کودکان
پرورش رغبت های کودکان چگونه ممکن است؟
کودک شاهکارخلقت بوده وبا همه لطافت و ظرافتش از هر ماشینی پیچیده ترو اسرارآمیزتر است ،پدران و مادران کمتر به اسراراین ساختمان دقیق و ریزه کاری های آن توجه دارند و لذا آنچنان که باید مراقبت در تعلیم وتربیت کودکان ندارند -تفاوتهای فردی : همه افراداز نظرشکل و قیافه با یکدیگر اختلاف دارند،دو نفررا نمی توان پیدا کرد که در جنبه های روحی و ظاهری همانند یکدیگرباشند.اختلاف عمیق تری که بین افرادوجود دارد و حتماًپدران و مادران باید بدان توجه داشته باشند،اختلاف در استعدادهاو رغبت های کودکان است،هرکسی براساس استعدادذاتی و تمایلات فطری به چیزی و کاری علاقمنداست ،اولیاءنمی تواننداین علایق را نادیده بگیرند . -اسلام و تفاوتهای فردی تفاوت های فردی از نظر منطق اسلام اصل مسلمی قلمدادشده است ،در اصول کافی درباره درجات ایمان از پیشوایان دینی روایاتی وارد شده که مضامین آنها حاکی از این است که افراداز نظر استعدادعقلی و روحی در یک سطح نمی باشند،لذا پیشوایان دینی توصیه نموده اند که بحسب استعدادهر فردی برایش تکلیفی در نظر گرفته شود،و کسانی که در سطح پائین تری قرار دارند ،مباداتکالیف دشوارو خارج از توانائی آنان در اختیارشان گذاشته شود . پیامبر اسلام (ص)در روایتی می فرمود : (الناس معادن کمعادن الذهب و الفضّهً ) یعنی:مردم همانند معادن هستند برخی معدن طلا وبعضی معدن نقره .یعنی افراد از نظر استعداد در سطوح گوناگونی قرار دارند وهمه با یکدیگر یکسان نمی باشند . - تفاوت های فردی از نظر پرورش نوین در پرورش نوین سعی میشود کودکان شناخته شوند استعدادورغبت های آنان معلوم ومشخص گردد ،پس از شناسایی ذوق ورغبتشان به تعلیم و تربیت آنان می پردازند. در نتیجه از اتلاف نیروهای انسانی ومالی جلو گیری بعمل می آید .درگذشته کمتر به این موضوع توجه میشد،پدران ومادران می کوشیدند همه کودکان رابایک برنامه پرورش دهندبدون این که کمترین توجهی به رغبت های آنان بنمایند.اگر پدران ومادران به رغبت های فرزندانشان توجه نکرده دراینکار از دیگران کمک نگیرند، بجای این که درامر تربیت آنان عمل مثبتی راانجام دهند ،زیان وضرر جبران ناپذیری را متوجه فرزندانشان خواهند نمود . خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب اخلاق ناصری درباره رغبت های کودکان این چنین می گوید: بهتر است که در طبیعت کودک دقت و نظر کنندواز رفتار و کردارش بفراست دریابند که علاقه وذوق چه کاری را دارد تا او را بهمان کار وادارند زیرا همه افراد آمادگی هر کاری را ندارند پس باید هر فرد را به همان شغلی که بدان علاقه مند است بگمارند تازود تر نتیجه وفایده بدست آید.درقرن هجدهم برای اولین بار ،یکی از دانشمندان غربی به تفاوت های فردی واختلافات رغبت ها توجه پیدا کرده معتقد گشت که آموزش و پرورش باید مطابق عشق وذوق طبیعی کودک باشد.این دانشمند می گوید:بجای آنکه تمایلات وخواسته های پدران در نظر گرفته شود باید دید کودکان توانایی پذیرفتن کدام رشته از علوم رادارند .برای این که به ذوق ورغبت فرزندان خود بهتر پی ببریم ضرورت دارد که بدانیم رغبت چیست و کودکان چه نوع رغبت هایی دارند ورغبت را چگونه میتوان پرورش داد . رغبت چیست ؟ رغبت میل وعلاقه به کاری داشتن واز آن لذت بردن میباشد . رغبت ها را چگونه میتوان کشف کرد؟ حال باید چگونه می توان به رغبت های کودکان پی برد پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرار داده به رغبت های او پی ببرند. کودکان به هرچه که علاقه داشته باشند خود را در محیط خانه بهمان مشغول میکنند،براثر مشاهده های مختلف میتوان پی برد کهکودک به درس و مطالعه علاقه دارد،آیا به کارهای فنی بیشتر توجه دارد یا نه، وبطور خلاصه با مراقبت و مشاهده بتدریج ممکن است به ذوق ورغبت کودکان پی برد ،البته باید وسایل مطالعه وفن در حدود درک وفهم کودک در اختیارش گذاشت ،وضمناً باید توجه داشت که با شتاب زدگی نمی توان استعداد ورغبت کودکان را مشخص کردونظر قطعی داد. در مواردی هم میتوان بوسیله پرسش ها به ذوق ورغبت های آنان پی برد ،برای این که بهتر بتوان در این کار توفیق یافت باید از هر دو وسیله استفاده کرد یعنی: هم رفتار کورک را مورد مشاهده ومطالعه قرار دادوهم از او سئوالاتی کرده پاسخهای وی را تجزیه وتحلیل نماییم . پرورش رغبت ها اینک که تا حدودی معلوم شد رغبت چیست وچگونه میتوان آن راشناخت حال باید دید چگونه می توان رغبت های کودکان را پرورش داد .برخی از پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرارداده وتا حدودی به رغبت های فرزندان خود پی برده در پرورش آن تلاش نمایند . ممکن است عده ای بگویند که پرورش رغبت های کودکان محتاج به تجهیزات بسیار مفصلی است که بیشتر خانواده ها از فراهم آوردن آنها ناتوان می باشند ولی باید توجه داشت که پرورش رغبت ها ی کودکان در درجه اول وابسته به رفتار پدران ومادران با کودکان است یعنی :اگر کودکی به کاری رغبت داشت وقتی ببیند که محصول کارش مورد تحسین وتقدیر پدر ومادر قرار گرفت بدون تردید رغبت وذوق آن کودک پرورش خواهد یافت واگر با بی توجهی و بی میلی آنان روبرو شود ذوق ورغبتش سرکوب شده از کار دلسرد خواهد شد . بنا بر این تشویق و تاییدپدران ومادران و فراهم ساختن وسائل در حدود ممکنه نقش موثری رادر پرورش رغبت های کودکان دارند وهمین تعریف تحسین ها ممکن است استعداد وذوق کودکان را بطور عالی پرورش دهد .
کودک شاهکارخلقت بوده وبا همه لطافت و ظرافتش از هر ماشینی پیچیده ترو اسرارآمیزتر است ،پدران و مادران کمتر به اسراراین ساختمان دقیق و ریزه کاری های آن توجه دارند و لذا آنچنان که باید مراقبت در تعلیم وتربیت کودکان ندارند -تفاوتهای فردی : همه افراداز نظرشکل و قیافه با یکدیگر اختلاف دارند،دو نفررا نمی توان پیدا کرد که در جنبه های روحی و ظاهری همانند یکدیگرباشند.اختلاف عمیق تری که بین افرادوجود دارد و حتماًپدران و مادران باید بدان توجه داشته باشند،اختلاف در استعدادهاو رغبت های کودکان است،هرکسی براساس استعدادذاتی و تمایلات فطری به چیزی و کاری علاقمنداست ،اولیاءنمی تواننداین علایق را نادیده بگیرند . -اسلام و تفاوتهای فردی تفاوت های فردی از نظر منطق اسلام اصل مسلمی قلمدادشده است ،در اصول کافی درباره درجات ایمان از پیشوایان دینی روایاتی وارد شده که مضامین آنها حاکی از این است که افراداز نظر استعدادعقلی و روحی در یک سطح نمی باشند،لذا پیشوایان دینی توصیه نموده اند که بحسب استعدادهر فردی برایش تکلیفی در نظر گرفته شود،و کسانی که در سطح پائین تری قرار دارند ،مباداتکالیف دشوارو خارج از توانائی آنان در اختیارشان گذاشته شود . پیامبر اسلام (ص)در روایتی می فرمود : (الناس معادن کمعادن الذهب و الفضّهً ) یعنی:مردم همانند معادن هستند برخی معدن طلا وبعضی معدن نقره .یعنی افراد از نظر استعداد در سطوح گوناگونی قرار دارند وهمه با یکدیگر یکسان نمی باشند . - تفاوت های فردی از نظر پرورش نوین در پرورش نوین سعی میشود کودکان شناخته شوند استعدادورغبت های آنان معلوم ومشخص گردد ،پس از شناسایی ذوق ورغبتشان به تعلیم و تربیت آنان می پردازند. در نتیجه از اتلاف نیروهای انسانی ومالی جلو گیری بعمل می آید .درگذشته کمتر به این موضوع توجه میشد،پدران ومادران می کوشیدند همه کودکان رابایک برنامه پرورش دهندبدون این که کمترین توجهی به رغبت های آنان بنمایند.اگر پدران ومادران به رغبت های فرزندانشان توجه نکرده دراینکار از دیگران کمک نگیرند، بجای این که درامر تربیت آنان عمل مثبتی راانجام دهند ،زیان وضرر جبران ناپذیری را متوجه فرزندانشان خواهند نمود . خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب اخلاق ناصری درباره رغبت های کودکان این چنین می گوید: بهتر است که در طبیعت کودک دقت و نظر کنندواز رفتار و کردارش بفراست دریابند که علاقه وذوق چه کاری را دارد تا او را بهمان کار وادارند زیرا همه افراد آمادگی هر کاری را ندارند پس باید هر فرد را به همان شغلی که بدان علاقه مند است بگمارند تازود تر نتیجه وفایده بدست آید.درقرن هجدهم برای اولین بار ،یکی از دانشمندان غربی به تفاوت های فردی واختلافات رغبت ها توجه پیدا کرده معتقد گشت که آموزش و پرورش باید مطابق عشق وذوق طبیعی کودک باشد.این دانشمند می گوید:بجای آنکه تمایلات وخواسته های پدران در نظر گرفته شود باید دید کودکان توانایی پذیرفتن کدام رشته از علوم رادارند .برای این که به ذوق ورغبت فرزندان خود بهتر پی ببریم ضرورت دارد که بدانیم رغبت چیست و کودکان چه نوع رغبت هایی دارند ورغبت را چگونه میتوان پرورش داد . رغبت چیست ؟ رغبت میل وعلاقه به کاری داشتن واز آن لذت بردن میباشد . رغبت ها را چگونه میتوان کشف کرد؟ حال باید چگونه می توان به رغبت های کودکان پی برد پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرار داده به رغبت های او پی ببرند. کودکان به هرچه که علاقه داشته باشند خود را در محیط خانه بهمان مشغول میکنند،براثر مشاهده های مختلف میتوان پی برد کهکودک به درس و مطالعه علاقه دارد،آیا به کارهای فنی بیشتر توجه دارد یا نه، وبطور خلاصه با مراقبت و مشاهده بتدریج ممکن است به ذوق ورغبت کودکان پی برد ،البته باید وسایل مطالعه وفن در حدود درک وفهم کودک در اختیارش گذاشت ،وضمناً باید توجه داشت که با شتاب زدگی نمی توان استعداد ورغبت کودکان را مشخص کردونظر قطعی داد. در مواردی هم میتوان بوسیله پرسش ها به ذوق ورغبت های آنان پی برد ،برای این که بهتر بتوان در این کار توفیق یافت باید از هر دو وسیله استفاده کرد یعنی: هم رفتار کورک را مورد مشاهده ومطالعه قرار دادوهم از او سئوالاتی کرده پاسخهای وی را تجزیه وتحلیل نماییم . پرورش رغبت ها اینک که تا حدودی معلوم شد رغبت چیست وچگونه میتوان آن راشناخت حال باید دید چگونه می توان رغبت های کودکان را پرورش داد .برخی از پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرارداده وتا حدودی به رغبت های فرزندان خود پی برده در پرورش آن تلاش نمایند . ممکن است عده ای بگویند که پرورش رغبت های کودکان محتاج به تجهیزات بسیار مفصلی است که بیشتر خانواده ها از فراهم آوردن آنها ناتوان می باشند ولی باید توجه داشت که پرورش رغبت ها ی کودکان در درجه اول وابسته به رفتار پدران ومادران با کودکان است یعنی :اگر کودکی به کاری رغبت داشت وقتی ببیند که محصول کارش مورد تحسین وتقدیر پدر ومادر قرار گرفت بدون تردید رغبت وذوق آن کودک پرورش خواهد یافت واگر با بی توجهی و بی میلی آنان روبرو شود ذوق ورغبتش سرکوب شده از کار دلسرد خواهد شد . بنا بر این تشویق و تاییدپدران ومادران و فراهم ساختن وسائل در حدود ممکنه نقش موثری رادر پرورش رغبت های کودکان دارند وهمین تعریف تحسین ها ممکن است استعداد وذوق کودکان را بطور عالی پرورش دهد .
پاسخ:
کودک شاهکارخلقت بوده وبا همه لطافت و ظرافتش از هر ماشینی پیچیده ترو اسرارآمیزتر است ،پدران و مادران کمتر به اسراراین ساختمان دقیق و ریزه کاری های آن توجه دارند و لذا آنچنان که باید مراقبت در تعلیم وتربیت کودکان ندارند
-تفاوتهای فردی :
همه افراداز نظرشکل و قیافه با یکدیگر اختلاف دارند،دو نفررا نمی توان پیدا کرد که در جنبه های روحی و ظاهری همانند یکدیگرباشند.اختلاف عمیق تری که بین افرادوجود دارد و حتماًپدران و مادران باید بدان توجه داشته باشند،اختلاف در استعدادهاو رغبت های کودکان است،هرکسی براساس استعدادذاتی و تمایلات فطری به چیزی و کاری علاقمنداست ،اولیاءنمی تواننداین علایق را نادیده بگیرند .
-اسلام و تفاوتهای فردی
تفاوت های فردی از نظر منطق اسلام اصل مسلمی قلمدادشده است ،در اصول کافی درباره درجات ایمان از پیشوایان دینی روایاتی وارد شده که مضامین آنها حاکی از این است که افراداز نظر استعدادعقلی و روحی در یک سطح نمی باشند،لذا پیشوایان دینی توصیه نموده اند که بحسب استعدادهر فردی برایش تکلیفی در نظر گرفته شود،و کسانی که در سطح پائین تری قرار دارند ،مباداتکالیف دشوارو خارج از توانائی آنان در اختیارشان گذاشته شود .
پیامبر اسلام (ص)در روایتی می فرمود :
(الناس معادن کمعادن الذهب و الفضّهً )
یعنی:مردم همانند معادن هستند برخی معدن طلا وبعضی معدن نقره .یعنی افراد از نظر استعداد در سطوح گوناگونی قرار دارند وهمه با یکدیگر یکسان نمی باشند .
- تفاوت های فردی از نظر پرورش نوین
در پرورش نوین سعی میشود کودکان شناخته شوند استعدادورغبت های آنان معلوم ومشخص گردد ،پس از شناسایی ذوق ورغبتشان به تعلیم و تربیت آنان می پردازند. در نتیجه از اتلاف نیروهای انسانی ومالی جلو گیری بعمل می آید .درگذشته کمتر به این موضوع توجه میشد،پدران ومادران می کوشیدند همه کودکان رابایک برنامه پرورش دهندبدون این که کمترین توجهی به رغبت های آنان بنمایند.اگر پدران ومادران به رغبت های فرزندانشان توجه نکرده دراینکار از دیگران کمک نگیرند، بجای این که درامر تربیت آنان عمل مثبتی راانجام دهند ،زیان وضرر جبران ناپذیری را متوجه فرزندانشان خواهند نمود .
خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب اخلاق ناصری درباره رغبت های کودکان این چنین می گوید: بهتر است که در طبیعت کودک دقت و نظر کنندواز رفتار و کردارش بفراست دریابند که علاقه وذوق چه کاری را دارد تا او را بهمان کار وادارند زیرا همه افراد آمادگی هر کاری را ندارند پس باید هر فرد را به همان شغلی که بدان علاقه مند است بگمارند تازود تر نتیجه وفایده بدست آید.درقرن هجدهم برای اولین بار ،یکی از دانشمندان غربی به تفاوت های فردی واختلافات رغبت ها توجه پیدا کرده معتقد گشت که آموزش و پرورش باید مطابق عشق وذوق طبیعی کودک باشد.این دانشمند می گوید:بجای آنکه تمایلات وخواسته های پدران در نظر گرفته شود باید دید کودکان توانایی پذیرفتن کدام رشته از علوم رادارند .برای این که به ذوق ورغبت فرزندان خود بهتر پی ببریم ضرورت دارد که بدانیم رغبت چیست و کودکان چه نوع رغبت هایی دارند ورغبت را چگونه میتوان پرورش داد .
رغبت چیست ؟
رغبت میل وعلاقه به کاری داشتن واز آن لذت بردن میباشد .
رغبت ها را چگونه میتوان کشف کرد؟
حال باید چگونه می توان به رغبت های کودکان پی برد پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرار داده به رغبت های او پی ببرند. کودکان به هرچه که علاقه داشته باشند خود را در محیط خانه بهمان مشغول میکنند،براثر مشاهده های مختلف میتوان پی برد کهکودک به درس و مطالعه علاقه دارد،آیا به کارهای فنی بیشتر توجه دارد یا نه، وبطور خلاصه با مراقبت و مشاهده بتدریج ممکن است به ذوق ورغبت کودکان پی برد ،البته باید وسایل مطالعه وفن در حدود درک وفهم کودک در اختیارش گذاشت ،وضمناً باید توجه داشت که با شتاب زدگی نمی توان استعداد ورغبت کودکان را مشخص کردونظر قطعی داد. در مواردی هم میتوان بوسیله پرسش ها به ذوق ورغبت های آنان پی برد ،برای این که بهتر بتوان در این کار توفیق یافت باید از هر دو وسیله استفاده کرد یعنی: هم رفتار کورک را مورد مشاهده ومطالعه قرار دادوهم از او سئوالاتی کرده پاسخهای وی را تجزیه وتحلیل نماییم .
پرورش رغبت ها
اینک که تا حدودی معلوم شد رغبت چیست وچگونه میتوان آن راشناخت حال باید دید چگونه می توان رغبت های کودکان را پرورش داد .برخی از پدران ومادران میتوانند رفتار کودک را در محیط خانه مورد مشاهده دقیق قرارداده وتا حدودی به رغبت های فرزندان خود پی برده در پرورش آن تلاش نمایند . ممکن است عده ای بگویند که پرورش رغبت های کودکان محتاج به تجهیزات بسیار مفصلی است که بیشتر خانواده ها از فراهم آوردن آنها ناتوان می باشند ولی باید توجه داشت که پرورش رغبت ها ی کودکان در درجه اول وابسته به رفتار پدران ومادران با کودکان است یعنی :اگر کودکی به کاری رغبت داشت وقتی ببیند که محصول کارش مورد تحسین وتقدیر پدر ومادر قرار گرفت بدون تردید رغبت وذوق آن کودک پرورش خواهد یافت واگر با بی توجهی و بی میلی آنان روبرو شود ذوق ورغبتش سرکوب شده از کار دلسرد خواهد شد . بنا بر این تشویق و تاییدپدران ومادران و فراهم ساختن وسائل در حدود ممکنه نقش موثری رادر پرورش رغبت های کودکان دارند وهمین تعریف تحسین ها ممکن است استعداد وذوق کودکان را بطور عالی پرورش دهد .
- [سایر] شهامت را در کودکان چگونه پرورش دهیم؟
- [سایر] جایگاه پرورش حسِ دینی در تربیت کودکان چیست؟
- [سایر] چگونه خلاقیت و تخیل را در کودکان پرورش دهیم؟
- [سایر] والدین چگونه مسئولیت حق بیان و حق انتخاب را در کودکان پرورش دهند؟
- [سایر] چه روش هایی مناسب برای ایجاد و پرورش عادتهای سالم در کودکان وجود دارد؟
- [سایر] چرا مردم در کسب دانش بی رغبت می شوند؟
- [سایر] وظایف آموزش و پرورش در امر پرورش جوانان چیست ؟
- [سایر] چگونه می توان نمازهای نافله را با رغبت و نشاط انجام داد؟
- [سایر] برای میل و رغبت بیشتر داشتن به نماز چه باید کرد؟
- [سایر] دلیل رغبت حضرت خدیجه (س) برای ازدواج با پیامبر (ص) چه بود؟
- [آیت الله جوادی آملی] .در داد و ستد سلف, هرگاه فروشنده همان کالای مورد تعهّد را در زمان مقرّر تحویل دهد , پذیرش آ ن بر خریدار لازم است , چنان که اگر از لحاظ مقدار یا از جهت رغبت یا قیمت کمتر بود , قبول آن بر خریدار لازم نیست؛ ولی اگر از لحاظ مقدار بیشتر بود , می تواند آن مقدار زائد را بپذیرد و اگر از جهت رغبت یا قیمت بیشتر بود , در صورتی که مصداق همان کالای مورد فروش باشد, باید قبول کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جواهراتی که از رودخانه های بزرگی که محل پرورش جواهر و صید صدف است بیرون می آورند نیز خمس دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .راه دادن بچه به مسجد که نه مزاحم عبادت دیگران است و نه موجب آلودگی مسجد، منعی ندارد و اگر سبب رغبت وی به نماز و یادگیری احکام آن شود, مستحب است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که پرورش درختان به او واگذار شده بمیرد، چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را پرورش دهد و ظاهر کلامشان هم مباشرت آن شخص نباشد، ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خود ورثه عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند و اجبار آنان هم ممکن نباشد، حاکم شرع از مال میّت اجیر میگیرد و محصول را بین ورثه میّت و مالک قسمت می‌کند و اگر شرط کرده باشند که خود او درختان را پرورش دهد، مساقات باطل میشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر نطفه مرد و نطفه زن او را در رحم مصنوعی پرورش دادند و بچّهای تولید شد این بچّه حلالزاده و ملحق به پدر و مادر است و نیز اگر نطفه مردی را با نطفه زن اجنبیه پرورش دادند و بچّه تولید شد این بچّه ولد شبهه است و ملحق به پدر و مادر است و صورت اوّل و دوّم در احکام با هم فرقی ندارند.
- [آیت الله مظاهری] درختانی که برای استفاده از چوبشان پرورش میدهند موقعی که آنها را میفروشند باید خمس آنها را بدهند و تا آنها را نفروشند خمس ندارد هر چند از موقع فروششان گذشته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] منشا مالیت یکی از دو امر است اول ان که برای چیزی منافع و خواصی باشد که موجب رغبت عقلا به ان چیز شود مانند خوردنی ها و اشامیدنی ها و پوشیدنی ها دوم ان که مقامی که صاحب اعتبار است برای ان چیز اعتبار مالیت کند مانند اسکناس ها و تمبرها که حکومتها به انها ارزش و مالیت می دهند
- [آیت الله سبحانی] اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، که برای استفاده از چوبشان پرورش می دهند، سالی که موقع فروش آنها است، اگرچه آنها را نفروشد، باید خمس آنها را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] درختانی را که برای استفاده از چوبشان پرورش می دهند وقتی موقع فروش چوب آنها رسید باید خمس آن را بدهند، هر چند نخواهند آنها را بفروشند، ولی اگر موقع فروش آنها نرسیده خمس ندارد هر چند سالها بگذرد.
- [آیت الله بهجت] اگر چیزی را که غصب کرده و از بین رفته، از نظر اسم یا صفت و یا رغبت مردم به آن امثالی دارد، مانند گندم و برنج، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد، ولی چیزی را که می دهد باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد که آن را غصب کرده و از بین رفته است.