eporsesh.com
با مراجعه به روایات متوجه می شویم اولیای گرامی اسلامی به پیروان خود توصیه کرده اند باچند نفر طرح دوستی و رفاقت نریزند:
1 احمق و نابخرد؛ رفاقت با این گونه افراد جز درد سر و رنج و زحمت چیزی دیگر نیست . چنان که دربیانی از امام علی بن ابی طالب 7می خوانیم :
2 آلوده دامن و بزهکار؛ امام فرمود: .
امام علی(علیه السلام)در ضمن وصایای خود به حضرت امام مجتبی(علیه السلام) فرمودند: با فاسد طرح دوستی نریز، چون دوست خود را فریب می دهد.(2)
3 چاپلوس و متملق ؛ حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: کسی می تواند دوست شما باشد که تملق نکند؛ زیرا متملق با چرب زبانی کارهای زشت خود را زیبا جلوه می دهد و دوست دارد شما هم آن کاره باشید.(3)
و در عوض سفارش کردند با افراد راستگو و امین و وفادار و خوش خُلق و رعایت کنندهء حقوق دیگران رفیق باشید.
در وضع عادی و معمولی ، ظاهر سازی و چهرهء حق به جانب گرفتن و ادعای دیانت و صداقت و رفاقت کردن امکان دارد، امّا در وضع خاص و بحرانی ، خصلت های بد و زشت آشکار می گردد، و در آن موقعیت ظاهرسازی و پنهان کاری از بین می رود.
بر این اساس بهترین راه تشخیص خوب و بد بودن افراد، امتحان و آزمایش در مواقع زیر است :
1 آزمودن در هنگام نیاز؛
کسی که در هنگام سختی ها و مشکلات از کمک خودداری می کند، شایستهء دوستی نیست .
دوست مشمار آن که در نعمت زندلاف یاریّ و برادر خواندگی
دوست آن باشد که گیرد دست دوست در پریشان حالی و درماندگی
2 آزمودن در هنگام خشم ؛
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: کسی که سه بار بر تو خشمگین شد و سخن ناخوشایندی درباره ات نگفت ، او رابه دوستی انتخاب کن >.(4)
3 آزمایش در مسافرت ؛
آدمی در مسافرت لباس تکلّف و ریا را از تن بیرون می کند و شخصیت حقیقی خود را نشان می دهد.
4 امتحان از طریق امانتداری و راستگویی ؛
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: برای تشخیص آدم خوب و بد، نگاه به طولانی بودن رکوع و سجده اش نکنید،چون ممکن است طولانی کردن از روی عادت باشد، لکن به راستگویی و امانت داریش نگاه کنید.(5)
5 آزمودن از طریق دوستان و معاشران ؛
امام علی(علیه السلام) می فرمایند: اگر کسی کار و دینش بر شما مشخص نبود، بنگرید با چه کسانی رفت و آمدمی کند؛ اگر دوستانش اهل دیانتند، او نیز دیندار است و اگر اهل دین نیستند، او نیز بهره ای از دین نبرده است >.(6)
6 توجه به دستورهای دینی .
انسانی که به دستورهای دینی توجه دارد و به آن عمل می کند، شایستهء دوستی است .(7)
پی نوشتها:
1.صدیق الاءحمق فی تعب ؛ جوان فلسفی ، ج 2 ص 334
2.... فانّ قرین السّوء یغیر جلیسه .
3.نهج البلاغه ، فیض الاسلام ، قصار 285 .
4. وسائل الشیعه ، ج 8ص 502
5.بحارالانوار، ج 68 ص 8 حدیث 10 چاپ بیروت .
6.همان ، ج 71 ص 197 حدیث 31 چاپ بیروت .
7.ر.ک : ویژه نامه مجلهء با معارف اسلامی آشنا شویم ، ص 5 16
eporsesh.com
