آیا کلیساهای ایران مستقل هستند یا پیرو کلیساهای معتبر جهانی هستند؟

در کلیسای مسیحی چهار خانوادة بزرگ وجود دارد: 1. ارتدکس شرقی غیر کالسدونی 2. ارتدکس شرقی بیزانسی که شامل کلیساهای قبرس، یونان، روسیه و غیر از آنها که دارای شعائر و مناسک بیزانس هستند 3. کاتولیک 4. پروتستان.
جمعیّت قابل توجهی از مسیحیان ایران را ارامنه تشکیل می‌دهند در این رابطه این سؤال به ذهن خطور می‌کند که ربط و نسبت ارامنة ایران با کلیّت ارامنه چیست؟ در جواب این سؤال، خلیفة ارامنة تهران، اسقف سبوه سرکیسیان چنین جواب می‌دهد: ارامنة ایران بخشی جدایی ناپذیر از کلیّت کلیسا هستند. دیدگاه ما همان نظرگاه کلیسای ارمنی است. نمی‌توانیم بگوییم که ارامنة ایران به فلان قضیة خاص از منظری متفاوت با دیگر ارامنه می‌نگرند. ایرانیان ارمنی هم چون دیگر ارامنه تابع کلیسای ارتدکس شرقیِ کالسدونی هستند.
مرکزیت ارامنه در دو حوزه قرار دارد: 1. حوزة عالیة سیلیسی( کیلیکه) یکی از دو حوزة مذهبی کلیسای ارمنی است 2. حوزة دیگر در اچمیادزین ارمنستان مستقر است.[1]
به لحاظ ویژگی تاریخی و جغرافیایی این دو حوزه از گذشته‌های دور دارای عملکرد مستقل بوده‌اند. اکثریت ارمنیان جهان، پیروان ( کلیسای ارمنی) هستند. در ایران ( کلیسای ارمنی) دارای سه حوزة خلیفه گری است: تهران، اصفهان، تبریز که تابع حوزة عالیة سیلیسی می‌باشند.[2]
رهبر فعلی ارامنة جهان، جناب جاثلیق آرام اول می‌باشد.
(کلیساهای شرقی دارای استقلال داخلی هستند و آداب دینی هر یک از آنها مستقلاً گسترش یافته است. این کلیساها را می‌توان به سه طریق درجه بندی کرد:
1. از نظر شعایر: دینی به: ارمنی، نسطوری، انطاکی و قبطی.
2. از نظر اصول اعتقادی به: یعقوبی و نسطوری.
3. از نظر زبانی که در آداب دینی آنها به کار می‌رود به: ارمنی، قبطی، حبشی، سوری یا عربی.)[3]
ساز و کار انتخاب اسقفان کلیسای ارامنه:
در کلیسای ارامنه، اسقفان از سوی ابرشیّه‌ها (خلیفه‌گری‌های) مختلف در شهرهای مختلف مثلاًُ اصفهان و تهران انتخاب می‌شوند. نمایندگان مردم اسقف را بر می‌گزینند. تک تک ارامنه چهل نفر را بر می‌گزینند. این برگزیدگان اسقف را انتخاب می‌کنند. این نمایندگان سالی چند بار تشکیل جلسه ‌می‌دهند و بر اساس رهنمود‌های اسقف اعظم در زمینة امور دینی و دیگر امور زندگی برای منطقة خودشان قانونگذاری می‌کنند. انتخاب پاتریاک اعظم به واسطة نمایندگان خلیفه‌گری‌های مختلف صورت می‌گیرد.
اعتقاد نامة ارامنه: ارامنه به خدای یگانه و به تثلیث مقدس و به کلیسای یگانه ایمان دارند. در مورد سرشت حضرت مسیح علیه السّلام ، به دو ماهیّت در یک شخص یگانه، یعنی به خدای تجسد یافته در یک انسان ایمان دارند. الوهیّت و انسانیّت یکجا جمع شده‌اند. آن که از حضرت مریم تولد یافته، انسانی است که به واسطة روح القدس زاده شده و خدا در او تجسد یافته است. حضرت مریم را مادر خدا می‌نامند.[4]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ اصلاحات کلیسا، جان الدر.
2. در آمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، محمد رضا زیبایی نژاد.
3. آیین پروتستان، جی. لسلی دانستن.


[1] . هفت آسمان، فصلنامه تخصصی ادیان و مذاهب، شمارة نوزدهم، سال پنجم، پائیز 1382 ه ش. قم، ص 15.
[2] . همان، مأخذ، ص 16.
[3] . اینار، مولند، جهان مسیحیت، ترجمة محمد باقر انصاری، مسیح مهاجری، تهران، امیرکبیر، 1381 ه ش، ص81 و80.
[4] . هفت آسمان، شماره نوزدهم، ص 19.
( اندیشه قم )