علت اهتمام مسلمانان به مسئله عدالت چیست؟

از نظر ما ریشه اصلی طرح های علمی و عملی مسئله عدل را در جامعه اسلامی، در درجه اول، در خود قرآن باید جست وجو کرد. قرآن بذر اندیشه عدل را در دل ها کاشت و آبیاری کرد و دغدغه آن را چه از نظر فکری و فلسفی و چه از نظر علمی و اجتماعی در روح ها ایجاد کرد. این قرآن است که مسئله عدل و ظلم را در چهره های گوناگونش [عدل تکوینی، عدل تشریعی، عدل اخلاقی و عدل اجتماعی] طرح کرد.
قرآن تصریح می کند که نظام هستی و آفرینش، بر عدل و توازن و براساس استحقاق ها و قابلیت ها است. گذشته از آیات زیادی که [آشکارا] ظلم را از ساحت کبریایی به شدت نفی می کند و گذشته از آیاتی که ابلاغ و بیان و اتمام حجت را از آن [نظر] از شئون پروردگار می شمارد [که بودِ اینها نوعی عدل و هلاک بشر، نبود آنها، نوعی ظلم و ستم است و گذشته از آیاتی که اساس خلقت را بر حق که ملازم با عدل است معرفی می نماید]، در برخی آیات، از مقام فاعلیّت و تدبیر الهی به عنوان مقام قیام به عدل یاد می کنند: (شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِمًا بِالْقِسْطِ)1 (آل عمران: 18) و یا عدل را ترازوی خدا در امر آفرینش می داند: (وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمیزانَ)2 (الرحمن: 7). در ذیل همین آیه، رسول خدا فرمود: (بِالعَدلِ قامَتِ السَّمواتُ و الارضُ)؛ آسمان ها و زمین به عدل برپا است.
چگونه ممکن بود [مسلمانان با] مسئله ای که در قرآن تا این پایه بدان اهمیت داده شده [که هم جهان بینی و هم معیار شناخت قانون است و هم ملاک شایستگی زعامت و رهبری و هم آرمانی انسانی و هم مسئولیتی اجتماعی است] با آن عنایت شدید و حساسیت فراوانی که در مورد قرآن داشتند، به آن بی تفاوت بمانند. ما معتقدیم دلیلی ندارد که در پی علتی دیگر برویم. فکر خود را خسته نماییم که چرا از آغاز نهضت های فکری و عملی مسلمین، همه جا کلمه (عدل) به چشم می خورد.3
پی نوشتها:
1 . خدا که همواره به عدل قیام دارد، گواهی می دهد که جز او هیچ معبودی نیست و فرشتگان و دانشوران [نیز گواهی می دهند].
2 . و آسمان را برافراشت و ترازو را گذاشت.
3 .عدل الهی، صص 35 38.
www.irc.ir