ابوالحسن علی ابن الحسین مسعودی، در کتاب مروج الذهب از صفحه 731 تا صفحه 762، به ذکر واقعه صفین پرداخته است.
مسعودی در صفحه 746 سطر 14 می‌نویسد: (... و این شب جمعه بود و آن را (لیلة الهریر) گفتند، تعداد کسانی که علی علیه السلام در آن شب و روز به دست خود کشته بود، پانصد و بیست و سه کس بود، که بیشترشان در روز کشته شده بودند، زیرا وی وقتی یکی را می‌کشت، به هنگام ضربت زدن الله اکبر می‌گفت و ضربت او خطا نمی‌کرد و یکی را می‌کشت، این را کسانی که در جنگ‌ها همراه وی بوده‌اند، یعنی فرزندانش و کسانی دیگر نقل کرده‌اند.)[1]
بلاذری می‌نویسد: (در یکی از آخرین روزهای جنگ، نبرد چنان سخت شد که از نماز صبح آغاز شد و تا نیمه شب ادامه داشت. در تمام این مدت، اشتر به کار تحریک و تحریض سپاه مشغول بود این شب را (لیلة الهریر) نامیده‌اند. مجدداً جنگ از نیمه آن شب آغاز شد و تا ظهر فردا ادامه داشت. امام ضمن خطبه‌ای فرمود: جز یک نفس از دشمن نمانده است. فردای (لیلة الهریر) جنگ تا ظهر آن ادامه داشت.[2]
پس نتیجتاً امام با دست خالی نمی‌جنگیده و برای کشتن دشمن ضربت می‌زده و در جنگ معمولاً به وسیلة شمشیر ضربت می‌زنند و تعداد کشته شدگان توسط حضرت علی علیه السلام 523 نفر بوده و این مطلب از نظر عقلی هم به سه دلیل ممکن است.
1. اینکه همگان به شجاعت و توان بالای نظامی حضرت علی علیه السلام معترفند که هیچ کس به مانند علی علیه السلام در غزوات پیامبر فعالیّت و تلاش ننموده است به گونه‌ای که در جنگ بدر از هفتاد نفری که از مشرکان کشته شدند تقریباً نیمی از آنها به دست علی(ع) به قتل رسیدند و در جنگ احد با وجود زخم‌های زیاد بر بدن مبارکش هنوز می‌جنگیده و در غزوه احزاب در سن 23 سالگی پهلوان بزرگ عرب عمر ابن عبدود را کشت و پیروزی بدست آن حضرت واقع شد و... که بیانگر شجاعت و بی‌باکی امیرالمؤمنین علی علیه السلام است.
2. لشکر شام کاملاً ضعیف شده بودند و روحیة خود را از دست داده بودند به گونه‌ای که امام در روز (لیلة الهریر) فرمودند: (جز یک نفس از دشمن نمانده است.)
3. جنگ در (لیلة الهریر) طولانی بوده، از اذان صبح تا نیمه شب و از نیمه شب تا ظهر که حداقل 35 ساعت میشود بطول انجامیده و امام علی علیه السلام با آن شجاعت بی‌نظیر و ضعف دشمن و فرصت و وقت طولانی می‌توانسته این تعداد از نفرات دشمن را به هلاکت برساند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. الفتوح: ابن اعثم کوفی.
2. وقعه صفین: سفر بن مزاحم منقری.
3. مممروج الذهب: مسعودی.
4. داستان تحکیم: یعقوب جعفری.
5. پیکار صفین: محمد حسین روحانی.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مسعودی، ابوالحسن علی ابن الحسین، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، چاپ سوم، 1365، ج1، ص 746.
[2] . البلاذری، احمد ابن یحیی، فتوح البلدان، تحقیق علامه شیخ محمد باقر محمودی، بیروت، 1397، ج2، ص323.
