در ابتدا گفتنی است؛ پیامبر صلی الله علیه و آله یک شخصیت حقیقی دارد به عنوان یک انسان و یک شخصیت حقوقی به عنوان پیامبر و فرستاده خدا و از این جهت احترام مقام رسالت و شخصیت حقوقی پیامبر صلی الله علیه و آله حتی برای خود پیامبر صلی الله علیه و آله نیز لازم است. از این رو پیامبر صلی الله علیه و آله موظّف بودند نماز را همان گونه که خداوند امر فرموده است، بجای آورند. قرآن مجید نیز می فرماید:
(إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یصَلُّونَ عَلَی النَّبِی یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً)1؛ (خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستد؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، بر او درود فرستید و سلام گویید و کاملاً تسلیم (فرمان او) باشید).
از آن جایی که رسول اکرم صلی الله علیه و آله خود در رأس مؤمنان است؛ آیه شامل خود آن حضرت نیز می شود که به مؤمنان دستور می دهد به پیامبر صلوات بفرستند، بنابراین پیامبر صلی الله علیه و آله موظّف به فرستادن صلوات و درود بر خود بودند.
و اما درباره اسرار تشهّد گفتنی است؛ (تشهّد تجدید و تکرار شهادتین است که تجدید ایمان و اسلام است و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ)2 در تشهّد گواهی به یگانگی خدا و رسالت پیامبر در کنار هم آمده و پیوند نبوّت و رهبری را با توحید و عبودیت می رساند.
تشهّد شاید گویای این باشد که این گواهی را هر کس باید با آگاهی و اعتقاد عمیق خود اظهار بدارد و بیعت خویش را با خدا و رسول، تجدید کند.
در شهادت به رسالت و عبودیت حضرت محمد صلی الله علیه و آله هم عظمت مقام آن حضرت نهفته، که خداوند، شهادت به رسالت او را در کنار توحید قرار داده است، هم پیوند نمازگزار را با خط رهبری الهی و قدردانی از او می رساند، و هم مقدّم بودن (عَبْدُهُ) بر (رسُولُه) می رساند که رمز رسالت پیامبر، عبودیت اوست، و چون بنده خدا بوده به مقام پیامبری برگزیده شده است.
فراز دیگر تشهّد، صلوات است. گرچه اهل سنّت، این جمله را در تشهّد نمی خوانند، ولی امام شافعی از رهبران اهل سنّت در شعری چنین سروده است:
یا أهلَ بیت رسولِ اللَّهِ حبُّکمُ
فرضٌ من اللَّهِ فی القرآنِ أنزلهُ
کفاکمُ من عظیمِ القدرِ أنّکمُ
من لم یصلِّ علیکم لا صلاةَ لهُ
ای خاندان پیامبر! محبّت شما بر ما فرض است و خدا این را در قرآن نازل کرده است.
در عظمت قدر شما همین بس که هر کس بر شما صلوات نفرستد، نمازش، نماز نیست.3
در کیفیت صلوات بر پیامبر و آلش و نیز در اصل آن، حدیث های متعدّدی در کتب تفسیر و فقه و حدیث اهل سنّت نیز آمده است. حتّی در صحیح بخاری روایت است که از پیامبر صلی الله علیه و آله پرسیدند: ما چگونه صلوات بفرستیم فرمود: بگویید: (اللّهم صلّ علی محمّد و عَلی آل محمدٍ)4.
در احادیث دیگری نیز آل محمد در کنار نام پیامبر آمده است.5
و در احادیثی، نکوهش از کسانی شده که هنگام صلوات بر محمّد صلی الله علیه و آله اهل بیت آن حضرت را یاد نمی کنند، همچون حدیث پیامبر که فرمود: (مَنْ قالَ صلّی الله علی محمّد، و لم یصَلِ علی آلهِ لم یجِدْ ریحَ الجَنةِ)6؛ (کسی که بگوید: صلّی اللّه علی محمّد و بر آل او صلوات نفرستد بوی بهشت را درک نخواهد کرد).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: (مَنْ اَرادَ التَوسُّلَ اِلی وَ اَنْ تکُونَ لَهُ عِنْدی یدُ اُشَفِّعُ لَهُ بها یوْمَ القیامَةِ فَلْیصَلِّ عَلی اَهل بیتی وَ یدْخِلِ السُرورَ عَلیهمْ)7؛ (کسی که می خواهد به من توسّل پیدا کند و این که برای او در نزد من دست شفاعت کننده ای برایش باشد پس باید بر اهل بیت من صلوات بفرستد و سرور و شادی را در آنها ایجاد کند).
به هر حال، یاد کردن از آل پیامبر صلی الله علیه و آله در صلوات، نشان قدرشناسی از دودمان پیامبر صلی الله علیه و آله و عمل به توصیه خود آن حضرت است.8
پی نوشت:
1. أحزاب 33، آیه 56.
2. بحارالأنوار، ج 81، ص 253.
3. الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج3، ص 245.
4. صحیح بخاری، ج 8، باب الصلاة علی محمّد.
5. تفسیر فخر رازی، ج 25، ص 227 ؛ کنزالعّمال، ج 1، ص 495.
6. وسائل الشیعة، ج 7، ص 203.
7. وسائل الشیعة، ج 7، ص 203.
8. محسن قرائتی، پرتویی از اسرار نماز، ص 186.
منبع: www.porseman.org
