تفاوت وضو گرفتن در شیعه و سنی چیست؟ و پیامبر(ص) وضو گرفتنشان به چه سبکی بوده و وضو گرفتن کدامیک از شیعه و سنی شبیه پیامبر(ص) است؟ - پرسش و پاسخ

شیعه

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

شبیه

شَبیه به معنای مَثَل است.

وضو

وُضو، یا آنگونه که در برخی مناطق ایران گفته می‌شود، دست‌نماز یا آب‌دست، شستن صورت و دست‌ها و مَسح سر و پاها با شیوه‌ای خاص است. وضو به خودی خود مستحب است و برای برخی کارها مانند نماز و طواف کعبه، واجب می‌شود. در برخی موارد باید به جای وضو، غسل یا تیمم کرد. وضو را می‌توان به شیوه ترتیبی و ارتماسی انجام داد. وضوی جبیره‌ای، جایگزینی برای وضو در صورت وجود زخم است.

سنی

توحيد ایمان به ملائکه ایمان به کتاب‎های آسمانی ایمان به انبیاء ایمان به روز رستاخیز ایمان به قضا و قدر عدالت صحابه

مستند العروه الوثقی

مؤلف:سید ابوالقاسم خوئی (م ۱۴۱۳ ق).

ایت الله خویی

سید ابوالقاسم موسوی خویی (۱۲۷۸-۱۳۷۱ش) مرجع تقلید شیعه و مفسّر قرآن کریم. او از محضر اساتید بزرگی در حوزه علمیه نجف بهره برد. و خود نیز شاگردانی تربیت کرد، برخی از شاگردان او به مرجعیت رسیدند.

العروه الوثقی

اَلعُروَةُ الوُثقی کتابی فقهی به زبان عربی، تألیف سید محمد کاظم طباطبائی یزدی(۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعی. این کتاب به عروه و عروة الوثقی نیز شهرت دارد. العروة الوثقی، مهم‌ترین کتاب فقهی سید یزدی به شمار می‌آید. در حوزه‌های علمیه، از نویسندهٔ آن، به «صاحب عروه» یاد می‌شود.عروة الوثقی، بیشتر بخش‌های فقه را دربر گرفته و ۳۲۶۰ مسئله فقهی را مطرح کرده است.

پیامبر اسلام

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

ایمه معصومین

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

صحابه پیامبر

بحث پیرامون صحابه از این جهت ضروری می‌نماید که دین از طریق این افراد به نسل بعدی انتقال یافته است. به همین جهت صحابه در طریق ارسال پیام دین واقع می‌شوند. شیعه با توجه به تبعیت از مکتب اهل بیت (علیه‌السّلام) به هر صحابی و گفته‌هایش از رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اعتماد نمی‌کند. اما در یک دیدگاه افراطی به دلیل نقص در مبانی اعتقادی، عده‌ای قائل به عدالت تمام صحابه شده‌اند. قبل از بیان این احکام باید به موضوع بحث یعنی صحابی پرداخت که در این مقاله به آن می‌پردازیم.

پیامبر اکرم

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

جواهرالکلام

جَواهرُ الْکَلام فی شَرْحِ شَرائعِ الْاسْلام یا جواهر الکلام کتابی فقهی، اثر فقیه شیعه محمدحسن نجفی، مشهور به صاحب جواهر (درگذشته ۱۲۶۶ق). این کتاب، شرحی مبسوط بر شرایع‌ محقق‌ حلّی‌ (درگذشته ۶۷۶ق) است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار می‌آید. مطالب این کتاب بسیار گسترده است. جواهر الکلام دیدگاه‌ها و استدلال‌های فقیهان گذشته را در اختیار پژوهشگران فقه قرار داده است.

شیعه امامیه

اِمامیه‌، از مذاهب زیرمجموعه مذهب شیعه در کنار زیدیه و اسماعیلیه که به آن مذهب جعفری یا اثنی عشری هم گفته می‌شود. پیروان آن معتقد به امامت دوازده امام معصوم پس از پیامبر اکرم(ص) هستند. از نظر شیعه امامیه، کاربرد مطلق کلمه شیعه اشاره به آنان دارد، ولی این اصطلاح در مباحث کلامی، عنوانی عام است که شامل هر سه گروه می‌شود.

احکام الهی

احکام الهی، احکام کلّی قرآنی و احکام صادر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اعتبار منصب نبوّت می باشد.

سنت پیامبر

سنت نبوی به قول ، فعل و تقریر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اطلاق می‌شود.

رسول اسلام

صفحه ای یافت نشد

کتاب الله

برای توضیح این واژه رجوع شود به قرآن

سجده واجب

عَزائِم یا عَزائِمُ السُجود - به معنای سجده‌های واجب - به چهار سوره سَجده، فُصِّلَت، نَجم و عَلَق گفته می‌شود. در هر یک از این چهار سوره، یک آیه سجده‌دار وجود دارد که اگر کسی آن را بخواند یا بشنود در همان لحظه باید سجده کند. در ۱۱ سوره دیگر نیز آیاتی آمده است که هنگام شنیدن یا قرائت آنها سجده‌کردن مستحب است.

اهل بیت ع

اهل‌ بیت (عربی: أهلُ الْبَیت)، به معنای اهل یک خانه، خانواده و خاندان که در اصطلاح مسلمانان برای خاندان پیامبر اسلام(ص) به کار برده می‌شود. کلمه اهل بیت در روایات، در چند معنای مختلف به کار رفته است، و در ادبیات شیعی، برای امام علی(ع)، حضرت فاطمه زهرا (س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نُه امام معصوم از فرزندان او استفاده می‌شود. قرآن در آیه تطهیر و آیه مودت تعبیر اهل البیت را به کار برده و بر پاکی و وجوب محبت آن‌ها تصریح کرده است. پیامبر اسلام نیز در احادیثی مانند حدیث سفینه و ثقلین از جایگاه والای اهل بیت در دین اسلام سخن گفته است.

خلیفه دوم

عُمَر بن خَطّاب بن نُفَیل (درگذشت ۲۳ق) از صحابه پیامبر اکرم(ص) و خلیفه دوم (خلافت: ۱۳ - ۲۳ق) که در مکه اسلام آورد. عمر بن خطاب به وصیت مستقیم خلیفه اول، به خلافت رسید، حدود ده سال حکومت کرد و در سال ۲۳ق توسط ابولؤلؤ به قتل رسید.

رسول اکرم

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

رسول خدا

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

ابن عباس

عبداللّه بن عباس بن عبدالمطلب مشهور به ابن عباس (۳ سال پیش از هجرت-۶۸ق) ، فرزندعباس بن عبدالمطلب و پسر عموی پیامبر(ص) و امام علی(ع)، از صحابه پیامبر (ص) و یاران سه امام اول شیعیان.

ایت الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

بنی‌امیه

بَنی اُمیه یکی از تیره‌های بزرگ قبیله قریش که شماری از ایشان نزدیک یک سده بر سرزمین‌های اسلامی حکومت کردند. تاریخ سده نخست هجری و حتی مدتی پیش از آن، با نام و کارنامه سیاسی اعضای خاندان اموی، به عنوان خلیفه یا هر عنوان دیگری سخت پیوند یافته است. سلسله بنی امیه با آغاز خلافت معاویه در ۴۱ق آغاز شد و در ۱۳۲ق با شکست مروان بن محمد به پایان رسید. در این سال‌ها ۱۴ پادشاه بر ممالک اسلامی حکم راندند. پس از معاویه بن یزید، خلافت امویان به شاخه مروانی انتقال یافت. امویان با نبرد در مرزهای شرقی و مرزهای روم، گستره حکومت اسلامی را هر روز وسیع‌تر می‌کردند. سرکوب خوارج و شیعیان از سیاست‌های مستمر امویان بود. بنی امیه بارها حرمت مقدسات اسلامی را شکستند.

ایه قران

آیات، اجزای مشخص شده هر سوره، توسط پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را آیات گویند.

کتاب خدا

قرآن در اصل مصدر است و به کتابی که بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم اختصاص پیدا کرده است. و چنان که برخی علما گفته اند : وجه نامگذاری این کتاب مقدس به قرآن ، آن است که این کتاب، جامع فوائد و آثار تمامی کتب آسمانی است بلکه جامع آثار تمامی علوم است. [۱]

مامور به

مأمورٌبه، شیء متعلق امر آمر می‌باشد.

مسلمانان

مسلمان کسی است که به دین اسلام باور دارد. حج یکی از فروع دین اسلام است.مسلمان باید به اصول دین هم ملزم باشد.

نبی اکرم

صفحه ای یافت نشد

حکم الهی

احکام الهی، احکام کلّی قرآنی و احکام صادر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اعتبار منصب نبوّت می باشد.

اهل تسنن

اهل سنت اصطلاحی است در علم ملل و نحل که بر گروهی از مسلمانان اطلاق می شود.

اطمینان

سکون و آرامش را اطمینان گویند.

معصومین

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

اهل سنت

توحيد ایمان به ملائکه ایمان به کتاب‎های آسمانی ایمان به انبیاء ایمان به روز رستاخیز ایمان به قضا و قدر عدالت صحابه

اهل بیت

اهل‌ بیت (عربی: أهلُ الْبَیت)، به معنای اهل یک خانه، خانواده و خاندان که در اصطلاح مسلمانان برای خاندان پیامبر اسلام(ص) به کار برده می‌شود. کلمه اهل بیت در روایات، در چند معنای مختلف به کار رفته است، و در ادبیات شیعی، برای امام علی(ع)، حضرت فاطمه زهرا (س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نُه امام معصوم از فرزندان او استفاده می‌شود. قرآن در آیه تطهیر و آیه مودت تعبیر اهل البیت را به کار برده و بر پاکی و وجوب محبت آن‌ها تصریح کرده است. پیامبر اسلام نیز در احادیثی مانند حدیث سفینه و ثقلین از جایگاه والای اهل بیت در دین اسلام سخن گفته است.

امامیه

اِمامیه‌، از مذاهب زیرمجموعه مذهب شیعه در کنار زیدیه و اسماعیلیه که به آن مذهب جعفری یا اثنی عشری هم گفته می‌شود. پیروان آن معتقد به امامت دوازده امام معصوم پس از پیامبر اکرم(ص) هستند. از نظر شیعه امامیه، کاربرد مطلق کلمه شیعه اشاره به آنان دارد، ولی این اصطلاح در مباحث کلامی، عنوانی عام است که شامل هر سه گروه می‌شود.

استناد

استناد یعنی تکیه دادن و استدلال کردن و از آن به مفهوم نخست در بابهای طهارت، صلات، حج، اطعمه و اشربه و حدود و به مفهوم دوم در سراسر فقه، هم برای اثبات احکام شرعی، هم برای اثبات دعاوی در دادگاه و هم برای اثبات موضوعات احکام سخن رفته است.

اختلاف

اختلاف ضد اتفاق است.

اجتهاد

واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع.از این عنوان در اصول فقه، مبحث اجتهاد و تقلید، و نیز نخستین باب از ابواب برخی کتب فقهی تحت همین عنوان (اجتهاد و تقلید) و باب‌های قضاء و حدود، بحث شده است.

احترام

احترام به معنی حرمت نگه داشتن و ارج نهادن می باشد. از احترام به مناسبت در باب‌های بسیاری مانند طهارت، حج، جهاد، تجارت، مضاربه، مزارعه، عاریه، نکاح، طلاق، حدود و دیات سخن رفته است.

اعتقاد

اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

بزرگان

بازرگان (۲) (یا بَزِرگان)، صورت ترکی کلمه فارسی «بازَرگان» است.

مسلمین

مسلمان کسی است که به دین اسلام باور دارد. حج یکی از فروع دین اسلام است.مسلمان باید به اصول دین هم ملزم باشد.

مقدمه

از ملازمه شرعی میان مقدمه و ذی المقدمه بحث می‌شود.

مامور

مأمور، شخص امر شده به انجام کاری می‌باشد.

وظیفه

تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.

سلیقه

ذوق شخصى در گزینش چیزى یا ترجیح دادن چیزى بر چیزى دیگر را سلیقه گویند. از آن به مناسبت در باب اجتهاد و تقلید سخن گفته‏اند.

صحابه

بحث پیرامون صحابه از این جهت ضروری می‌نماید که دین از طریق این افراد به نسل بعدی انتقال یافته است. به همین جهت صحابه در طریق ارسال پیام دین واقع می‌شوند. شیعه با توجه به تبعیت از مکتب اهل بیت (علیه‌السّلام) به هر صحابی و گفته‌هایش از رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اعتماد نمی‌کند. اما در یک دیدگاه افراطی به دلیل نقص در مبانی اعتقادی، عده‌ای قائل به عدالت تمام صحابه شده‌اند. قبل از بیان این احکام باید به موضوع بحث یعنی صحابی پرداخت که در این مقاله به آن می‌پردازیم.

فاصله

فاصله یعنی جدایی یا مقدار دوری دو یا چند چیز از هم می‌باشد.

قرایت

تلاوت قرآن با رعایت قواعد مخصوص آن، یا دانش مربوط به اصول قرائت و اختلافات قاریان را قرائت قرآن می گویند.

حکومت

حکومت به توسعه یا تضییق تعبدی دلیل محکوم، توسط دلیل حاکم اطلاق می‌شود. حکومت چهار معنی دارد:۱.به معنای ناظر و مفسر بودن دلیلى نسبت به دلیلى دیگر.۲.حکومت مقابل کشف.۳.قضاوت.۴.ارش جنایت.

دوران

دوران یکی از طرق کشف علت حکم شرعی در قیاس فقهی است.

اکتفا

حذف اکتفا به عدم ذکر یکی از دو شیء متلازم، به قرینه شیء مذکور اطلاق می‌شود.

اظهار

اظهار در دو معنای آشکار کردن و ادای حرف از مخرج بدون ادغام و غنّه. از اظهار به مفهوم نخست به مناسبت در باب‌های طهارت، حج، جهاد، تجارت، تفلیس، صدقات، نکاح، طلاق، لعان، و حدود سخن رفته است. اظهار به مفهوم دوم از اصطلاحات دانش تجوید است و از آن به مناسبت در باب صلات سخن رفته است.

تایید

تأیید به معنای تقویت و پشتیبانى كردن است. ازعنوان تأیید، در باب امر به معروف و نهی از منکر سخن گفته شده است.

تبلیغ

تبلیغ، رساندن مجموعه اطلاعاتی به مخاطب به منظور اقناع و برانگیختن احساسات او به سود یا بر ضد یک موضوع است. در این مقاله، تبلیغ به معنای تبلیغات دینی و تقریباً معادل دعوت است که معمولاً با اصطلاحاتی چون وعظ و خطابه هم مضمون است. [۱] از این عنوان در باب‌هایی نظیر اجتهاد و تقلید، طهارت، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و تجارت سخن گفته شده است.

تبیین

بیان به معنای رافعِ ابهام یا اجمال یک شیء است. اجمال و بیان به بحثی اصولی پیرامون مبهم و مبیّن اطلاق می‌شود و از مباحث علم اصول است.

تردید

تردید ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • تردید، حالت نفسانی ناشی از تردید بین دو یا چند طرف، بدون رجحان داشتن هیچ یک از طرفین• تردید (علوم قرآنی)، تکرار لفظ و ایجاد ارتباط معنایی متفاوت، از اسلوب‌های بدیعی قرآن

تشریع

بدعت یا همان تشریع، بنیان نهادن عقیده یا عملی از پیش خود به نام دین است. از این عنوان در باب‌هایی مانند طهارت، صلاة، صوم، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت و طلاق سخن رفته است.

تصریح

تصریح به آن نوع سخن گفتنى اطلاق مى‌شود که در آن احتمال خلاف ظاهر لفظ نمى‌رود. از آن به مناسبت در باب نکاح سخن رفته است.

تطبیق

به نهادن یکى از دو دست بر دیگرى و قرار دادن آن دو بین زانوها که در رکوع مکروه است و همسان کردن دو چیز با یکدیگر تطبیق گفته می شود.

تغییر

تبدیل یعنی تغییر دادن و عوض کردن یک چیز با چیز دیگر.

اتصال

واژه اتصال ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اتصال (فقه)، به معنی پیوستگی، چسبیدن و عدم فاصله بین دو چیز و دارای کاربرد در فقه• اتصال (منطق)، پيوند و ملازمه و وابستگى بين مقدّم و تالى در قضاياى شرطى‌

اتفاق

اتفاق ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • بخت، مبحثی در فلسفه اسلامی، به معنای اتفاق• توافق، وحدت نظر دو یا چند نفر بر امری، همچنین هم‌وِفق بودن دو یا چند عدد با یکدیگر• اجماع، اصطلاحی اصولی و یکی از ادلّه اربعه• اتفاق (منطق)، مصاحبت مقدم و تالى بدون بودن از روى لزوم و ضرورت‌

ابتدا

اِبْتِداء، مصدرِ باب افتعال از ریشۀ بدأ می باشد.

فقهای

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

خلافت

خلافت، اصطلاحی سیاسی - مذهبی به معنای جانشینی پیامبر اکرم(ص) در امر سیاست، حکومت و دیانت.

خلیفه

خلافت، اصطلاحی سیاسی - مذهبی به معنای جانشینی پیامبر اکرم(ص) در امر سیاست، حکومت و دیانت.

عثمان

عثمان بن عفان (کشته شده در ۳۵ق) سومین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنت و از اصحاب پیامبر اکرم(ص). عثمان بنابر شورایی که عمر بن خطاب پیش از مرگ خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد، به خلافت رسید و از ۲۳ق.(یا۲۴ق.)تا هنگام کشته شدنش در سال ۳۵ق. حکومت کرد. او در پی یک شورش علیه شیوه حکومتی‌اش در مدینه به دست شورشیان کشته شد.

تفسیر

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

احکام

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

الهی

اللّه، اسم خاصی که بر ذات دارای جمیع اوصاف کمالی خداوند اطلاق می‌شود. این واژه که مشهورترین اسم خداوند است، در اصل عربی است و احکام خاصی دارد؛ مانند ممنوعیت لمس کردن لفظ نوشته شده آن بدون طهارت. از جمله مهمترین خصوصیات این واژه می‌توان به قرار گرفتن در کلمه توحید و شهادت به توحید و ممنوعیت استفاده از آن برای غیر خداوند اشاره کرد.

اموی

بَنی اُمیه یکی از تیره‌های بزرگ قبیله قریش که شماری از ایشان نزدیک یک سده بر سرزمین‌های اسلامی حکومت کردند. تاریخ سده نخست هجری و حتی مدتی پیش از آن، با نام و کارنامه سیاسی اعضای خاندان اموی، به عنوان خلیفه یا هر عنوان دیگری سخت پیوند یافته است. سلسله بنی امیه با آغاز خلافت معاویه در ۴۱ق آغاز شد و در ۱۳۲ق با شکست مروان بن محمد به پایان رسید. در این سال‌ها ۱۴ پادشاه بر ممالک اسلامی حکم راندند. پس از معاویه بن یزید، خلافت امویان به شاخه مروانی انتقال یافت. امویان با نبرد در مرزهای شرقی و مرزهای روم، گستره حکومت اسلامی را هر روز وسیع‌تر می‌کردند. سرکوب خوارج و شیعیان از سیاست‌های مستمر امویان بود. بنی امیه بارها حرمت مقدسات اسلامی را شکستند.

حاکم

حاکم، اصطلاحی با معانی مختلف در فقه، حقوق و اصول فقه. این کلمه در لغت به معانی قاضی، داور، فرمانروا، اجراکننده حکم و متصدی اداره یک ایالت یا بخش از جانب حکومت است. کاربرد «حاکم» در منابع فقهی و متون حقوقی به معنای لغوی و غیراصطلاحی رایج است. با وجود این، به سبب قیود و شروطی که برای برخی مصادیق آن، به ویژه در فقه امامی، ذکر شده، به یک اصطلاح تبدیل شده است، همچنان که در اصول فقه نیز معانی اصطلاحی خاصی دارد.

شیعه

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

عباس

عباس ممکن است به یکی از اشخاص زیر اشاره داشته باشد:

ایمه

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

خلفا

ابوبکر عمر بن خطاب عثمان بن عفان

خویی

خویی صفت نسبت به شهر «خوی» و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

رسول

رسول در اصطلاح دینی به معنای فرستاده خداوند و کسی است که پیام الهی را برای بندگان می‌آورد. گفته شده تفاوت‌های با نبی دارد. چند نظر در مورد این تفاوت گفته شده، از جمله گفته شده که نبی، تبلیغ کننده دینی است که توسط رسولان آورده شده است و نیز او برخلاف رسول، فرشته وحی را فقط در خواب میبیند.

سجده

سَجده، اصطلاحی برای عملی عبادی به معنای نهادن پیشانی بر زمین، نشانه خضوع فرد در مقابل خدا، که در فرهنگ اسلامی از برترین عبادات به شمار آمده است. مسلمانان در نمازهای روزانه خود واجب است در هر رکعت دو بار سجده کنند.

مفسر

تفسیر از دانش‌های مرتبط با قرآن کریم است که تعریف‌های متعددی از آن ارائه شده، مانند «بيان معانى آيات قرآنى و كشف مقاصد و مداليل آن». واژه تفسیر همچنین برای اشاره به کتاب‌های حاوی تفسیر قرآن به کار می‌رود.

تقیه

تَقیه ابراز عقیده یا انجام دادن کاری بر خلاف نظر قلبی خود به دلایلی خاص است. ادله قرآنی، روایی و عقلی بر جواز تقیه دلالت دارند.

سوره

سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.

سیره

سيره، عبارت است از استمرار روش عملی در میان مردم بر انجام یا ترک کاری. این استمرار اگر در بین همه عقلا باشد، سیره عقلاء و اگر در بین متدینین باشد، سیره متشرعه نامیده می‌شود. سیره، دلیل مستقلی برای به دست آوردن حکم شرعی است، به شرط آنکه بدانیم از زمان حضور معصومین(علیهم السلام) جریان داشته است و دلیل نقلی دیگری بر رد آن سیره از جانب ایشان وجود نداشته باشد.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

مشعر

مَشْعَر یا مَشْعَرُالحرام که به مُزْدَلِفِه[۱] نیز شهرت دارد سرزمینی بین عرفات و مِنا است که حدود ۴ کیلومتر طول دارد. این زمین در محدوده حرم مکه قرار داشته و توقف (وقوف) در آن در صبح عید قربان از ارکان حج است. بیشتر حجاج برای رمی جمرات از این مکان سنگ‌ریزه جمع می‌کنند.

نماز

نماز (واژه‌ای فارسی و معادل کلمه عربی «صَلاة») عملی عبادی است که پنج بار در اوقات معینی از شبانه روز واجب است. در این عبادت، نمازگزار رو به قبله می‌ایستد و ذکرهای ویژه‌ای را خوانده و اعمال ویژه‌ای مانند رکوع و سجده را به جا می‌آورد. نماز به دو شکل فردی (فُرادا) و جماعت خوانده می‌شود.

تکیه

تکیه ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: مقالات و معانی• تکیه (مکان)، مکان گردآمدن صوفیان، مزار مشایخ صوفیه، اقامتگاه موقت صوفیان در سفر، بویژه در ایران محل برگزاری مراسم سوگواری پیشوایان دین• تکیه در ایران، تاریخچه تکیه در ایران• تکیه در هند، تاریخچه تکیه در هند• تکیه در عثمانی، تاریخچه تکیه در دوره عثمانی تکیه‌ها• تکیه دولت، یا تکیه همایونی دولتی، تکیه قصر، تکیه بزرگ شاهی، بنایی ایجاد شده در تهران برای برگزاری مراسم سوگواری پیشوایان دین• تکیه باندرمه‌لی‌زاده، تکیه صوفیان طریقت جلوتی متعلق به قرن دوازدهم در اُسکدار استانبول، معروف به آستانه هاشمی• تکیه مادر شاهزاده، محل ایجاد شده توسط همسر فتحعلی‌شاه برای دفن خود

جرات

جسارت در انجام کاری که احتمال خطر دارد را جرأت می گویند و از آن به مناسبت در باب اجتهاد و تقلید و قضاء سخن گفته‌اند.

تسنن

اهل سنت اصطلاحی است در علم ملل و نحل که بر گروهی از مسلمانان اطلاق می شود.

باقی

واژه باقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • الباقی، از اسمای خداوند• بقایا، در متون کهن و متأخر به معنای بدهی مالیاتی مردم • محمود عبدالباقی، یکی از شعرای ترک• نظام‌الدین عبدالباقی، از بزرگان خاندان نعمت اللّهی و وزیر شاه اسماعیل صفوی• باقی بالله، از مشایخ بزرگ نقشبندیه و از مروّجان این طریقه در هندوستان• ‌میرعبدالباقی تبریزی، ملقب به «دانشمند»، شاعر صوفی مشرب و خوشنویس آذربایجانی (متوفی ۱۰۳۹)

رحلت

مرگ یعنی انتقال از دنیا به آخرت. مرگ‌از قوانین فراگیر جهان هستی است که همه موجودات طعم آن را خواهند چشید. [۱] [۲]

زمین

زمین جایی است که همه موجودات زنده روی آن زندگی می کنند.

خلال

خِلال به کسر خاء نوعی چوب برای تمیز کردن لای دندان است.‏ از آن در بابهای طهارت، صوم و اطعمه و اشربه سخن گفته‏اند.

حجاج

حج ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• سوره حج، یست‌ودومین سوره قرآن کریم در ترتیب مصحف، و یکصد و سومین سوره در ترتیب نزول• آیه حج، آیه ۹۷ سوره آل عمران ، درباره وجوب حج به شرط استطاعت• آیات حج، آیات متعدد در باره حج در سوره‌های قرآن کریم کاربردهای دیگر• حج (فقه)، از مهم‌ترین احکام عبادی و از فروع دین و نیز یکی از ارکان اسلام

حضور

حضور مقابل غیبت است. از آن در بابهای طهارت، صلات، حج، جهاد، طلاق، قضاء و حدود سخن گفته‏اند.

قدرت

قدرت یکی از صفات الهی است.

فارس

فارس منطقه‌ای گسترده از ایران ، در برگیرنده جنوب و جنوب غربی این کشور است.از آن به مناسبت در باب زکات نام برده‌اند.

شبیه

شَبیه به معنای مَثَل است.

عامل

عامل در چند معنی آمده است.

تکتف

قرار دادن دستها بر روی هم در حال نماز

مبین

مبین به لفظ دارای معنای آشکار، و برطرف کننده اجمال از لفظ مجمل را گویند.

گذشت

کلید واژگان: مدارا، عفو، خشم، قرآن، حدیث.

وضوء

وضو عملی است مستحب که در اسلام به آن توجه ویژه ای شده که در بعضی موارد واجب می شود.

کلی

عام، غير معين

مسح

دست كشيدن بر چيزی

اخذ

آخِذ: از اسما و صفات الهی می‌باشد.

عصر

عصر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • سوره عصر، یکصد و سومین سوره قرآن کریم• عصر (زمان)، به معنای زمان

شیء

شی‌ء: چیز را گویند و جمع آن اشیاء می‌باشد. از آن به مناسبت در باب وصیّت و اقرار سخن گفته‌اند.

فرش

فرش هر چیز گستردنی که سطح جایی را بپوشاند، همچون، قالی ، گلیم و نمد است.

بنا

بناء ممکن است اسم در معانی ذیل به کار رفته باشد: • بناء (فقه)، معانی و کاربردهای بناء در فقه• بناء (نحو)، مقابل اعراب• ساختمان، به معنی بنا یا عمارت ساخته شده بر روی زمین• ساختن، بنا کردن ساختمان

بیت

بیت ممکن است در معانی ذیل و یا اضافه به معانی ذیل باشد: • خانه، محل سکونت• بیت شعر، از اجزای شعر• بیت الاحزان، به معنای ماتمسرا• بیت‌الحرام، کعبه یا خانه خدا در شهر مکه • بیت الحمد، خانه‌اى كه از هنگام ولادت حضرت مهدی (علیه‌السّلام) چراغى در آن روشن شده• بیت الریس، خاندانی مکی و عهده‌دار منصب اذان‌گویی در مسجدالحرام• بیت المعمور، یکی از مفاهیم قرآنی • بیت العزة، نام مکانی در آسمان دنیا؛ محل نزول دفعی قرآن از لوح محفوظ در شب قدر • بیت‌الغزل، از اصطلاحات ادبی شعر فارسی و عربی • بیت الله، یکی از نام‌های کعبه • بیت الله الحرام، نام دیگر کعبه • بیت المال، به محلّ نگهداری اموال عمومی • بیت المدراس، از مراکز تعلیمی یهود در یثرب • بیت‌المقدس، نخستین قبله و سومین شهر مقدس مسلمانان (پس از مکه و مدینه)، نیز شهری مقدس برای یهودیان و مسیحیان • بیت النار، نام دیگر آتشکده • بیت بلس، نام دیگر شهر بالس • بیت عربایه، نام دیگر ناحیه باعربایا • بیت لحم، از شهر های تاریخی فلسطین

دور

دور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • دور (منطق)، از اصطلاحات علم منطق، به معنای توقف وجودی دو چيز بر همديگر• دور (فقه)، به معنای بازگشت چیزی به جای نخست و دارای کاربرد در ابواب فقهی

خاص

لفظ یا حکمِ دارای شمول کمتر در مقایسه با لفظ یا حکم دیگر را خاص می‌گویند.

سال

سال به سال قمری و شمسی تقسیم می‌شود و سال شرعی که احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده، سال قمری است که دوازده ماه می‌باشد. از عنوان سال در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حجر، وصیت، نکاح و طلاق سخن گفته‌اند.

روش

سیره به سیرت و روش عملى گفته می شود.

رای

نظریه ای که حاصل تلاش ذهن یک شخص هست و بر اساس آن حکم می شود را رأی گویند.

اهل

اهل در معانی همسر و نیز خانواده و همچنین خویشاوندان به کار رفته است.

جمع

جمع معانی زیادی در کاربردهای مختلف دارد که در مقاله ذیل به آن پرداخته می شود.

وضو

وُضو، یا آنگونه که در برخی مناطق ایران گفته می‌شود، دست‌نماز یا آب‌دست، شستن صورت و دست‌ها و مَسح سر و پاها با شیوه‌ای خاص است. وضو به خودی خود مستحب است و برای برخی کارها مانند نماز و طواف کعبه، واجب می‌شود. در برخی موارد باید به جای وضو، غسل یا تیمم کرد. وضو را می‌توان به شیوه ترتیبی و ارتماسی انجام داد. وضوی جبیره‌ای، جایگزینی برای وضو در صورت وجود زخم است.

امر

آمر به معنای طلب کننده چیزی از کسی به صورت الزامی است.

ابن

ابن (= پسر، فرزند)، واژه کهن‌ سامی‌ می‌باشد و از احکام فقهی آن به مناسبت در باب‌های صلاة، صوم، نکاح و ارث سخن رفته است.

ادب

ادب (به فتح همزه و باء) به معنای شگفت ، عجب، [۱] دانش، معرفت و روش پسندیده است. [۲]

سنی

توحيد ایمان به ملائکه ایمان به کتاب‎های آسمانی ایمان به انبیاء ایمان به روز رستاخیز ایمان به قضا و قدر عدالت صحابه

عمر

عُمَر بن خَطّاب بن نُفَیل (درگذشت ۲۳ق) از صحابه پیامبر اکرم(ص) و خلیفه دوم (خلافت: ۱۳ - ۲۳ق) که در مکه اسلام آورد. عمر بن خطاب به وصیت مستقیم خلیفه اول، به خلافت رسید، حدود ده سال حکومت کرد و در سال ۲۳ق توسط ابولؤلؤ به قتل رسید.

فقه

فقه، دانشی اسلامی برای به‌دست‌آوردن احکام عملی یا تکالیف دینی انسان در این دنیا. احکام فقهی از طریق استدلال و تحقیق در منابع چهارگانه به‌دست می‌آید که عبارتند از قرآن، سنت، اجماع و عقل. فقه در بین اهل سنت و شیعه، از ابتدای اسلام دوره‌هایی را سپری کرده است. دوره مشترک بین این دو مذهب را دوره تشریع می‌گویند که زمان حضور پیامبر(ص) است.

سنت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

نبی

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

نص

کلام آشکار در معنای واحد، بدون احتمال خلاف و تاویل را نص گویند.