پاسخ در دو قسمت ارائه می‌گردد: الف. به جهت شباهت کیفیت وضو، نزد شیعه و اهل سنت، صرفاً موارد اختلاف آنها را ذکر می‌کنیم: 1. شیعه می‌گوید: در وضو واجب است شستن دست‌ها از بالا به پایین صورت گرفته و دست راست بر دست چپ مقدم شود. ولی اهل سنت شستن دست‌ها (از آرنج تا سر انگشتان) را به هر کیفیتی صحیح می‌دانند. 2. در مسح سر، شیعه مسح قسمتی از جلوی سر (با رطوبت باقیمانده در دست) را واجب می‌داند، اما اهل سنت مسح هر قسمت از سر (آن هم با رطوبتی جدید) را صحیح دانسته و در این‌باره شستن سر را هم کافی می‌دانند. ضمن این‌که حنبلی‌ها مسح تمام سر و گوش‌ها را واجب دانسته‌اند. 3. در مسح پا، اهل سنت، پا را تا بالای برآمدگی آن می‌شویند، ولی شیعه مسح پا را (با رطوبت باقیمانده از آب وضو در دست) واجب می‌داند. 4. نسبت به ترتیب در وضو، حنفیه و مالکیه بر خلاف سایر مذاهب، آن‌را شرط صحت وضو ندانسته‌اند. و نسبت به موالات نیز حنفیه و شافعیه آن‌را بر خلاف سایر مذاهب، واجب نمی‌دانند.[1] ب. طهارتی که با وضو حاصل می‌شود، به روش‌های متفاوتی نقض می‌شود. در مذهب اهل بیت(ع) آنچه که به سبب آن وضو باطل می‌شود با موارد نقض وضو در مذاهب اهل سنت تفاوت اندکی دارد. جهت آگاهی از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع) در این‌باره می‌توانید به نمایه 3867 (مبطلات وضو و غسل) در همین سایت مراجعه نمایید. اما مذاهب اهل سنت مواردی را برای نقض وضو بیان کرده‌اند که در ذیل می‌آید: 1. بول(ادرار)، غائط (مدفوع) و باد معده؛ 2. خروج منی؛ البته شافعیه آن را ناقض وضو نمی‌داند.[2] 3. خروج وذی و مذی؛[3] 4. آنچه که موجب زائل شدن (حتی موقتی و کوتاه) عقل شود؛ مانند جنون، صرع، بیهوشی، استفاده از مسکرات و خواب[4] 5. لمس با شهوت زن یا پسری که مو در صورت ندارد (امرد)[5] 6. دست کشیدن(مسّ) مرد به آلت تناسلی‌اش (تماس مستقیم و بدون حائل).[6] 7. خون یا چرکی که از بدن انسان خارج می شود و نجس است؛ موجب بطلان وضو می‌شود. 8. ارتداد( اگر مسلمانی که وضو داشته باشد، مرتد شود؛ وضویش باطل می شود، همچنین اگر مسلمانی بر اثر عصبانیت، کلمات کفر آمیز بگوید، بازهم وضویش باطل است.)[7] [1] . مغنیه، محمد جواد‌، الفقه علی المذاهب الخمسة، ج 1، ص 36 - 38، بیروت، دارالتیار الجدید، دار الجواد، چاپ دهم، 1421ق. [2] . همان، ج 1، ص 31. [3] . همان. [4] . بر خلاف مذهب اهل بیت که خواب را عامل مستقلی برای نقض وضو دانسته اند ولی در غالب مذاهب اهل سنت، خواب عامل مستقلی شمرده نشده بلکه از این جهت که موجب عدم هوشیاری است، ناقض وضو است. البته برخی از مذاهب اهل سنت مانند حنابله، خواب را عامل مستقل دانسته اند. نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ج 1، ص 158. [5] . البته مذاهب چهار گانه اهل سنت دربارۀ جزئیات آن با هم اختلاف نظر زیادی دارند. نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ص 160. [6] . در سه مذهب از مذاهب اهل سنت این مطلب مورد قبول است و تنها حنفیه با این نظریه مخالفت کرده اند. [7] . موارد دیگری از جمله قهقهه در نماز یا تغسیل میت یا شک در بطلان وضو و بالاخره خوردن گوشت گوسفند! بنابر نظر برخی از مذاهب اهل سنت، موجب بطلان وضو است. نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ج 1، ص 165؛ الفقه علی المذاهب الخمسة، ج 1، ص 30 - 32.
پاسخ در دو قسمت ارائه میگردد:
الف. به جهت شباهت کیفیت وضو، نزد شیعه و اهل سنت، صرفاً موارد اختلاف آنها را ذکر میکنیم:
1. شیعه میگوید: در وضو واجب است شستن دستها از بالا به پایین صورت گرفته و دست راست بر دست چپ مقدم شود. ولی اهل سنت شستن دستها (از آرنج تا سر انگشتان) را به هر کیفیتی صحیح میدانند.
2. در مسح سر، شیعه مسح قسمتی از جلوی سر (با رطوبت باقیمانده در دست) را واجب میداند، اما اهل سنت مسح هر قسمت از سر (آن هم با رطوبتی جدید) را صحیح دانسته و در اینباره شستن سر را هم کافی میدانند. ضمن اینکه حنبلیها مسح تمام سر و گوشها را واجب دانستهاند.
3. در مسح پا، اهل سنت، پا را تا بالای برآمدگی آن میشویند، ولی شیعه مسح پا را (با رطوبت باقیمانده از آب وضو در دست) واجب میداند.
4. نسبت به ترتیب در وضو، حنفیه و مالکیه بر خلاف سایر مذاهب، آنرا شرط صحت وضو ندانستهاند. و نسبت به موالات نیز حنفیه و شافعیه آنرا بر خلاف سایر مذاهب، واجب نمیدانند.[1]
ب. طهارتی که با وضو حاصل میشود، به روشهای متفاوتی نقض میشود. در مذهب اهل بیت(ع) آنچه که به سبب آن وضو باطل میشود با موارد نقض وضو در مذاهب اهل سنت تفاوت اندکی دارد. جهت آگاهی از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع) در اینباره میتوانید به نمایه 3867 (مبطلات وضو و غسل) در همین سایت مراجعه نمایید.
اما مذاهب اهل سنت مواردی را برای نقض وضو بیان کردهاند که در ذیل میآید:
1. بول(ادرار)، غائط (مدفوع) و باد معده؛
2. خروج منی؛ البته شافعیه آن را ناقض وضو نمیداند.[2]
3. خروج وذی و مذی؛[3]
4. آنچه که موجب زائل شدن (حتی موقتی و کوتاه) عقل شود؛ مانند جنون، صرع، بیهوشی، استفاده از مسکرات و خواب[4]
5. لمس با شهوت زن یا پسری که مو در صورت ندارد (امرد)[5]
6. دست کشیدن(مسّ) مرد به آلت تناسلیاش (تماس مستقیم و بدون حائل).[6]
7. خون یا چرکی که از بدن انسان خارج می شود و نجس است؛ موجب بطلان وضو میشود.
8. ارتداد( اگر مسلمانی که وضو داشته باشد، مرتد شود؛ وضویش باطل می شود، همچنین اگر مسلمانی بر اثر عصبانیت، کلمات کفر آمیز بگوید، بازهم وضویش باطل است.)[7] [1] . مغنیه، محمد جواد، الفقه علی المذاهب الخمسة، ج 1، ص 36 - 38، بیروت، دارالتیار الجدید، دار الجواد، چاپ دهم، 1421ق. [2] . همان، ج 1، ص 31. [3] . همان. [4] . بر خلاف مذهب اهل بیت که خواب را عامل مستقلی برای نقض وضو دانسته اند ولی در غالب مذاهب اهل سنت، خواب عامل مستقلی شمرده نشده بلکه از این جهت که موجب عدم هوشیاری است، ناقض وضو است. البته برخی از مذاهب اهل سنت مانند حنابله، خواب را عامل مستقل دانسته اند.
نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ج 1، ص 158. [5] . البته مذاهب چهار گانه اهل سنت دربارۀ جزئیات آن با هم اختلاف نظر زیادی دارند. نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ص 160. [6] . در سه مذهب از مذاهب اهل سنت این مطلب مورد قبول است و تنها حنفیه با این نظریه مخالفت کرده اند. [7] . موارد دیگری از جمله قهقهه در نماز یا تغسیل میت یا شک در بطلان وضو و بالاخره خوردن گوشت گوسفند! بنابر نظر برخی از مذاهب اهل سنت، موجب بطلان وضو است.
نک: الفقه علی مذاهب الاربعه و مذهب اهل بیت (ع)، ج 1، ص 165؛ الفقه علی المذاهب الخمسة، ج 1، ص 30 - 32.
- [سایر] چه تفاوتهایی میان وضوی شیعه و سنی وجود دارد و از نظر اهل سنت چه مواردی باعث بطلان وضو میشود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در چه مواردی قضات سنّی مأذون میتوانند برای اهل سنّت قضاوت کنند؟ (حدود، قصاص، دیات، تعزیرات، احوال شخصیه)
- [سایر] از نظر اهل تسنّن مقام خلفاءبالاتر است یا ائمه اربعه اهل سنت؟
- [سایر] تاریخچه نماز تراویح و دلیل بر بطلان آن به جماعت خواندن چیست؟ سند شیعی و اهل سنت.
- [سایر] تفاوت وضو گرفتن در شیعه و سنی چیست؟ و پیامبر(ص) وضو گرفتنشان به چه سبکی بوده و وضو گرفتن کدامیک از شیعه و سنی شبیه پیامبر(ص) است؟
- [سایر] سلام نظر فقهای اهل سنت درباره استمناء چیست؟
- [سایر] نظر علمای اهل سنت پیرامون مصلح جهانی چیست؟
- [سایر] نظر علمای اهل سنت در مورد یزید چیست؟
- [سایر] نظر اهل سنت نسبت به معاویه چگونه است؟
- [سایر] نظر وهابیون در مورد ائمه چهارگانه اهل سنت چیست؟
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه میتواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه میتواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده میشود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت میشود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که در نماز به حدی وسواس دارد که موجب بطلان نمازش می شود و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود باید نماز را با جماعت بخواند و همچنین بنابر احتیاط واجب در صورتی که موجب بطلان نمازش نشود
- [آیت الله سیستانی] کسی که در نماز بحدّی وسواس دارد که موجب بطلان نمازش میشود ، و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند ، از وسواس راحت میشود ، باید نماز را با جماعت بخواند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که در نماز به حدی وسواس دارد که موجب بطلان نمازش می شود و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند؛ از وسواس راحت می شود؛ باید نماز را با جماعت بخواند.
- [آیت الله خوئی] کسی که در نماز به حدی وسواس دارد که موجب بطلان نمازش میشود و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند، از وسواس راحت میشود، باید نماز را با جماعت بخواند.
- [آیت الله بهجت] تکرار مسح موجب بطلان وضو نیست خصوصا اگر برای رعایت احتیاط باشد، مگر آن که از روی تشریع یا وسوسه باشد.
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت جمع میان عمه و برادرزادهاش یا خاله و خواهرزادهاش جایز نیست، بدین معنا که اگر هر دو را همزمان عقد کنند، هر دو عقد باطل است، و در صورتی که عقد یکی پس از دیگری باشد، عقد دومی باطل است. لکن از نظر فقه امامیه، عقد عمه پس از برادرزادهاش و خاله پس از خواهرزادهاش مطلقاً جایز است. همچنین عقد برادرزاده پس از عقد عمه و عقد خواهرزاده پس از عقد خاله، مشروط بر آنکه پیش از عقد عمه و خاله رضایت داده باشند و یا بعد از عقد رضایت بدهند جایز است. بنابراین اگر پیرو اهل سنّت، در نکاح میان عمه و برادرزادهاش و یا میان خاله و خواهرزادهاش جمع کند، پس اگر عقد آنها متقارن باشد چون به مذهب آنها عقد هر دو باطل است، برای پیرو مذهب امامیه جایز است بر هر یک از آنها و در صورت رضایت عمه یا خاله بر هر دو عقد کند. و اگر عقد مرد سنّی متقارن نباشد، عقد زن دوّم در فرض مذکور به مذهب آنها باطل است و مرد شیعی میتواند با او ازدواج کند. این حکم در مورد هر یک از آن دو زن در صورتی که امامی باشند، نیز جاری است.
- [آیت الله سیستانی] ابوحنیفه و شافعی برای مغبون قائل به خیار غبن نیستند، حال آنکه در مذهب ما این خیار ثابت است، و ظاهراً بحث ثبوت یا عدم ثبوت این خیار شامل موردی که بنای شخص مغبون بر بیتوجّهی به قیمت و خرید و فروش کالا به هر قیمتی باشد، نمیشود، در این فرض ظاهراً خیار غبن ثابت نیست. همچنین شامل جایی که بنای طرفین معامله نقلوانتقال طبق قیمت بازار است نه بیشتر و شخص مغبون بر ادّعای غابن مبنی بر بالا نبودن قیمت اعتماد کرده، نمیشود؛ زیرا ظاهراً از نظر همگان در اینجا خیار ثابت است، از جهت فریب دادن بایع. همچنین این خیار شامل جایی که بنا به شرط ارتکازی در عرف خاص، جز حقّ فسخ، حقّ دیگری مانند حقّ مطالبه مابهالتفاوت وجود دارد، نمیشود. در هر حال، هر جا که از نظر مذهب امامیه خیار غبن ثابت باشد و مذهب اهل سنّت، آن را منکر باشد، برای شخص امامی مذهب از باب مقاصّه نوعی جایز است که پیرو اهل سنّت را به نبود خیار غبن ملزم کند. این در جایی است که مذهب اهل سنّت بر همگان، از جمله شخص امامی مذهب نافذ و جاری باشد.