امامت) ، (انتشارات کتابفروشی اسلامیه تهران).
[4]. سوره اعراف، آیه 117 107.
[5]. سوره نمل، آیه 12; سوره اعراف، آیه 33; سوره اسرا، آیه 101.
[6]. سوره بقره، آیه 23; سوره مائده، آیه 11.
[7]. ارشاد، شیخ مفید، ج 1، ص 345 347، (نشردارالمفید); مدینة المعاجز، سیدهاشم بحرانی، ج 1، ص 194 205، ح 115، (نشر مؤسسة المعارف الاسلامیة).
[8]. ر.ک: الغدیر، علامه امینی، ج 3، ص 141 126، ش 11، (دارالکتب العربی، بیروت).
[9]. ر.ک: عیون المجزات، حسین بن عبدالوهاب، ص 4 6، (المطبعة الحیدریه، نجف); مدینة المعاجز، سیدهاشم بحرانی، ج 1، ص 45 549;; بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 41، ص 166 191، (ابواب معجزات باب 109)، (مؤسسة الوفا، بیروت).
www.mazaheb.ir
