اسلام نه تنها به این احساسات تعصب آمیز توجهی نکرد، بلکه با شدت با آنان مبارزه کرد. قرآن کریم در کمال صراحت فرمود: (یا ایَّها النّاس انّا خلقناکم من ذکرٍ و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا انَّ اکرمکم عندالله اتقیکم(1) ای مردم، ما همة شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم و شما را گروهها و قبیله‌ها قرار دادیم تا به این وسیله یکدیگر را بشناسید، گرامی‌ترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست). این آیه و بیانات و تأکید رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و طرز رفتار آن حضرت با غیر اعراب و نیز قبایل مختلف عرب، راه اسلام را کاملًا مشخص کرد. به اعتراف همة مورخین، حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مواقع زیاد این جمله را تذکر می‌داد: (ایَّهَا النّاسُ کُلُّکُمْ لِادَمَ وَ ادَمُ مِنْ تُرابٍ، لا فَضْلَ لِعَرَبِیٍّ عَلی عَجَمِیٍّ الّا بِالتَّقْوی(2) همة شما فرزندان آدم هستید و آدم از خاک آفریده شده است، عرب نمی‌تواند بر غیر عرب دعوی برتری کند مگر به پرهیزکاری). پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در روایتی افتخار به اقوام گذشته را یک چیز گندناک می‌خواند و مردمی را که بدین گونه کارها خود را مشغول می‌کنند به (جعل) [سوسک‌] تشبیه می‌کند. اصل روایت چنین است: (لِیَدَعْنَ رِجالٌ فَخْرَهُمْ بِأَقْوامٍ، انَّما هُمْ فَحْمٌ من فحم جَهَنَّمَ اوْ لَیَکونَنَّ اهْوَنَ عَلَی اللهِ مِنَ الْجِعْلانِ الَّتی تَدْفَعُ بِانّفِهَا النَّتَنَ(3) آنان که به قومیت خود تفاخر می‌کنند، این کار را رها کنند و بدانند که آن مایه‌های افتخار جز زغال جهنم نیستند و اگر آنان دست از این کار نکشند، نزد خدا از جعلهایی که کثافت را با بینی خود حمل می‌کنند پست‌تر خواهند بود). پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سلمان ایرانی و بلال حبشی را همان‌گونه با آغوش باز می‌پذیرفت که فی‌المثل ابوذر غفاری و مقداد بن اسود کندی و عمار یاسر را، و چون سلمان فارسی توانسته بود گوی سبقت را از دیگران برباید به شرف (سَلْمانَ مِنّا اهْلَ الْبَیْتِ)(4) نائل شد. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) همواره مراقبت می‌کرد که در میان مسلمین پای تعصبات قومی به میان نیاید. در جنگ احد یک جوانی ایرانی در میان مسلمین بود. این جوان مسلمان ایرانی پس از آنکه ضربتی به یکی از افراد دشمن وارد آورد، از روی غرور گفت: (خُذْها وَ انَا الْغُلامَ الْفارِسِیّ یعنی این ضربت را از من تحویل بگیر که منم یک جوان ایرانی). پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) احساس کرد که هم‌اکنون این سخن تعصبات دیگران را برخواهد انگیخت فوراً به آن جوان فرمود که چرا نگفتی منم یک جوان انصاری(5) یعنی چرا به چیزی که به آیین و مسلکت مربوط است افتخار نکردی و پای تفاخر قومی و نژادی را به میان کشیدی؟ پی‌نوشت‌ (1) حجرات/ 13 (2) تحف العقول/ 34 (3)) سنن ابی‌داود، 2/ 624) (4)) سفینه البحار، مادة) سلم (( (5)) سنن ابی داود، 2/ 625) تعصبات نژادی از نظر اسلام، شهیدعلامه مرتضی مطهری(رحمت الله علیه)
دیدگاه اسلام در مورد تعصبات قوی و نژادی چیست؟
اسلام نه تنها به این احساسات تعصب آمیز توجهی نکرد، بلکه با شدت با آنان مبارزه کرد. قرآن کریم در کمال صراحت فرمود: (یا ایَّها النّاس انّا خلقناکم من ذکرٍ و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا انَّ اکرمکم عندالله اتقیکم(1) ای مردم، ما همة شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم و شما را گروهها و قبیلهها قرار دادیم تا به این وسیله یکدیگر را بشناسید، گرامیترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست). این آیه و بیانات و تأکید رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و طرز رفتار آن حضرت با غیر اعراب و نیز قبایل مختلف عرب، راه اسلام را کاملًا مشخص کرد.
به اعتراف همة مورخین، حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مواقع زیاد این جمله را تذکر میداد: (ایَّهَا النّاسُ کُلُّکُمْ لِادَمَ وَ ادَمُ مِنْ تُرابٍ، لا فَضْلَ لِعَرَبِیٍّ عَلی عَجَمِیٍّ الّا بِالتَّقْوی(2) همة شما فرزندان آدم هستید و آدم از خاک آفریده شده است، عرب نمیتواند بر غیر عرب دعوی برتری کند مگر به پرهیزکاری).
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در روایتی افتخار به اقوام گذشته را یک چیز گندناک میخواند و مردمی را که بدین گونه کارها خود را مشغول میکنند به (جعل) [سوسک] تشبیه میکند. اصل روایت چنین است: (لِیَدَعْنَ رِجالٌ فَخْرَهُمْ بِأَقْوامٍ، انَّما هُمْ فَحْمٌ من فحم جَهَنَّمَ اوْ لَیَکونَنَّ اهْوَنَ عَلَی اللهِ مِنَ الْجِعْلانِ الَّتی تَدْفَعُ بِانّفِهَا النَّتَنَ(3) آنان که به قومیت خود تفاخر میکنند، این کار را رها کنند و بدانند که آن مایههای افتخار جز زغال جهنم نیستند و اگر آنان دست از این کار نکشند، نزد خدا از جعلهایی که کثافت را با بینی خود حمل میکنند پستتر خواهند بود).
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سلمان ایرانی و بلال حبشی را همانگونه با آغوش باز میپذیرفت که فیالمثل ابوذر غفاری و مقداد بن اسود کندی و عمار یاسر را، و چون سلمان فارسی توانسته بود گوی سبقت را از دیگران برباید به شرف (سَلْمانَ مِنّا اهْلَ الْبَیْتِ)(4) نائل شد.
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) همواره مراقبت میکرد که در میان مسلمین پای تعصبات قومی به میان نیاید. در جنگ احد یک جوانی ایرانی در میان مسلمین بود. این جوان مسلمان ایرانی پس از آنکه ضربتی به یکی از افراد دشمن وارد آورد، از روی غرور گفت: (خُذْها وَ انَا الْغُلامَ الْفارِسِیّ یعنی این ضربت را از من تحویل بگیر که منم یک جوان ایرانی). پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) احساس کرد که هماکنون این سخن تعصبات دیگران را برخواهد انگیخت فوراً به آن جوان فرمود که چرا نگفتی منم یک جوان انصاری(5) یعنی چرا به چیزی که به آیین و مسلکت مربوط است افتخار نکردی و پای تفاخر قومی و نژادی را به میان کشیدی؟
پینوشت
(1) حجرات/ 13
(2) تحف العقول/ 34
(3)) سنن ابیداود، 2/ 624)
(4)) سفینه البحار، مادة) سلم ((
(5)) سنن ابی داود، 2/ 625)
تعصبات نژادی از نظر اسلام، شهیدعلامه مرتضی مطهری(رحمت الله علیه)
- [سایر] آیا تمایلات نژادی و دوست داشتن قومیت خود، از نظر اسلام اشکال دارد؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره ترورسیم چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره طلاق چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره طلاق چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره ترورسیم چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره نفرین چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره زن چیست؟
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره طلاق چیست؟
- [سایر] دیدگاه اهل بیت در مواجه با اماکن تاریخی چیست؟آیا قول معتبر یا سند قوی در باب تخریب اماکن تاریخی توسط اهل بیت وجود دارد؟
- [سایر] آیا حکومت امام مهدی علیه السلام نژادی است ؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که گمان به قبله دارد اگر بتواند گمان قوی تری پیدا کند؛ نمی تواند به گمان خود عمل نماید؛ مثلا اگر میهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پیدا کند؛ ولی بتواند از راه دیگر گمان قوی تری پیدا کند؛ نباید به حرف او عمل نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .گزارش صاحبخانه، مدیر هتل و مانند آ ن, حجّت شرعی نیست, مگر آنکه مایه اطمینان باشد و اگر به قول آنها گمان حاصل شد , نه طمأنینه و بتوان به گمان قوی تر رسید , باید به آن گمان قوی تر نائل آمد و برابر آن عمل نمود .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه به جایی برسد که اذان شهر را که معمولاً در جای بلند می گویند نشنود نمازش شکسته است، هر چند اذانی را که با بلند گوهای قوی می گویند بشنود و اگر کسی گوش و چشمش از معمول ضعیف تر یا بسیار قوی تر است اعتباری به آن نیست بلکه اعتبار به گوش و چشمهای معمولی است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که گمان به قبله دارد ، اگر بتواند گمان قوی تری پیدا کند ، نمیتواند به گمان خود عمل نماید . مثلاً اگر میهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پیدا کند ، ولی بتواند از راه دیگر گمان قوی تری پیدا کند ، نباید به حرف او عمل نماید .
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که گمان به قبله دارد ، اگر بتواند گمان قوی تری پیدا کند نمی تواند به گمان ضعیف عمل نماید ، مثلاً اگر میهمان از گفتة صاحب خانه ، گمان به قبله پیدا کند ولی بتواند از راه دیگر گمان قوی تری پیدا کند نباید به حرف او ، عمل نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . یاد گرفتن و یاددادن علوم و صنایعی که مورد احتیاج عموم است و هم چنین علوم و صنایعی که سبب قوت و شوکت جامعه مسلمین، و برتری قوای دفاعی آنها بر کفار می شود، بر همه واجب مؤکد است به وجوب کفایی و باید مسلمانان بنحوی قوی شوند که قطع طمع کفار را از بلاد و نوامیس و اعراض و اموال و معادن و ثروت خود بنمایند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پیش از وقت نماز جستجو نماید وآب پیدا نکند وتاوقت نماز همانجا بماند، چنانچه احتمال دهد که آب پیدا میکند، لازم نیست که دوباره در جستجوی آب برود مگر نشانههای قوی بر پیدا شدن آب بدست بیاید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] به کسی که در محلّ خود مشهور به سیّد بودن است میشود خمس داد و لازم نیست انسان به سیّد بودن او مطمئن باشد، بلکه همین مقدار که گمان قوی به آن داشته باشد کافیست
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که به واسطه وجود مانع در آسمان (مانند ابر و غبار) و یا گرفتاری در زندان و یا نداشتن بینایی چشم، نمی توانند یقین به دخول وقت پیدا کنند، چنانچه گمان قوی داشته باشند می توانند مشغول نماز شوند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.