چرا ما در هنگام وضو پاها را مسح می کنیم اما اهل سنّت پاها را می شویند؟
قرآن درباره وضوی صورت و دست ها می فرماید: (فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرافِقِ)1 و درباره دو عضو دیگر می فرماید: (وَ امْسَحُوا بِرُؤسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ)2. بنابراین شستن پاها با ظاهر آیه مخالف می باشد. ابن عباس نیز از سرپیچی مردم از ظاهر قرآن، سخن می گوید و می فرماید: (أبی الناس الا الغسل و لا أجد فی کتاب الله الا المسح)3؛ (مردم جز شستن به چیزی تن ندادند در حالی که من در قرآن غیر از مسح چیزی نیافتم). از همین رو، گروهی از علمای اهل سنّت بر دلالت آیه بر مسح پاها، اعتراف کرده و برخی برای احتیاط میان مسح و غسل جمع می کنند، و برخی با اعتراف به دلالت آیه بر مسح می گویند علّت (شستن پا) نظافت بیشتر است، تو گویی خدای حکیم از این موضوع غافل بوده است!! ابن حزم متوفای (456) می گوید: (ان القرآن نزل بالمسح، قال الله تعالی: (و امسحوا برووسکم و أرجلکم) و سواء قرء بخفض اللام أو فتحها هی علی کل حال عطف علی الرؤس)4 قرآن درباره پاها حکم به مسح کرده است، و آیه نیز همین را می رساند خواه لفظ (و أرجلکم) را به کسره بخوانیم یا به فتح و در هر حال عطف بر (رؤسکم) می باشد). و قتاده نیز گفته است خدا دو شستن و دو مسح بر ما واجب کرده است.5 علی بن برهان الدین حلبی (متوفای 1044 ه) می گوید: جبرئیل آنگاه که به رسول خدا صلی الله علیه و آله وضو را آموزش داد، فرمان به مسح پا داد، سپس می گوید محیی الدین می گوید: مسح دو پا ظاهر کتاب است.6 درباره آیه شریفه: (وَ امْسَحُوا بِرُؤسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ) سخن این است که واژه (وأرجلکم) به کجا عطف شده است، و به تعبیر دیگر: معطوف علیه آن چیست؟! درباره واژه (و أرجلکم) دو قرائت هست: قرائت جر (و امسحوا برؤکم و أرجلِکم). قرائت نصب (و امسحوا برؤسکم و أرجلَکم). بنا بر قرائت جر که چهار قاری (ابن کثیر، ابو عمرو، حمزه، عاصم به روایت ابی بکر) از قراء سبعه موافق آن قرائت کرده اند حکم آن واضح است و آن این که معطوف بر ظاهر (برؤسکم) می باشد، و طبعاً هر دو عضو، حکم یکسان (مسح) خواهند داشت. و بنا بر قرائت نصب که سه قاری از قراء سبعه مطابق آن قرائت کرده اند عطف بر محل (برؤسکم) می باشد زیرا محل آن به حکم این که مفعول (وامسحوا) است منصوب می باشد و عطف بر محل در کلام عرب و قرآن شایع است؛ مانند: (أَنَّ اللَّهَ بَری ءٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ وَ رَسُولُهُ)7؛ (خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند!). در این آیه واژه (و رسوله) به محل (اللّه) که به ظاهر منصوب و از نظر محل مرفوع است، عطف شده است. نکته پایانی آن که صراحت آیه شریفه آن است که (وامسحوا برؤکم) و براساس ادبیات عرب این (باء) بعضیه است یعنی به مقداری از سر خود مسح کنید در حالی که آنچه رایج میان برخی اهل سنت است مسح یا شستن تمام سر است!! و به طور یقین این رفتار آنها مخالف آیه شریفه و سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله است زیرا در آیه نگفته (وامسحو روسکم) یعنی تمام سر خود را مسح بکشید، بلکه فرموده (وامسحوا بروسکم) یعنی بعض سر را مسح بکشید وقتی ثابت شود بخشی از وضوی اهل سنّت با ظاهر قرآن سازگار نیست نسبت به دیگر روش های آنها در وضو نیز نمی توان اطمینان پیدا کرد. به ویژه که مخالف روش و روایت اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله می باشد. پی نوشت: 1. مائده 5، آیه 6. 2. همان، آیه 6. 3. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، ج2، ص 262. 4. المحلی، ج 2، ص 56، شماره 200. 5. الجامع لأحکام القرآن، 6/ 92. 6. السیرة الحلبیة، ج 1، ص 28. 7. توبه 9، آیه 3. منبع: www.porseman.org
عنوان سوال:

چرا ما در هنگام وضو پاها را مسح می کنیم اما اهل سنّت پاها را می شویند؟


پاسخ:

قرآن درباره وضوی صورت و دست ها می فرماید: (فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرافِقِ)1 و درباره دو عضو دیگر می فرماید: (وَ امْسَحُوا بِرُؤسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ)2. بنابراین شستن پاها با ظاهر آیه مخالف می باشد.
ابن عباس نیز از سرپیچی مردم از ظاهر قرآن، سخن می گوید و می فرماید: (أبی الناس الا الغسل و لا أجد فی کتاب الله الا المسح)3؛ (مردم جز شستن به چیزی تن ندادند در حالی که من در قرآن غیر از مسح چیزی نیافتم). از همین رو، گروهی از علمای اهل سنّت بر دلالت آیه بر مسح پاها، اعتراف کرده و برخی برای احتیاط میان مسح و غسل جمع می کنند، و برخی با اعتراف به دلالت آیه بر مسح می گویند علّت (شستن پا) نظافت بیشتر است، تو گویی خدای حکیم از این موضوع غافل بوده است!!
ابن حزم متوفای (456) می گوید: (ان القرآن نزل بالمسح، قال الله تعالی: (و امسحوا برووسکم و أرجلکم) و سواء قرء بخفض اللام أو فتحها هی علی کل حال عطف علی الرؤس)4 قرآن درباره پاها حکم به مسح کرده است، و آیه نیز همین را می رساند خواه لفظ (و أرجلکم) را به کسره بخوانیم یا به فتح و در هر حال عطف بر (رؤسکم) می باشد).
و قتاده نیز گفته است خدا دو شستن و دو مسح بر ما واجب کرده است.5
علی بن برهان الدین حلبی (متوفای 1044 ه) می گوید: جبرئیل آنگاه که به رسول خدا صلی الله علیه و آله وضو را آموزش داد، فرمان به مسح پا داد، سپس می گوید محیی الدین می گوید: مسح دو پا ظاهر کتاب است.6
درباره آیه شریفه: (وَ امْسَحُوا بِرُؤسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ) سخن این است که واژه (وأرجلکم) به کجا عطف شده است، و به تعبیر دیگر: معطوف علیه آن چیست؟!
درباره واژه (و أرجلکم) دو قرائت هست:
قرائت جر (و امسحوا برؤکم و أرجلِکم).
قرائت نصب (و امسحوا برؤسکم و أرجلَکم).
بنا بر قرائت جر که چهار قاری (ابن کثیر، ابو عمرو، حمزه، عاصم به روایت ابی بکر) از قراء سبعه موافق آن قرائت کرده اند حکم آن واضح است و آن این که معطوف بر ظاهر (برؤسکم) می باشد، و طبعاً هر دو عضو، حکم یکسان (مسح) خواهند داشت. و بنا بر قرائت نصب که سه قاری از قراء سبعه مطابق آن قرائت کرده اند عطف بر محل (برؤسکم) می باشد زیرا محل آن به حکم این که مفعول (وامسحوا) است منصوب می باشد و عطف بر محل در کلام عرب و قرآن شایع است؛ مانند:
(أَنَّ اللَّهَ بَری ءٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ وَ رَسُولُهُ)7؛ (خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند!).
در این آیه واژه (و رسوله) به محل (اللّه) که به ظاهر منصوب و از نظر محل مرفوع است، عطف شده است.
نکته پایانی آن که صراحت آیه شریفه آن است که (وامسحوا برؤکم) و براساس ادبیات عرب این (باء) بعضیه است یعنی به مقداری از سر خود مسح کنید در حالی که آنچه رایج میان برخی اهل سنت است مسح یا شستن تمام سر است!! و به طور یقین این رفتار آنها مخالف آیه شریفه و سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله است زیرا در آیه نگفته (وامسحو روسکم) یعنی تمام سر خود را مسح بکشید، بلکه فرموده (وامسحوا بروسکم) یعنی بعض سر را مسح بکشید وقتی ثابت شود بخشی از وضوی اهل سنّت با ظاهر قرآن سازگار نیست نسبت به دیگر روش های آنها در وضو نیز نمی توان اطمینان پیدا کرد. به ویژه که مخالف روش و روایت اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله می باشد.
پی نوشت:
1. مائده 5، آیه 6.
2. همان، آیه 6.
3. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، ج2، ص 262.
4. المحلی، ج 2، ص 56، شماره 200.
5. الجامع لأحکام القرآن، 6/ 92.
6. السیرة الحلبیة، ج 1، ص 28.
7. توبه 9، آیه 3.
منبع: www.porseman.org





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین