معنی «محدثه» که از اسم های شریف حضرت فاطمه(سلام الله علیها) است، چیست؟ روایاتی که در این زمینه آمده را بیان کنید.

نام محدثه دارای دو تلفظ است که هر کدام به طور جداگانه مورد بحث قرار می‌گیرد.
معنای (محدَّثه) به فتح دال.
(محدثه) به فتح دال، یعنی زنی که برای او حدیث گفته می‌شد.
پس از رحلت پیامبر صلی اللَّه علیه و آله ایام بر فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام به سختی می‌گذشت، لذا جبرئیل به امر خداوند بر آن حضرت نازل می‌شد و برای آن حضرت از وقایع آینده سخن می‌گفت. صحیفه‌ی فاطمیه، حاصل نزول جبرئیل بر فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام در این مدت است.
فرشتگان با فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام سخن می‌گفتند:
بإسناده عن أبی‌عبداللَّه علیه السلام قال:
(إنما سمیت فاطمة (محدثة) لأن الملائکة کانت تهبط من السماء فتنادیها کما تنادی مریم بنت عمران. فتقول (یا فاطمة! ان اللَّه إصطفاک و طهرک و اصطفاک علی نساء العالمین یا فاطمة! اقنتی لربّک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین) فتحدثهم و یحدثونها، فقالت لهم ذات لیلة: ألیست المفضلة علی نساء العالمین مریم بنت عمران؟ فقالوا: إنّ مریم کانت سیدة نساء عالمها و أنّ اللَّه عز و جل جعلک سیدة نساء عالمک و عالمها و سیدة نساء الأوّلین والآخرین،
امام صادق علیه السلام فرمودند: فاطمه علیهاالسلام را (محدثه) گویند، چون ملائکه از آسمان به پایین می‌آمدند و همان گونه که ملائکه با حضرت مریم علیهاالسلام سخن می‌گفتند، با حضرت زهرا علیهاالسلام نیز سخن می‌گفتند. ملائکه به حضرت زهرا علیهاالسلام گویند: (یا فاطمة! إن اللَّه إصطفاک و طهرک و إصطفاک علی نساء العالمین یا فاطمة! اقنتی لربک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین) حضرت فاطمه علیهاالسلام با ملائکه سخن می‌گفت و فرشتگان نیز با آن حضرت سخن می‌گفتند.
شبی حضرت فاطمه علیهاالسلام از فرشتگان سؤال نمود: آیا برترین زن عالم، حضرت مریم علیهاالسلام دختر عمران نیست؟ فرشتگان عرضه داشتند: حضرت مریم علیهاالسلام سرور زنان زمان خود بود، اما خداوند شما را برترین زن جهان قرار داده است، هم در زمان خودت و هم در زمان حضرت مریم علیهاالسلام و سرور همه‌ی زنان از اول عالم تا آخر جهان.) (1)
فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام محدثه بود، لکن پیامبر نبود:
قال محمد بن أبی‌بکر:
(لما قرأ (و ما أرسلنا من قبلک من رسول و لا نبیّ و لامحدث) قلت: و هل یحدث الملائکة إلّا الأنبیاء. قال: إنّ مریم لم تکن نبیة و کانت محدثة و اُمّ‌موسی بن عمران کانت محدثة و لم تکن نبیة و سارة إمرأة إبراهیم قد عاینت الملائکة فبشروها بإسحاق و من وراء إسحاق یعقوب و لم تکن نبیة و فاطمة علیهاالسلام بنت رسول‌اللَّه صلی اللَّه علیه و آله کانت (محدثة) و لم تکن نبیة،
محمد پسر ابوبکر گوید: وقتی آیه (و ما أرسلنا من قبلک من رسول و لا نبیّ و لا محدث) نازل شد من گفتم: آیا فرشتگان با غیر از پیامبران نیز سخن می‌گویند؟
(امام علیه السلام فرمودند: حضرت مریم علیهاالسلام پیامبر نبود ولی (محدثه) بود، یعنی فرشتگان با او سخن می‌گفتند. مادر موسی نیز محدثه بود، ولی پیامبر نبود. ساره همسر حضرت ابراهیم علیه السلام، محدثه بود، امّا پیامبر نبود. فرشتگان با او ملاقات نمودند و بشارت اسحاق و یعقوب را به او دادند. و فاطمه‌زهرا علیهاالسلام ملائکه را می‌دید و از آنها حدیث می‌شنید، اما پیامبر نبود.) (2)
اخبار غیبی، در مصحف فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام:
عن حماد بن عثمان قال:
(سمعت أباعبداللَّه علیه السلام یقول: تظهر الزنادقه سنة ثمانیة و عشرین و مائة و ذلک لأنّی نظرت فی (مصحف فاطمة) علیهاالسلام. قال: فقلت: و ما مصحف فاطمة علیهاالسلام؟ فقال: إنّ اللَّه تبارک و تعالی لما قبض نبیه صلی اللَّه علیه و آله دخل علی فاطمة علیهاالسلام من وفاته من الحزن ما لایعلمه إلّا اللَّه عز و جل فأرسل إلیها ملکاً یسلّی عنها غمها و یحدثها. فشکت ذلک إلی أمیرالمؤمنین علیه السلام. فقال لها: إذ أحست بذلک و سمعت الصوت قولی لی. فأعلمتْه. فجعل یکتب کل ما سمع حتی اُثبت من ذلک مصحفاً. قال: ثم قال: أمّا أنّه لیس من الحلال والحرام ولکن فیه علم ما یکون،
حماد بن عمان می‌گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: در سال 128 ه.ق، زنادقه ظهور خواهند کرد، زیرا من مصحف فاطمه علیهاالسلام را نگاه کردم و این مطلب را آنجا دیدم. گفتم: مصحف فاطمه علیهاالسلام چیست؟ فرمودند: وقتی که پیامبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله رحلت کرد، غم و غصه‌ی بی‌حدی که فقط خدا (مقدار آن را) می‌داند، بر فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام وارد شد. خداوند ملکی را فرستاد تا حضرت زهرا علیهاالسلام را تسلی خاطر دهد و با او سخن بگوید. حضرت فاطمه علیهاالسلام از این جریان به امیرالمؤمنین علیه السلام گلایه کردند. حضرت علی علیه السلام فرمودند: هرگاه ملک را دیدی و صدای او را شنیدی مرا خبر کن. حضرت زهرا علیهاالسلام، حضرت علی علیه السلام را از آمدن ملک خبر کرد امیرالمؤمنین علیه السلام آنچه را که می‌شنید، می‌نوشت، تا این که کتابی از آن مطالب نوشته شد. سپس امام صادق علیه السلام فرمودند: اما در (مصحف فاطمه علیهاالسلام) حلال و حرام خدا نیست، بلکه وقایعی که اتفاق خواهد افتاد (تا روز قیامت) همه درون آن است.) (3)
در مصحف فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام چیست؟
إنّ الصادق علیه السلام یقول:
(علمنا غابر و مزبور و نکت فی القلوب و نقر فی الأسماع و أن عندنا الجفر الأحمر والجفر الأبیض و (مصحف فاطمة) علیهاالسلام و عندنا الجامعة فیها جمیع ما تحتاج الناس إلیه فسئل عن تفسیر هذا الکلام. فقال: أما الغابر، فالعلم بمإ؛ّّ یکون و أما المزبور فالعلم بما کان و امّا النکت فی القلوب فهو الإلهام و أمّا النقر فی الأسماع فحدیث الملائکة نسمع کلامهم و لا نری أشخاصهم و أمّا الجفر الأحمر فوعاء فیه سلاح رسول‌اللَّه صلی اللَّه علیه و آله و لن یخرج حتی یقوم قائمنا أهل البیت و أمّا الجفر الأبیض فوعاء فیه توراة موسی و إنجیل عیسی و زبور داود و کتب اللَّه الاولی و أمّا مصحف فاطمة علیهاالسلام ففیه ما یکون من حادث و أسماء من یملک إلی أن تقوم الساعة و امّا الجامعة، فهو کتاب طوله سبعون ذراعاً، املاء رسول‌اللَّه صلی اللَّه علیه و آله من فلق فیه و خطّ علی بن أبی‌طالب علیه السلام بیده فیه واللَّه جمیع ما تحتاج إلیه الناس إلی یوم القیامة حتی أنّ فیه أرش الخدش والجلدة و نصف الجلدة، (4)
امام صادق علیه السلام می‌فرمودند: ما غابر و مزبور را می‌دانیم، ما مسائل قلبی و نیَّات را می‌دانیم. ما (نقری) که در گوشها می‌رود را می‌دانیم.
(جفر قرمز) و (جفر سفید) را می‌شناسیم. در نزد ما (مصحف فاطمه علیهاالسلام) است. در پیش ما (جامعه‌ای) است که همه‌ی چیزهایی که انسان به آن نیاز دارد در آن هست. سؤال شد: این کلام یعنی چه؟
(امام علیه السلام فرمودند: (غابر)، یعنی دانستن آنچه واقع می‌شود. (مزبور)، یعنی دانستن آنچه قبلاً رخ داده است. اما (نکته‌های قلبی)، اوهام ذهنی دیگران است که ما می‌دانیم. (نقرِ) در گوشها، سخن ملائکه می‌باشد که ما آنها را می‌شنویم، ولی خودشان را نمی‌بینیم. (جفر قرمز) ظرفی است که اسلحه‌ی پیامبر در آن است و آن سلاح تا زمان امام مهدی علیه السلام، قائم اهل‌بیت علیهم السلام خارج نخواهد شد. اما (جفر سفید) آن ظرفی است که تورات موسی و انجیل عیسی و زبور داوود و کتاب اولی خداوند در آن است. اما (مصحف فاطمه علیهاالسلام)، پس آنچه از حوادث رخ خواهد داد و اسامی پادشاهان تا روز قیامت در آن آمده است. اما (جامعه) کتابی است که طول آن هفتاد ذرع است (شاید کنایه از کثرت معارف آن کتاب باشد) پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و سلم مطالب آن را فرموده است و حضرت علی علیه السلام آن را نوشته است و به خدا قسم! در آن تمام آنچه انسان تا روز قیامت نیاز دارد، نوشته شده است، حتی در کتاب جامعه مقدار خسارت بسیار کم نیز وجود دارد، یک شلاق و نصف شلاق نیز در آن بیان شده است.)
معنای (محدثه) بکسر دال.
(محدثه) به کسر دال، یعنی زنی که برای دیگران نقل حدیث می‌کند. ما از حضرت فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام روایات زیادی را در دست داریم. (5) حضرت فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام به سؤالات زنان مدینه پاسخ می‌فرمودند و به آنان حدیث می‌ آموختند. حضرت فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام احادیث زیادی را از پیامبر صلی اللَّه علیه و آله و سلم و یا حضرت علی علیه السلام برای ما نقل فرموده‌اند، لذا او را (محدِّثه) گویند.
پی نوشتها:
1- بحارالانوار، ج 14، ص 206، ر 23 از علل‌الشرایع.
2- بحارالانوار، ج 43، ص 79، ر 66 از علل‌الشرایع.
3- بحارالانوار،ج 26، ص 44، ر 77 از بصائرالدرجات ص 43.
4- بحارالانوار، ج 43، ص 79، ر 66 از علل‌الشرایع.
5- اخیراً بعض سخنان آن حضرت، در کتابی مستقل با نام (نهج‌الحیاة) به چاپ رسیده است.
منبع: www.yazahra.net