فدک چه سرزمینی بود چگونگی فتح شد؟

فدک، سرزمینی بسیار وسیع و آباد در سراشیبی خیبر، واقع در شمال مدینه بود که قلعه ای بزرگ و مستحکم، چشمه ای سرشار، نخلستان های پربار و باغ هایی پرشمار را شامل می گردید. ساکنان این سرزمین، یهودیانی بودند که با اهل خیبر در ارتباط بوده، تحت ریاست مردی به نام (یوشع بن نون) در آن منطقه روزگار می گذراندند.

نام گذاری این سرزمین، به (فدک) از آن جهت بوده که اولین ساکن آن، مردی به اسم (فدک بن هام) بوده است. [ معجم البلدان: ج 4، ص 238. ] از آن سرزمین آباد و پهناور، هم اکنون نیز باغ های متعددی در 100 کیلومتری شمال مدینه بر جای مانده است.
چگونگی فتح فدک
در سال هفتم هجرت، حدود چهار سال قبل از رحلت پیامبر، منطقه ی حاصل خیز خیبر به تصرف مسلمانان درآمد. یک روز پس از فتح خیبر، جبراییل از جانب خداوند بر پیامبر نازل شد و فرمان فتح فدک را آورد. در این فرمان، تصریح شده بود که فدک بایستی تنها به دست پیامبر و علی علیهماالسلام فتح گردد و مسلمانان نبایستی در آن شرکت نمایند.
هنگامی که شب فرارسید، آن دو بزرگوار در تاریکی شب از لشگر جدا شده و خود را به قلعه ی فدک رسانیدند. ساکنان فدک که خبر فتح قلعه ی عظیم خیبر را در روز قبل دریافت کرده بودند، در قلعه ی فدک و پشت درهای بسته، شبی پراضطراب را می گذرانیدند.
در پی نقشه ای دقیق، امیرمؤمنان، علی علیه السلام با کمک پیامبر و امداد الهی از دیوار بلند قلعه بالا رفت و آن هنگام که بر فراز دیوار قلعه قرار گرفت، با صدایی رسا، به گفتن اذان و تکبیر پرداخت. ساکنان قلعه ی فدک که خویش را در محاصره ی مسلمانان پنداشتند، شتابان رو به سوی در قلعه نهادند تا در زمین های پیرامون آن پراکنده گردند.
در این هنگام، امیر مؤمنان از دیوار قلعه پایین آمد و به همراه پیامبر که بر در قلعه منتظر بود، راه فراریان را بستند و با آنان درگیر شدند و پس از آنکه هیجده نفر از دلیر مردان آنان را به هلاکت رساندند، اهل فدک را به اسارت درآورده، به همراه غنایم، با خود به مدینه آوردند. [ بحارالانوار: ج 29، ص 110 و 114 و 348. تهذیب الاحکام: ج 1، ص 424. تفسیر فرات کوفی: ص 159. ]
مالکیت فدک
از آن جا که فدک، تنها به دست پیامبر و امیر مؤمنان علیهماالسلام و بدون کوچکترین دخالتی از جانب دیگران، به فتح کامل درآمده بود، به فرموده ی صحیح قرآن، این سرزمین به خداوند، رسول خدا و اقربای او و نیز به یتیمان، مسکینان و در راه ماندگان تعلق می گرفت: و ما أفاء الله علی رسوله منهم فما اوجفتم علیه من خیل و لا رکاب ولکن الله یسلط رسله علی من یشاء و الله علی کل شیء قدیر. [ حشر (59): 6 و 7. ] و آنچه را خداوند از یهودیان به رسولش بازگردانده و بخشیده، چیزی است که شما برای به دست آوردن آن نه اسبی تاختید و نه شتری؛ ولی خداوند رسولان خویش را بر هر کس بخواهد مسلط می سازد و خدا بر هر چیز تواناست.
ما أفاء الله علی رسوله من اهل القری فلله و للرسول و لذی و القربی و الیتمی و ابن السبیل کی لایکون دوله بین الأغنیاء منکم.... [ حشر (59) 6 و 7. ]
آنچه را خداوند از اهل این آبادی ها به رسولش بازگرداند، از آن خدا و رسول و خویشاوندان او و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است تا (این اموال عظیم) در میان ثروتمندان شما دست به دست نگردد....
طبق وحی الهی، سرزمین فدک به طور یکپارچه، به مالکیت رسول خدا درآمد و قرار شد که هر کس از اهل فدک، مسلمان شود، خمس اموالش را و هر کس بر یهودیت باقی بماند، تمام اموالش را به پیامبر پرداخت نماید. یهودیان فدک از پیامبر تقاضا کردند تا به آنان اجازه دهد تا در زمین های زارعی فدک کار کنند و تمام درآمد آن را به حضرت تسلیم نموده، تنها اجرت آن را دریافت نمایند. پیامبر این پیشنهاد را پذیرفت و پس از محاسبه ای که انجام گرفت، قرار شد سالیانه 120000 دینار طلا به عنوان درآمد فدک به پیامبر تسلیم گردد.
www.eporsesh.com