صندوق حضرت موسی علیه السّلام و یا تابوت و یا به عبارتی دیگر صندوق عهد، صندوقی بوده است که در نزد قوم یهود بسیار محترم بوده است. در روایات آمده است که این صندوق، همان جعبهای است که مادر حضرت موسی علیه السّلام او را در آن گذاشت، که به آن اشاره خواهد شد. علاوه بر اینکه طبق آیه 248 سورة بقره یادگارهای خاندان موسی و هارون در این صندوق بوده است. خداوند متعال میفرماید: (و پیامبر آنها به آنها گفت که نشانه حکومت او این است که صندوق عهد به سوی شما خواهد آمد، همان صندوقی که یادگارهای خاندان موسی و هارون در آن است. در حالی که فرشتگان آن را حمل میکنند. در این موضوع نشانه روشنی برای شما است اگر ایمان داشته باشید.)[1] در رابطه با این صندوق در تفاسیر مختلف مطالب گوناگونی ذکر شده است. یکی از مشهورترین دیدگاهها در این رابطه مطلبی است که در تفسیر نمونه ذکر شده است: (در احادیث اهل بیت علیهم السّلام و گفتههای بعضی مفسران مانند ابن عباس آمده است که: تابوت همان صندوقی بود که مادر موسی علیه السّلام او را در آن گذاشت و به دریا افکند. و هنگامی که به وسیله عمال فرعون از دریا گرفته شده و موسی را از آن بیرون آوردند، همچنان در دستگاه فرعون نگهداری میشد. و سپس به دست بنی اسرائیل افتاد. بنی اسرائیل این صندوق خاطره انگیز را محترم میشمردند و به آن تبرک میجستند. موسی علیه السّلام در واپسین روزهای عمر خویش، الواح مقدس که احکام خدا بر آن نوشته بود، به ضمیمة زره خود و یادگارهای دیگری در آن نهاد، و به وصی خود (یوشع بن نون) سپرد. و به این ترتیب اهمیت این صندوق در نظر بنی اسرائیل بیشتر شد. و لذا در جنگهایی که میان آنان و دشمنان ایشان واقع میشد، آن را با خود میبردند و اثر روانی و معنوی خاصی در آنها میگذارد. و لذا گفتهاند تا زمانی که این صندوق خاطره انگیز با آن محتویات در میانشان بود، با سربلندی زندگی میکردند. ولی تدریجاً مبانی دینی آنها ضعیف شد و دشمنان بر آنها چیره شدند و آن صندوق را از آنها گرفتند. اما اشموئیل طبق آیات مورد بحث به آنها وعده داد که به زودی صندوق عهد به عنوان یک نشانه بر صدق گفتار او به آنها باز خواهد گشت. و آرامش از دست رفته خود را خواهید یافت. در حقیقت صندوقی که علاوه بر جنبة معنوی و تاریخی چیزی بالاتر از پرچم و شعار برای بنی اسرائیل بود و وجود آن را نشانه استقلال و موجودیت خود میدانستند و با مشاهده آن به یاد تجدید دوران عظمت پیشین میافتادند به آنها باز میگردد. در تواریخ آمده است هنگامی که صندوق عهد به دست بتپرستان فلسطین افتاد و آن را به بتخانه خود بردند، دچار گرفتاری و ناراحتی فراوان شدند. لذا تصمیم گرفتند آن را از شهر و دیار خود بیرون بفرستند، چون کسی حاضر به بیرون بردن آن نبود، ناچار آن را به دو گاو بستند و آن را در بیابان سر دادند. اتفاقاً این جریان درست همزمان با نصب طالوت به فرماندهی بنی اسرائیل بود. فرشتگان خدا مأموریت یافتند که این دو حیوان را به سوی شهر اشموئیل برانند هنگامی که بنی اسرائیل صندوق عهد را در میان خود دیدند، آن را به عنوان آیت و نشانهای از طرف خداوند بر مأموریت طالوت تلقی کردند.)[2] در تفسیر روض الجنان به نقل از مفسران و اهل اخبار مینویسد: (این صندوق تابوتی است که از طرف خداوند بر حضرت آدم علیه السّلام فرستاده شد و در آن، صورتِ پیامبران و صورت خانههای ایشان بوده است.[3] سپس نسل به نسل پیامبران را نقل میکند که این صندوق به آنها رسید، تا اینکه به دست حضرت موسی علیه السّلام میرسد، آن حضرت تورات و وسائلی از خودش را در آن قرار میدهد. سپس بعد از وفات او به اشموئیل میرسد. در همین تفسیر به نقل از سایر مفسران آمده است که در آن عصای موسی علیه السّلام و پارهای از الواح بوده است همچنین نعلین موسی و عمامه هارون.)[4] (علی بن ابراهیم در تفسیرش از امام محمّد باقر علیه السّلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: مراد از تابوت آن صندوقی است که خداوند برای مادر موسی علیه السّلام فرستاد که موسی را در آن گذاشت و به دریا انداخت و این تابوت نزد بنی اسرائیل بسیار محترم و با ارزش بود ... .)[5] مکان فعلی تابوت: در این رابطه مفسران کمتر بحث کردهاند. در تفسیر روض الجنان آمده است: (عبد الله بن عباس گفت: تابوت و عصای موسی در بحیره طبریه است در دریای طبرستان و پیش از قیامت از آنجا بیرون آورده میشود و این در عهد صاحب الزمان باشد)[6] نتیجهگیری: مطالبی که در رابطه با این صندوق از تفاسیر مختلف نقل شد، نشان دهندة تقدس و اهمیت این صندوق میباشد. و نه تنها در نزد یهودیان این تقدس وجود دارد، بلکه نزد همة ادیان باید مقدس شمرده شود. (صندوقی که با بدن موسی و الواح تورات تماس داشته مقدس و آرام بخش است.)[7] علاوه بر اینکه نام این صندوق در قرآن نیز ذکر شده است. و طبق فرمایش قرآن کریم (فیه سکینة من ربکم) در آن آرامشی است از جانب پروردگار شما. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. تاریخ انبیا، تالیف سید هاشم رسولی محلاتی. 2. تاریخ انبیا، تالیف رواندی. 3. تفسیر نمونه، جلد2، ناصر مکارم شیرازی. 4. ترجمه تفسیر المیزان، طباطبائی. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . بقره/248 [2] . مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1353، ج2، ص164 به بعد. [3] . ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1374، ج3، ص367. [4] . همان، ص 367 به بعد. [5] . طبرسی، مجمع البیان، ترجمه: ابراهیم میر باقری و دیگران، تهران، فراهانی، چاپ اول، 1360، ج3، ص86. [6] . ابو الفتوح رازی، پیشین، ج3، ص367. [7] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم، مؤسسة در راه حق، 1374، ج1، ص491.
صندوق حضرت موسی علیه السّلام در کجا است و محتوای آن چیست؟ یهود چرا این قدر دعوی آن را می کند؟
صندوق حضرت موسی علیه السّلام و یا تابوت و یا به عبارتی دیگر صندوق عهد، صندوقی بوده است که در نزد قوم یهود بسیار محترم بوده است. در روایات آمده است که این صندوق، همان جعبهای است که مادر حضرت موسی علیه السّلام او را در آن گذاشت، که به آن اشاره خواهد شد. علاوه بر اینکه طبق آیه 248 سورة بقره یادگارهای خاندان موسی و هارون در این صندوق بوده است.
خداوند متعال میفرماید: (و پیامبر آنها به آنها گفت که نشانه حکومت او این است که صندوق عهد به سوی شما خواهد آمد، همان صندوقی که یادگارهای خاندان موسی و هارون در آن است. در حالی که فرشتگان آن را حمل میکنند. در این موضوع نشانه روشنی برای شما است اگر ایمان داشته باشید.)[1]
در رابطه با این صندوق در تفاسیر مختلف مطالب گوناگونی ذکر شده است. یکی از مشهورترین دیدگاهها در این رابطه مطلبی است که در تفسیر نمونه ذکر شده است: (در احادیث اهل بیت علیهم السّلام و گفتههای بعضی مفسران مانند ابن عباس آمده است که: تابوت همان صندوقی بود که مادر موسی علیه السّلام او را در آن گذاشت و به دریا افکند. و هنگامی که به وسیله عمال فرعون از دریا گرفته شده و موسی را از آن بیرون آوردند، همچنان در دستگاه فرعون نگهداری میشد. و سپس به دست بنی اسرائیل افتاد. بنی اسرائیل این صندوق خاطره انگیز را محترم میشمردند و به آن تبرک میجستند. موسی علیه السّلام در واپسین روزهای عمر خویش، الواح مقدس که احکام خدا بر آن نوشته بود، به ضمیمة زره خود و یادگارهای دیگری در آن نهاد، و به وصی خود (یوشع بن نون) سپرد. و به این ترتیب اهمیت این صندوق در نظر بنی اسرائیل بیشتر شد. و لذا در جنگهایی که میان آنان و دشمنان ایشان واقع میشد، آن را با خود میبردند و اثر روانی و معنوی خاصی در آنها میگذارد. و لذا گفتهاند تا زمانی که این صندوق خاطره انگیز با آن محتویات در میانشان بود، با سربلندی زندگی میکردند. ولی تدریجاً مبانی دینی آنها ضعیف شد و دشمنان بر آنها چیره شدند و آن صندوق را از آنها گرفتند. اما اشموئیل طبق آیات مورد بحث به آنها وعده داد که به زودی صندوق عهد به عنوان یک نشانه بر صدق گفتار او به آنها باز خواهد گشت. و آرامش از دست رفته خود را خواهید یافت. در حقیقت صندوقی که علاوه بر جنبة معنوی و تاریخی چیزی بالاتر از پرچم و شعار برای بنی اسرائیل بود و وجود آن را نشانه استقلال و موجودیت خود میدانستند و با مشاهده آن به یاد تجدید دوران عظمت پیشین میافتادند به آنها باز میگردد. در تواریخ آمده است هنگامی که صندوق عهد به دست بتپرستان فلسطین افتاد و آن را به بتخانه خود بردند، دچار گرفتاری و ناراحتی فراوان شدند. لذا تصمیم گرفتند آن را از شهر و دیار خود بیرون بفرستند، چون کسی حاضر به بیرون بردن آن نبود، ناچار آن را به دو گاو بستند و آن را در بیابان سر دادند. اتفاقاً این جریان درست همزمان با نصب طالوت به فرماندهی بنی اسرائیل بود. فرشتگان خدا مأموریت یافتند که این دو حیوان را به سوی شهر اشموئیل برانند هنگامی که بنی اسرائیل صندوق عهد را در میان خود دیدند، آن را به عنوان آیت و نشانهای از طرف خداوند بر مأموریت طالوت تلقی کردند.)[2]
در تفسیر روض الجنان به نقل از مفسران و اهل اخبار مینویسد: (این صندوق تابوتی است که از طرف خداوند بر حضرت آدم علیه السّلام فرستاده شد و در آن، صورتِ پیامبران و صورت خانههای ایشان بوده است.[3] سپس نسل به نسل پیامبران را نقل میکند که این صندوق به آنها رسید، تا اینکه به دست حضرت موسی علیه السّلام میرسد، آن حضرت تورات و وسائلی از خودش را در آن قرار میدهد. سپس بعد از وفات او به اشموئیل میرسد. در همین تفسیر به نقل از سایر مفسران آمده است که در آن عصای موسی علیه السّلام و پارهای از الواح بوده است همچنین نعلین موسی و عمامه هارون.)[4]
(علی بن ابراهیم در تفسیرش از امام محمّد باقر علیه السّلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: مراد از تابوت آن صندوقی است که خداوند برای مادر موسی علیه السّلام فرستاد که موسی را در آن گذاشت و به دریا انداخت و این تابوت نزد بنی اسرائیل بسیار محترم و با ارزش بود ... .)[5]
مکان فعلی تابوت: در این رابطه مفسران کمتر بحث کردهاند. در تفسیر روض الجنان آمده است: (عبد الله بن عباس گفت: تابوت و عصای موسی در بحیره طبریه است در دریای طبرستان و پیش از قیامت از آنجا بیرون آورده میشود و این در عهد صاحب الزمان باشد)[6]
نتیجهگیری: مطالبی که در رابطه با این صندوق از تفاسیر مختلف نقل شد، نشان دهندة تقدس و اهمیت این صندوق میباشد. و نه تنها در نزد یهودیان این تقدس وجود دارد، بلکه نزد همة ادیان باید مقدس شمرده شود. (صندوقی که با بدن موسی و الواح تورات تماس داشته مقدس و آرام بخش است.)[7] علاوه بر اینکه نام این صندوق در قرآن نیز ذکر شده است. و طبق فرمایش قرآن کریم (فیه سکینة من ربکم) در آن آرامشی است از جانب پروردگار شما.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ انبیا، تالیف سید هاشم رسولی محلاتی.
2. تاریخ انبیا، تالیف رواندی.
3. تفسیر نمونه، جلد2، ناصر مکارم شیرازی.
4. ترجمه تفسیر المیزان، طباطبائی.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . بقره/248
[2] . مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1353، ج2، ص164 به بعد.
[3] . ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1374، ج3، ص367.
[4] . همان، ص 367 به بعد.
[5] . طبرسی، مجمع البیان، ترجمه: ابراهیم میر باقری و دیگران، تهران، فراهانی، چاپ اول، 1360، ج3، ص86.
[6] . ابو الفتوح رازی، پیشین، ج3، ص367.
[7] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، قم، مؤسسة در راه حق، 1374، ج1، ص491.
- [سایر] بعد از حضرت موسی(ع) دین یهود چگونه منحرف شد؟
- [سایر] چرا به حضرت احمد بن موسی (علیهما السلام)، شاهچراغ می گویند؟
- [سایر] آیا دختران حضرت امام کاظم(ع) بویژه حضرت معصومه(س) ازدواج کرده اند؟ اگر نه چرا؟
- [سایر] دلیلی که ثابت کند حضرت علی(علیه السلام) از حضرت آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی علیهم السلام برتر است، چیست؟
- [سایر] حضرت خضر کیست و کجاست و آیا او پیامبر و مرشد حضرت موسی(علیه السلام) بوده است؟
- [سایر] چرا در قرآن داستان پیامبران تکرار شده است، خصوصاً داستان حضرت موسی(علیه السلام)؟
- [سایر] اوضاع سیاسی و فرهنگی زمان امام موسی کاظم ع و حضرت معصومه س را بیان کنید؟
- [سایر] آیا موسی(ع) اهل مصر بود و از نسل ابراهیم و یعقوب؟ و بفرمایید که فرعون زمان موسی کدامیک از فراعنه مصر بوده است؟
- [سایر] خداوند متعال در نجوا با حضرت موسی علیه السلام درباره ی فقر و ثروت چه فرمود؟
- [سایر] آیا حضرت خضر پیامبر بوده است و چرا حضرت موسی -علیه السلام- که پیامبر اوالوالعزم بود، باید راهنمایش غیر اولوالعزم باشد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] کافر یعنی کسی که منکر خدا یا رسالت حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه واله وسلم یا معاد است یا شاک در خدا و رسول است یا برای خدا شریک قرار می دهد یا در و حدانیت خدا شک دارد نجس است و همچنین است خوارج یعنی کسانی که بر امام معصوم علیه السلام خروج کنند و غلات یعنی انهایی که قایل به خدایی یکی از ایمه علیهم السلام می باشند یا بگویند خدا در او حلول کرده است و نواصب یعنی کسانی که دشمن یکی از ایمه علیهم السلام یا حضرت فاطمه زهراء علیها السلام باشند و کسی که یکی از ضروریات دین را مثل نماز و روزه با علم به این که ضروری دین است منکر شود و اما اهل کتاب یعنی یهود و نصاری اقوی طهارت انها است هر چند احوط اجتناب است
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله سبحانی] مستحب است در شب اول قبر، دو رکعت نماز لیلة الدفن برای میّت بخوانند و دستور آن این است که در رکعت اول بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر (انّا أنزلناه) بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند: اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد و آلِ مُحَمَّد و ابْعَثْ ثَوابَها إلی قَبْرِ فلان و به جای فلان، اسم میّت را بگویند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است در شب اول قبر، دو رکعت نماز وحشت برای میت بخوانند و دستور آن این است که در رکعت اول بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره اِنّا اَنْزَلْنا بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَابْعَثْ ثَوابَها اِلَی قَبْرِ فُلانَ و به جای کلمه فلان اسم میت را بگویند.
- [آیت الله سبحانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است، بلکه در حدیث آمده نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز در حرم امامان (علیهم السلام ) مستحب ، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) برابر دویست هزار نماز است .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب بلکه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [امام خمینی] نماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارَأتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق)، یعنی: (مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رهاست)، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق).